Hukuk Öğretiminde Yeni Yaklaşımlar: Hukuk Klinikleri


MAKALELER (Türkçe) ABD’de Gündelik Hayatta Hukuk Kliniği Deneyimi1



Yüklə 1,16 Mb.
səhifə14/25
tarix29.11.2017
ölçüsü1,16 Mb.
#13144
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   25

MAKALELER


(Türkçe)

ABD’de Gündelik Hayatta Hukuk Kliniği Deneyimi1


Prof.Ed O’Brien2

1968 yılında Washington D.C.’de Georgetown Hukuk Fakültesinde öğrenciydim.

Vietnam savaşı tüm hararetiyle devam ediyordu ve devletim beni askere alarak Vietnam’a göndermek istiyordu. Savaşa karşıydım ve lise öğretmenliğine başlayarak askerlikten kaçmanın bir yolunu buldum. Bu benim için çok hayırlı bir iş oldu çünkü bir eğitimci oldum ve o zamandan beri de bu işi bırakmadım.

1971 yılında hukuk fakültesine geri döndüm ve bir gün bir derste hocamız şöyle bir soru sordu ‘Hukuk öğrencilerinin lise öğrencilerine hukuk eğitimi verdiği bir toplum programında çalışmak isteyen var mı?’ Elimi kaldırdım ve o gün bugün elim hiç aşağıya inmedi. O yıl boyunca dört hukuk öğrencisi ikili gruplar halinde, öğrencilerin çoğunun siyahi olduğu kent merkezindeki okullara gitti. Polis sizi durdurduğunda hangi kanunların geçerli olduğunu, bir televizyon satıcısının size kusurlu mal sattığında ne yapabileceğinizi veya kışın ev sahibiniz ısınmanızı sağlamadığında ne yapabileceğinizi öğrenmek öğrencilerin çok hoşuna gitti.

1985 yılında, bir Sokak Hukuku programı başlattığı için tutuklanma riskiyle karşı karşıya olan Profesör David McQueen-Mason’ın daveti üzerine Güney Afrika’ya gittim. Sokak Hukuku daha sonra dünyanın başka ülkelerine de yayıldı ve bu ülkelerde Profesör Richard Grimes gibi, Sokak Hukuku uygulamalarının İngiltere’de 40’tan fazla okulda başlatılması konusunda kilit rol oynayan kendini adamış hukuk profesörleriyle tanıştık. Şu anda Amerika’da Sokak Hukuku uygulamaları yürüten 70’ten fazla hukuk fakültesinin yanı sıra dünya çapında da yaklaşık 100 program bulunmaktadır. Yıllar içinde, hukuk eğitimini insan hakları ve demokrasi gibi temel konuların öğretildiği bir eğitim olarak genişlettik.

Sokak Hukukunun özünün bir parçası etkileşimli eğitim yöntemlerini kullanmaktır. Burada hukuk hocası ve öğrenciler sadece ders vermekle kalmazlar, aynı zamanda öğrencileri soru-cevap, canlandırma, sanal duruşma, küçük grup tartışması ve basitleştirilmiş örnek davalar gibi yöntemler kullanarak dahil etmeye çalışırlar. Bu noktayı göstermek için şimdi sizlere etkileşimli bir Sokak Hukuku eğitim yöntemini göstermek istiyorum. Biz buna kurşun kalem oyunu diyoruz.



Kalem Oyunu

Herkes ayağa kalksın ve her sıranın ilk kişisi eline bir kalem alsın. Bu lider daha sonra öğrencilere ‘hadi oyunu oynayın’ diyecek. Öğrenciler ne yapacaklarını bilmeyecekler ve akılları karışmış bir şekilde bakacaklar. Lider daha sonra ‘Problem ne’ diye soracak. Öğrenciler de ‘Nasıl oynanacağını bilmiyoruz, kurallara ihtiyacımız var diyecekler’. Lider de bunu üzerine ‘’Peki o zaman bu kalemi sıranın en sonuna kadar elden ele geçirin sonra tekrar bu tarafa geçirin’ diyecek. ‘Bu görevi ilk bitiren kazanır.’ Lider daha sonra, tam sıranın ortasına geldiklerinde oyunu yarıda keser ve ‘Hayır, hayır öyle değil. Sağ omzunuzun üzerinden arkaya vermeniz gerekiyor. Baştan başlayın’ der. Öğrenciler baştan başlarlar ve sağ omuzlarının üzerinden geçirmeye çalışırlar. Lider oyunu tekrar böler ve ‘Hayır, hayır. Sol omzunuzun üzerinden geçirmeniz gerekiyor. Baştan başlayın’ der. Öğrenciler bunu tekrar yapmaya çalışırlar. Bu sefer lider oyunu bölerek ‘Bu sıra kazandı çünkü bu sıradaki kadın sayısı daha fazla’ der. Tekrar başlanır ve bu sefer lider en fazla gözlüklü öğrencinin olduğu sırayı işaret eder ve onların kazandığını söyler. Lider daha sonra ‘Bana kim bir dolarını emanet eder’ diye sorar. Bir öğrenci lidere bir dolar verir ve onun sırası kazanan sıra olur.

