Ilm-fan va innovatsiya ilmiy-amaliy konferensiyasi

---

ILM-FAN VA INNOVATSIYA 
ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI
 
in-academy.uz/index.php/si 
17 
O’SMIRLARNING INTELLEKTUAL RIVOJLANISHI 
Usmanova Muxabbat Azimovna
Toshkent viloyati O’rta Chirchiq tumani 
18-umumta’lim maktabi psixologi
 
https://doi.org/10.5281/zenodo.8012898
 
Annotatsiya:
ushbu maqolada o’smirlarning intellectual rivojlanishi, shaxs sifatida shakllanib 
borishi, o’tish davridagi inqirozlarning kelib chiqishi, bilish jarayonlarining shakllanishi 
haqida yoritib o’tilgan. 
Kalit so’zlar: 
faoliyat, oila, jamoa,ma’naviy, shaxsiy,ijtimoiy, tafakkur, psixik, diqqat, tasavvur, 
shaxslararo munosabat, Sistema, bosh miya, qon tomir 
Odam tabiati jixatidan faol mavjudotdir.U ma’lum faoliyatda bo‘lmasdan yashay olmaydi.Inson 
faoliyatining turi juda ko‘p bo‘lib, ulardan eng muhim ijtimoiy qiymatga ega bo‘lgan ishlab 
chiqarish mehnatidir. Odam har doim jamoada bo‘lib mehnat qiladi va mehnat natijalarini 
ham jamoa turmush tarzini o‘zlashtiradi.Har bir tirik organizmning faolligi uning ehtiyojlarini 
qondirilishga qaratilgan bo‘ladi.Anglab bo‘lmaydigan va anglab bo‘ladigan tabiiy yoki, 
madaniy, yoki ma’naviy, shaxsiy yoki ijtimoiy-shaxsiy ehtiyojlar olamda har turli faollik 
tug‘diradi.Ma’lumki, inson faoliyati jarayonida ma’lum bir mahsulotni yaratadi va undan 
ishlab chiqarish jarayonida foydalanadi. 
O'smirlik davri ijtimoiy aloqalar va ijtimoiylashuv jarayonidagi muhim o'zgarishlar bilan 
tavsiflanadi. Oilaning ustun ta'siri asta-sekin tengdoshlarning ta'siri bilan almashtiriladi. 
O'smirlikning eng muhim ehtiyojlaridan biri bu ehtiyojdir nazorat va homiylikdan ozod qilish 
ota-onalar, o'qituvchilar, oqsoqollar, xususan, ular tomonidan belgilangan qoidalar va 
tartiblardan. O'smirlar kattalar talablariga qarshilik ko'rsatishni boshlaydilar va o'zlarining 
mustaqillikka bo'lgan huquqlarini faolroq himoya qila boshlaydilar, bu esa ular voyaga 
yetganlik bilan belgilanadi. Ammo o'smirning o'zini oilasidan butunlay ajratish istagi haqida 
gapirib bo'lmaydi. Ota-onalar bermoqchi bo'lgan va o'smir undan "qutilish" ni istagan ongli, 
maqsadli tarbiya bilan bir qatorda, butun oiladagi muhit bolaga ta'sir qiladi va bu ta'sirning 
ta'siri yoshga qarab to'planib, bolaning tuzilishida sinadi. shaxsiyat. Shuning uchun o'smirning 
xulq-atvori ko'p jihatdan tarbiya uslubiga bog'liq bo'lib, u o'z navbatida ota-onalarga bo'lgan 
munosabatni va ular bilan munosabatda bo'lishni belgilaydi. 
Endi o‘smirlar o‘yin hamda damga kamroq vaqtlarini ajratgan holda ko‘proq jiddiy
ishlar bilan shug‘ullana boshlaydilar va ularda bilish jarayonlari jadal
rivojlana boshlaydi. Maktab ta’limi o‘smir bilish jarayonlarini rivojlanish
yo‘nalishini sifat jihatidan o‘zgarishda asosiy omil bo‘lib xizmat qiladi. O‘qish 
o‘smirlar hayotida katta o‘rinni egallaydi. Ular uchun mashg‘ulotlarning mustaqil shakllari
yoqadi. Boshqa davr bolalariga nisbatan o‘smirlarning fanlarni muvaffaqiyatli
o‘zlashtirishlari, qiziqishlarining ortishi, o‘qituvchining o‘quv
materialini tushuntira olish mahoratiga bog‘liq. O‘qish faoliyati asosida o‘smirning o‘z-o‘zini
anglash darajasi kengayadi, boshqa odamlar, atrof olam haqidagi
bilimlari chuqurlashadi. Psixik rivojlanishning yangi bosqichi boshlanadi. Bilim o‘rganish
ehtiyojlari asosida astasekinlik bilan o‘quv fanlariga nisbatan qat’iy ijobiy munosabat 
shakllanadi. Bu davrda o‘qishning yangi motivlari yuzaga keladi. Bu motivlar o‘smirning,
hayotiy rejalari, kelajak kasbi va ideali bilan bo‘liq bo‘lgan holda bilish jarayonlari 
rivojlanish xarakteriga o‘z ta’sirini ko‘rsatadi.

---