İmamların siması tarix guşəsində
.....................................................................................................................
12
evdən bayıra çıxdı. Bütün gözlər ona zilləndi. O, minbərdə əyləşib Allaha
həmd-səna etdikdən sonra sözlərinə belə başladı: «Ey camaat! Peyğəmbər (s)
bizim aramızdan getdikdən sonra belə fikirləşirdik ki, xilafət barəsində heç
kəs bizimlə mübarizə etməyib bizim haqqımıza göz dikməyəcək. Çünki biz
Peyğəmbər (s) ailəsi və onun varisi idik. Ancaq gözlədiyimizin əksinə olaraq
camaatın bir dəstəsi bizim haqqımıza təcavüz edib xilafəti bizim əlimizdən
aldı. Xilafət başqasının əlinə keçdi. And olsun Allaha, əgər müsəlmanlar
arasında təfriqə yaranması, küfr və bütpərəstliyin bir daha slam
məmləkətinə qayıtması və slamın məhv olması qorxusu olmasaydı, mən
onlarla başqa cür rəftar edərdim.»
1
3) Dindən çıxmış şəxslərin qiyam etməsi təhlükəsindən başqa bir sıra
yalançı peyğəmbərlərin, o cümlədən Müseyləmə, Tüleyhə və Səccah
kimilərin meydana gəlməsi və hər birinin öz ətrafına dəstə toplayaraq
Mədinəyə hücum etmək fikrində olmaları da bu təhlükələrdən biri idi. Ancaq
müsəlmanların birləşib müqavimət göstərməsi nəticəsində bu təhlükə də
sovuşdu.
4) Roma imperiyasının hücum etmə ehtimalı da digər tərəfdən
müsəlmanlar üçün təhlükə yaratmışdı. Çünki o vaxta qədər müsəlmanlarla
romalılar üç dəfə vuruşmuşdular və elə buna görə də, romalılar müsəlmanları
özlərinə böyük təhlükə sanır və onlara hücum etmək üçün fürsət axtarırdılar.
Ə
gər Əli (ə) xilafət uğrunda mübarizəyə qalxsaydı, müsəlmanlar arasında
vətəndaş müharibəsi baş verər və daxili cəbhənin zəifləməsi nəticəsində
romalılar üçün ən yaxşı əlverişli bir fürsət yaranardı.
Bu dörd məsələni nəzərə aldıqda, mamın səbr etməyi mübarizədən üstün
tutması və səbr etməklə, uzaqgörənliklə slam cəmiyyətini böyük təhlükədən
qurtarması yaxşı məlum olur.
Ə
gər Əli (ə) müsəlmanların birliyini istəməsəydi və həmçinin, onların
ayrılması nəticəsində irəli gələn təhlükələrin qorxusu olmasaydı, heç vaxt
xilafətin Peyğəmbərin (s) həqiqi xəlifələrinin əlindən çıxıb başqalarının əlinə
düşməsinə icazə verməzdi.
1
Nəhcül-bəlağə 2-ci məktub.
.............................................................................................................
İmamların siması tarix guşəsində
13
Ə
linin (ə) xəlifələr dövründəki fəaliyyəti
Ə
linin (ə) Allaha Əli (ə) xas tərzdəki ibadətindən başqa xəlifələr
dövründəki fəaliyyəti aşağıdakı sahələri əhatə edirdi:
1) Quranın təfsiri və bir çox ayələrdəki müşküllərin həlli və slam
aləminin böyük təfsirçisi Abdullah ibn Abbas kimi tələbələr yetişdirmək;
2) Peyğəmbərin (s) vəfatından sonra onun dini barədə maraqlanan və
Mədinəyə gəlib müsəlmanlara suallar verən dünya alimlərinin, xüsusilə
yəhudi və məsihi alimlərinin suallarına cavab vermək. Bu suallara
danışığında Tövrat və ncildən xəbərdar olması başa düşülən Əlidən (ə)
başqa cavab verən tapılmırdı. Əgər bu suallara cavab verən tapılmasaydı,
slam aləmi rüsvay olardı. Elə ki, Əli (ə) onların suallarına qəti və qaneedici
şə
kildə cavab verirdi, Peyğəmbərin (s) yerində oturmuş xəlifələrin üzü
gülümsəyirdi.
3) slamda o vaxtadək görünməyən yeni hadisələrin şəri hökmlərini bəyan
etmək; Bəzi vaxtlar mühakimə və qəzavət elə dolaşıq olurdu ki, qazılar onun
həllində aciz qalırdılar. Bu cür mühakimələrin həlli Əlinin (ə) həyatının əsas
məsələlərindən biri idi. Əgər səhabələrin içində Peyğəmbərin (s)
buyurduğuna görə, ümmətin ən biliklisi və qəzavət (mühakimə) işlərinə
hamıdan yaxşı xəbərdar olan Əli (ə) kimi bir şəxsiyyət olmasaydı, slamın ilk
vaxtlarında bir çox məsələlər müəmmalı olaraq qalacaqdı.
