İmamların siması tarix guşəsində
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
............................................................................................................. İmamların siması tarix guşəsində 147 mam Həsən Əskərinin (ə) həməsri olmuş xəlifələr mam Həsən Əskəri (ə) mam olduğu qısa müddət ərzində bir-birindən zalım olan üç Abbasi xəlifəsinin həməsri olmuşdur. Bu üç xəlifə aşağıdakılar olmuşlar: 1) Əl-Mötəzz Billah (252–255 hicri qəməri); 2) Əl-Mühtədi Billah (255–256 hicri qəməri); 3) Əl-Mötəmid (256–279 hicri qəməri). mam Həsən Əskərinin (ə) dövründə siyasi-ictimai vəziyyət Göründüyü kimi mam Sadiqin (ə) həyatından mam Hadinin (ə) zamanınadək Abbasi xəlifələri imamlara qarşı təzyiqlərdə əllərindən gələni ə sirgəmirdilər. Bu təzyiqlər mam Cavad (ə), mam Əliyyən-Nəqi (ə) və mam Həsən Əskərinin (ə) Samirrada olduğu dövrdə kulminasiya həddinə çatır. Bu təzyiqlərin şiddətindən Abbasilərin hökumət mərkəzində (Samirrada) yaşamış üç mam cavan yaşlarında ikən şəhadət şərbətini içmişdir. mam Cavad (ə) 25, mam Əliyyən-Nəqi (ə) 41, mam Həsən Ə skəri (ə) isə 28 yaşında şəhid olmuşdur. Üçünün yaşını bir-birinin üstə gəldikdə cəmi 94 il edir. Bu isə onlara qarşı yönəldilmiş təzyiqlərin nə dərəcədə güclü olduğunu göstərir. mam Həsən Əskəriyə (ə) qarşı olunan təzyiqlər özündən qabaqkı iki mama olunmuş təzyiqlərdən çox olmuşdur. Bunun isə iki səbəbi var: 1) mam Həsən Əskərinin (ə) dövründə şiələr raqda böyük bir qüdrətə sahib olmuşdular. Bütün camaat da bilirdi ki, onlar rəsmi xəlifəyə qarşı mənfi mövqedə durur və Abbasi xəlifələrinin heç birini rəsmən xəlifə kimi qəbul etmirlər. Onların fikrincə, slamda xəlifəlik məqamı Həzrət Əlinin (ə) övladlarına məxsusdur. O dövrdə də bu ailənin parlaq nümayəndəsi məhz mam Həsən Əskəri (ə) olmuşdur. Şiələrin böyük bir qüdrətə çatmasını Mötəmidin vəziri Übeydullahın bu məsələyə etiraf etməsi də təsdiq edir. Belə ki, mam Həsən Əskərinin (ə) şəhadətindən sonra o Həzrətin qardaşı Cəfər Kəzzab Übeydullahın yanına gəlib deyir: “Əgər sən məni qardaşımın yerinə ( mam) təyin etsən, mən bu işə görə sənə ildə iyirmi min dinar pul İmamların siması tarix guşəsində ..................................................................................................................... 148 verərəm.” Vəzir (Übeydullah) onun bu sözündən qəzəblənib deyir: “Axmaq, xəlifə sənin atanı ( mam Əliyyən-Nəqini (ə)) və qardaşını mam bilənlərin üstünə bu fikirlərindən dönmək üçün o qədər qılınc çəkdi, ancaq onları öz fikirlərindən döndərə bilmədi, nə qədər çalışsa da buna nail olmadı. Əgər sən də şiələrin fikrində mamsansa, onda xəlifəyə-filana ehtiyac yoxdur, yox, ə gər onların fikrincə mam deyilsənsə, onda bizim səyimizin bir xeyri olmayacaq.” 1 2) Abbasilər sülaləsi və onların davamçıları bir çox rəvayətlərə əsasən bilirdilər ki, bütün azğın hökumətləri tar-mar edəcək vəd edilmiş Məhdi (ə) mam Həsən Əskərinin (ə) nəslindən olacaq. Buna görə də, onlar daima mam Həsən Əskəriyi (ə) təqib edirdilər ki, oğlunu ələ keçirib öldürsünlər. (Necə ki, Firon Musanı (ə) uşaqlığından ələ keçirmək üçün əbəs yerə səy edirdi.) Bu barədə mam Həsən Əskərinin (ə) şəhadəti bölməsində ətraflı məlumat verəcəyik. Yuxarıda qeyd etdiyimiz iki səbəbə görə on birinci mama qarşı təzyiqlər həddən artıq çox idi və hər tərəfdən o Həzrət nəzarət altına alınmışdı. Abbasi xəlifəsi, mam Həsən Əskərinin (ə) mühüm ictimai nüfuz və mövqeyindən o qədər narahat idi ki, o Həzrəti həftənin birinci və dördüncü günləri saraya gəlməyə məcbur etmişdi. 