Lider oyundan sonra öğrencilere ne öğrendiklerini sorar. Cevaplar farklı olacaktır ancak söylenen şeylerden bazıları mutlaka ‘oyun oynamak için kurallara ihtiyacımız var’ veya ‘oyun oynamak için net kurallara ihtiyacımız var’ veya ‘oyun oynarken yarı yolda kurallar değişmemeli’ olacaktır. Yine, ‘gözlük taktığınız için veya cinsiyetinizden dolayı ayrımcılık yapmak yasaklanmalıdır’. ‘Liderler parayla satın alınmamalı, bu yolsuzluktur’. Hukuk öğrencileri bu oyunu sıklıkla dersin başında bu tür hukuki kavramları anlatmak için kullanırlar ve böylelikle öğrencilerin dikkatini de eğlenceli bir etkinlikle çekmiş olurlar. Bu sayede öğrenciler bu dersin eğlenceli ve ilginç olacağı mesajını alırlar. Yani başka derslerden daha farklı.

Zamanım neredeyse doldu ancak hukuk öğrencilerinin insanları eğittikleri bir hukuk kliniği açmanız konusunda hepinizi teşvik etmek isterim. Böyle bir tecrübe yaşayan çoğu kimse bunun hukuk eğitimlerinin en iyi yönü olduğunu söylüyor. Bu konferansta benim dışımda Birleşik Krallık’tan Profesör Richard Grimes ve Profesör Rebecca Marshall ile Profesör David McQuees-Mason bulunuyor. Lütfen bizlere Sokak Hukuku programları ile ilgili istediğiniz soruyu sormaktan çekinmeyin. Teşekkür ederim.


Polonya Hukuk Klinikleri Programı Ve Polonya Hukuk Klinikleri Vakfının Rolü: Öğrenilen Dersler


Filip Czernicki3

Polonya’da hızla büyüyen hukuk klinikleri programı (sekiz yıllık bir sürede yirmi beş klinik kurulmuştur), ileriye dönük düşünmenin ve hedefleri birleştirmenin son derece önemli hale geldiği bir döneme ulaştı. Bu nedenle, 2001 ve 2002 yılı başlarında, hukuk klinikleri ve klinik hareketin içinde yer alan insanlar Polonya Hukuk Klinikleri Vakfı’nı kurmaya karar verdiler. Vakfın rolü, yapıyı güçlendirmek ve klinik hareketin geleceğini şekillendirmek için bir işbirliği platformu görevini üstlenmek olarak belirlenmişti. Belirlenen hedefler, klinik hareket için mali istikrar sağlamakla kalmayıp, aynı zamanda kliniklerin akademik ve hukuk camiasındaki konumlarını güçlendirmek adına harcanan çabaları birleştiren bir forum kurmayı da içeriyordu. Bu sayede, hukuk kliniklerini Polonya hukuk sistemine dahil etmenin formülleri aranacaktı.

1. Tarihçe

Polonya’nın ilk hukuk kliniği 1 Ekim 1997’de Krakov’da Jagiellonian Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde kuruldu. Ondan önce, Jagiellonian Üniversitesi’nde Amerikan Büyükelçiliği ve AGİT Polonya ofisinin birlikte düzenlediği bir klinik hukuk eğitimi konferansı yapılmıştı. 1998 yılı başında, Varşova Üniversitesi’nde Hukuk ve İdari Bilimler Fakültesi ‘Hukuk Klinikleri’ başlıklı bir ders açtı ve böylelikle Polonya’da ikinci bir hukuk kliniğinin doğuşunu hazırladı.

