İ.Əliyev, N. Ağamalıyeva, Ş. Alışanh m ə s’ul redaktor

M a r tın   9-da  d i y a r d a   miilki  h akim iyyot  ycni  y a ra d ılm ış  
Xiisıısi 
Z a q a f q a z i y a  
K o m i t o s in ə  
( O Z A K O M )  
vcrildi. 
K o m i t ə  
re g io n u n  
milli 
q r u p l a n n ı  
D övlot 
D u m a s ın d a  
tomsil  e d ə n   d e p u t a t l a r d a n   ib ä rə t  idi.  O Z A K O M - u n   sədri 
rus  k a d c t   V .A .X a rla m o v ,  üzvlori  -  az o rb ay c an lı  kadef 
( s o n r a l a r  
m ü s a v a tç ı) 
M .Y .C o fo ro v , 
g ü rc ü  
m enşcviki 
A .İ.Ç x e n k eli,  g ü rc ü   fe d cra l-so sia listi  knyaz  K .A b a şid z e  
vo  e r m o n i  k a d e ti   M .İ .P a p a c a n o v   idilər.  L ap   əvvəldon 
O Z A K O M   b u r a d a   C ə n u b i  Q a fq a z   m illotlorinin  qeyri-bo- 
ra b o r  tomsil  o lu n m a sı,  h ə m   d o   a q r a r   m o sələd o   m üəyyən 
m ö v q e  t u t m a d ığ ı n a   g ö rə   xalq  k ü tlə lo rin in   o n a   e ’tibar 
c tm ə m ə s i   ü zü n d o n   tə n q id   h ə d o f in ə   çevrildi.
Siyasi  p a r tiy a la rın   lid e rlə ri  yeni  h akim iyyət  o rq a n la - 
rının  toşkilino  ba şla d ıla r.  L a k in   bu  mosoləyo  baxışlar 
m ü x tə lif  idi.  M e n şe v ik lo r  b elə  h esa b   .e d ird ilo r  ki,  bu 
o r q a n l a r  
m ə r k ə z d o   olduğu  kimi,  y ə ’ni  inqilabi  d em o k -
ra tiy a 
o r q a n la rın ın  
(ə sg o r 
vo 
kondli 
S o vetlərinin) 
burjuaziya  n ü m a y ə n d o lə rilə   ə m ək d a şlığ ı  əsa sın d a   y aradıl- 
m alıdır.  E serlo rin   fikrinco,  M ü v ə q q o ti  h ö k u m o tin   y aran - 
m a q d a   o lan  yerli  o r q a n la r ı n a   fohlo  vo  ə s g ə r  d e p u ta tla r ı 
Sovetlori  nozarot  etm oli  idi.  S o n ra la r  to k c ə   Sovetlərin 
özlərinin 
tokhakim iyyətliyi deyil, 
h əm  
d ə  
S ovetlərd o
özlorinin  to k hakim iyyətliyino  t o ro fd a r  çıxan  bolşeviklər 
hələlik  eserlorin  m ö v q ey in d o   d u r u r d u la r .
1905-1907-ci 
illor  inqilabı  d ö v rü n d o   və  1917-ci  ilin 
m a r t ın d a   Sovetlərin  y a ra d ılm a s ı  u ğ ru n d a   h ə r o k a tın   foal 
iştirakçıları  olan  foh lo lər  o n la rın   artıq   hakim iyyət  o rq a n ı 
kimi  dirçoldilm osi  ideyasını  m ü d a fiə   ed ird ilər.  B u n u n la 
yanaşı, 
onların  
xeyli 
hissosi 
özlərin in  
M ü v ə q q ə ti 
h ö k u m ə t o   vo  onıın  y e r lo r d ə   form a la ş m ış  o r q a n la rın a  
e ’tim adını 
bildirirdilər. 