2 Abbasilər o qədər qorxurdular ki, bununla kifayətlənmir, xəlifə Mötəzz mamı tutub zindana saldırır. Hətta xəlifə, Səid Hacibə əmr edir ki, o Həzrəti Kufəyə tərəf aparıb yolda qətlə yetirsin. Ancaq üç gündən sonra türklər onun özünü qətlə yetirirlər. 3 Mötəzdən sonra xəlifə Mühtədi də mam Həsən Əskəriyi (ə) tutub həbs edir və Mötəzz kimi o da, mamı qətlə yetirmək istəyir. Lakin Allah buna icazə vermir və türklər onun öz əleyhinə qiyam edərək onu öldürürlər. 4 mam Həsən Əskərinin (ə) çoxsahəli fəaliyyəti Abbasilər hökumətinin amansız təqibinə, bu qədər əzab-əziyyətlərinə baxmayaraq mam Həsən Əskəri (ə) bir sıra siyasi-ictimai və elmi fəaliy- 1 Kəşful-ğimmə, c.3, səh.197 2 Mənaqib, c.4, səh.434 3 Biharul-ənvar, səh. 311-313 4 Kitabul-ğeybə, səh.134 ............................................................................................................. İmamların siması tarix guşəsində 149 yətlər göstərmişdir. O Həzrətin fəaliyyətlərini aşağıdakı şəkildə xülasə etmək olar: 1) slam dininin müdafiəsi uğrunda göstərdiyi elmi fəaliyyətlər, müxaliflərin şübhə və iradlarını rədd etmək və əsl slam ideyasını camaata çatdırmaq; 2) Nümayəndələr təyin etmək, qasid və məktublar vasitəsilə uzaq yerlərin ş iələri ilə əlaqə saxlamaq; 3) Abbasilər hökumətinin güclü nəzarətinə baxmayaraq gizli siyasi fəaliyyət göstərmək; 4) Şiələri, xüsusən də, yaxın dostlarını maliyyə cəhətdən təmin etmək; 5) Mühüm şiə ünsürlərini müşkülat qarşısında siyasi baxımdan qüvvətləndirmək; 6) maməti inkar edənləri cəlb etmək və şiələri arxayınlaşdırmaq üçün qeybi məlumatlardan geniş istifadə etmək; 7) Şiələri öz oğlu on ikinci mamın (ə) qeybə çəkilməsi dövrünə hazırlamaq. ndi isə bu fəaliyyətlərin hər birini ayrı-ayrılıqda şərh edirik. 1. Elmi fəaliyyətlər Düzdür, mam Həsən Əskəri (ə) Abbasilər hökumətinin yaratdığı o cür pis və məhdud şəraitdə öz geniş elmini bütün cəmiyyətə çatdıra bilməzdi. Lakin buna baxmayaraq, o Həzrət çətinliklə də olsa, hər birinin slam maarifini yaymaqda və düşmənlərin iradlarını rədd etməkdə böyük rolu olmuş və neçə şagird yetişdirmişdi. Şeyx Tusi o Həzrətin şagirdlərinin sayının yüzdən çox olduğunu qeyd etmişdir. Onların arasında Əhməd ibn shaq Əşəri Qummi, Əbu Haşim Davud ibn Qasim Cəfəri, Abdullah ibn Cəfər Himyəri, Əbu Əmr Osman ibn Səid Əmri, Əli ibn Cəfər və Məhəmməd ibn Həsən Səffar kimi böyük şəxsiyyətlər də olmuşdular. Əgər onların göstərdiyi xidmət və fəaliyyətləri barədə yazsaq, bu kitaba sığmaz. Onlar haqqında geniş məlumatı yalnız “rical” kitablarından əldə etmək olar. 1 Bu cür şagirdlər yetişdirməkdən əlavə, bəzi vaxtlar müsəlmanlar üçün müəyyən çətinliklər yaranır və onlar elə çıxılmaz vəziyyətə düşürdülər ki, onu mam Həsən Əskəridən (ə) başqa heç kəs həll edə bilmirdi. mam bu cür hallarda öz mamət elmi sayəsində fövqəladə bir tədbir töküb müşkülü həll 1 Ə l-rical, səh.427 Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|