Bu cür yeni məsələlərin irəli gəlməsi slamın bütün məsələlərində (istər
kiçik olsun, istərsə də böyük) elmi olan Peyğəmbərin (s) vəfatından sonra
elmli və hər şeydən xəbərdar olan öz geniş elmi ilə ümməti səhv
yönəlmələrdən və gümana, qiyasa əməl etməkdən qoruyan məsum bir
mamın (ə) Peyğəmbərin (s) yerində olmasını tələb edirdi. Bu ləyaqət isə
Peyğəmbərin (s) səhabələrinin etirafına əsasən, Əlidən (ə) başqa heç kəsdə
yox idi.
Ə
linin (ə) qəzavətləri və onun Quran ayələrindən çıxardığı gözəl
yeniliklər hədis və tarix kitablarında öz yerini tapıb. Bəzi alimlər bunlar
haqqında ayrıca kitablar yazmışlar.
4) Ruhu təmiz, pak və seyri-süluk üçün hazır olan insanları təlim-tərbiyə
etmək; Bu yolla onlar mamın mənəvi rəhbərliyi sayəsində mənəvi kamal
qüllələrini fəth edir və zahiri gözləri ilə görə bilmədiklərini batini və mənəvi
gözlə görürdülər.
İmamların siması tarix guşəsində
.....................................................................................................................
14
5) Bir çox kimsəsizlər və kasıbların dolanışığını təmin etmək; Hətta mam
öz zəhməti ilə bağlar salıb, quyular qazıb onları vəqf edirdi.
6) Xilafətdə olanlar siyasi məsələ və ya başqa işlərdə çətinliklə rastlaşıb
çıxılmaz vəziyyətə düşdükdə, etimadlı məşvərətçi kimi yalnız Əlini (ə)
görürdülər. Əli (ə) özünəməxsus həqiqət görünüşü ilə müşkülatı həll edir və
yolu təyin edirdi. Bu məşvərətlərin bəziləri Nəhcül-bəlağədə və başqa tarix
kitablarında gəlmişdir.
Ə
li (ə) və xəlifələrin
elmi və siyasi müşkülatının həlli
Tarix şahiddir ki, Əbu Bəkr və Ömər öz xəlifəlik dövrlərində siyasi,
maarif, əqaid (əqidələr), Quranın təfsiri, slami məsələlərin kulli və
cüziyyatlarında Əliyə (ə) müraciət edirdilər və mamın bu barədə verdiyi
məşvərətlərindən, yol göstərmələrindən bəhrə-lənirdilər. ndi bunların bir
neçəsini oxucuların nəzərinə çatdırırıq.
Romalılarla müharibə
Yeni slam hökumətinin əsas düşmənlərindən biri Roma imperiyası
olmuşdur. Roma daima slamı şimal tərəfdən hədələyirdi. Peyğəmbər (s)
ömrünün son anlarınadək Roma imperiyasının təhlükəsindən qafil
olmamışdı. Hətta bir dəfə hicrətin səkkizinci ilində Cəfəri-Təyyarın başçılığı
ilə Şam istiqamətinə bir ordu da göndərmişdi. Ancaq slam ordusu üç
başçısını və bir çox əsgərini itirərək heç bir nəticə əldə etmədən Mədinəyə
qayıtmışdı. Sonradan bu məğlubiyyətin əvəzini çıxmaq məqsədilə hicrətin
doqquzuncu ili Peyğəmbər (s) böyük bir ordu ilə Təbuk məntəqəsinə tərəf
getdi. Ancaq müsəlmanlar düşmənlə rastlaşmadan Mədinəyə qayıtdılar. Bu
səfərin bir sıra parlaq nəticələri oldu. Tarixdə bunların hamısı qeyd
olunmuşdur. Romalıların hücum təhlükəsi həmişə Peyğəmbərin (s) fikrini
cəlb edirdi. Bu cəhətdən Peyğəmbər (s) ömrünün son anlarında xəstə olarkən
müsəlmanlardan ibarət bir ordu təşkil edib Şama tərəf göndərdi. Bu ordu bir
sıra səbəblər üzündən Mədinədən çıxmadı. Ordu Mədinənin bir neçə
kilometrliyində olarkən Peyğəmbər (s) dünyasını dəyişdi.
Dostları ilə paylaş: |