B u n a  
g ö rə  
do 
həm  
fə h lə 
d e p u t a t l a r ı   S ovetlori,  hom  do  M ü v ə q q ə ti  h ö k u m ə tin   yerli 
o rq a n la rı  (ictim ai  to ş k ila tla rın   İcraiyyə  kom itolori)  d e m ə k  
o la r 
ki, 
eyni 
v a x td a  
yaradılırdı, 
bu 
da 
əslindo
A z o rb a y c a n d a   ikihakim iyyətliyo  gotirib  çıxardı.  M a r tın  
7-no 
keçon 
gec o 
52 
min n o fə r 
fəhlo 
və  qulluqçu
təro fin d o n   scçilmiş  52  d e p u t a t d a n   ibarot  (b unların  9 
nolori  bolşeviklor,  q a la n la rı  iso  m e nşeviklor  vo  e s e r lə r
idi)  Bakı  ra yonu  fəhlo  d e p u ta tla rı  Sovcti  qoti  şokildə 
fo rm a la şd ı.1 
S eçkilordo  Bakı  fohlə  ohalisinin  2/3-don 
çoxu  iştirak  e t d i . 2
Sovetin  birinci  iclasında  m enşevik  Q.AyoIIo  sodrlik 
edirdi,  o  d ö v r d ə   həlo  menşevik  olan  M .N .M ande lşta m  
isə  katib  idi.  Y alnız  m artın   8-də  Saratov  sürgünündon 
qayıtmış  S .Şaum yan  qiyabi  o la ra q   Sovetin  sodri  seçildi. 
Onun  seçilməsi  sosialist  dairəlorindoki  şoxsi  populyarlığı 
ilo  bağlı  idi.3  Sovetin  İcraiyyə  Kom itosino  2  bolşevik 
(İ.Fİoletov  və  İ.T e r-Q a b rie ly a n )  vo  bir  ese r  daxil  oldu.4 
Ilə m in   gün  Bakı  q a r n iz o n u n u n   b ü tü n   horbi  hissolorindo 
əsgər  d e p u ta tla r ı  S ovetləri  də  yaran d ı.  O n u n   sədri  ese r 
M.N ikitin  seçildi.5  A zərb ay c an lı  əhali  ilk  Sovetdə  tomsil 
olunm am ışdı. 
İn q ila b d a n  
sonrakı 
ilk 
günlordo 
Sovet 
əslindo  b ü tü n   siyasi  təşk ilatları  əvoz  edirdi  və  müoyyon 
d o rə c ə d ə   o n la rın   funksiyasını  öz  üzorino  g ö tü rm üşdü.6 
Sovet  ö z ü n ü n   fövqol’ad o   səlahiyyotlori  h aq q ın d a   boyanot 
verdi  və  fo h lələ ri  hor  cü r  çıxışlardan  çokinmoyo,  öz 
işlərini  d a v a m   e td irm o y o   çağırdı.
Burjua  h akim iyyət  o r q a n ı  -  İctim ai  toşkilatların  Bakı 
İcraiyyo  K o m itəsi  eyni  çağırışla  əhaliyə  m üraciot  e td i.7 
Buraya  hom   f ə h lə   d e p u t a tl a r ı   Sovetlərinin,  həm   do  şəhor 
dum asının  vo  digor  ictimai  tə ş kilatların  nümayondolori 
daxil  oldu.  Sağ  m en şev ik   "Edinstvo"  təşkilatm ın  üzvii 
L.L.Bıç  sodr,  hom in  toşkilatın  üzvlori  A .K .Lcontoviç, 
Y.İ.Smirnov,  k a d e t   İ.D .İonesyan,  menşevik  İ.Y.A nşeles 
kom itənin  üzvləri  seçildilor.8  F ə h lo   d e p u ta tla rı  Sovetlo- 
rindon  fərqli  o la ra q   İcraiyyə  k o m itosində  ycrli  ohalinin 
nü m ay ən d ə ləri 
d ə   v ar 
idi.  Kom itoyo  m üsəlm an  neft 
sənayeçilori  m a d d i  y ard ım   göstorirdilor.
B ütövlükdo,  inqilabın  ovvollərindo  bütün  siyasi  coro- 
yanlar, 
m üxtolif 
sinfi 
qüvvəlor 
birinci 
Müvoqqoti 
h ö k u m ə tə   ta m   e ’tim a d   vo  onu  m ü d a fiə   e tm ə k   osasında 
birləşdilər.  B olşeviklərin  s o n ra la r  özünü  göstoron  Sovet- 
lərin  p artiya  tərk ib in i  dəyişdirm ok  taktikasının  başlan- 
mamasını 
da 
bu 
nisbi 
birliyin 
saxlanılm asına  kömok 
edon 
amil 
h e sa b  
e tm o k  
olar. 
Ilololik 
bütün 
yerli

---