Avrupa Hukuk Öğrencileri Derneği’nin (ELSA) Polonya şubesi de hukuk eğitimi sisteminin gelişimi üzerinde çok büyük etkiye sahip. Mayıs 1998’de Szczecin’de ELSA ‘Hukuk Eğitimi Reformu: Hukuk Klinikleri Fikrinin Geliştirilmesi’ başlıklı bir konferans düzenledi. Bu konferansta Polonya’da klinik eğitimin geliştirilmesi ile ilgili ciddi tartışmalar oldu. Bu seminer, Polonya Avukatlar Derneği Ulusal Kongresi ve Hukuk Fakültesi Dekanları Ulusal Kongresi ile birlikte düzenlendiği için fikrin popülerleşmesine büyük katkı sundu. Szczecin konferansı Polonya’da klinik hareketin geliştirilmesi fikrine ivme kazandırdı. Şu anda, devlet üniversitelerindeki bütün hukuk fakültelerinde hukuk klinikleri bulunmaktadır. Bu şehirler şöyledir; Krakov, Varşova, Białystok, Toruń, Poznań, Lublin, Rzeszów, Katowice, Opole, Słubice, Gdańsk, Wrocław, Łódź, Olsztyn ve Szczecin.

11 Haziran 2001’de, Polonya’daki tüm kliniklerin temsilcilerinin bir araya geldiği bir toplantı sırasında bir vakıf kurma fikri ortaya atıldı. Kararlaştırılan çalışma takvimine uygun olarak, aynı yılın sonbaharında Krakov’daki Jagiellonian Üniversitesi Hukuk Kliniği’nin ekibi bir kuruluş tüzüğü hazırladı. Bu metin daha sonra istişare amaçlı bütün hukuk kliniklerine gönderildi.

Aralık 2001’de Polonya hukuk kliniklerinin üç temsilcisi Güney Afrika Cumhuriyeti’ne bir çalışma ziyareti yapmak üzere davet edildi. Burada klinik eğitim programı son otuz yıldır başarılı bir şekilde geliştirilmekteydi. Bu ziyaret Kamu Çıkarları Hukuk Girişimi (PILI) (artık PILnet4) tarafından tasarlandı ve düzenlendi. O tarihlerde PILnet New York Columbia Üniversitesi ile işbirliği yapıyordu ve Ford Vakfı tarafından finanse ediliyordu. Bu gezi, Güney Afrika deneyimine dayanarak Polonya hukuk klinikleri programının geliştirilmesi için bir strateji yazılmasıyla ve nihayetinde de Hukuk Klinikleri Vakfı’nın kurulmasıyla sonuçlandı.

Stefan Batory Vakfı’nın mali, lojistik ve mesleki yardımları (özellikle de Grzegorz Wiaderek’in başında olduğu hukuk programı) sayesinde bir sene içinde vakıf kurma planı gerçek oldu. 15 Şubat 2002’de, kurucular oybirliğiyle Łukasz Bojarski’yi (Helsinki İnsan Hakları Vakfı) Vakıf Başkanı seçtiler. Diğer üç kurucu Katarzyna Hebda (ELSA Sekreteri), Dr. Magdalena Olczyk (Ombudsmanlık Ofisi) ve Jakub Bogatyński (Stefan Batory Vakfı) Mütevelli Heyeti üyesi olarak seçildi. Ayrıca, kurucular kuruluş tüzüğünü kabul ederek5 Genel Kurul üyelerini seçtiler: Filip Czernicki – Kurul Başkanı, Białystok Üniversitesi’nden Dr. Izabela Kraśnicka, Varşova Üniversitesinden Dr. Piotr Girdwoyń, Poznan’daki Adam Mickiewicz Üniversitesinden Dr. Paweł Wiliński, ve Krakov’daki Jagiellonian Üniversitesi’nden Avukat Filip Wejman. Kurucu üyeler (Vakıf faaliyetlerinin başında bunlar sadece Vakıf Mütevelli Heyeti üyeleriydi) 28 Şubat 2002 tarihli bir noter belgesiyle Vakfı kurdular.

Vakıf, 3 Haziran 2002’de Ulusal Mahkeme Sicili’ne işlendi ve REGON numarası ve NIP vergi sicil numarası verildi. Daha sonra Bank Pekao S.A.’da banka hesapları açtı. 30 Haziran 2002’de, Vakıf Mütevelli Heyeti vakfın mali yönetimi, standartları, yıllık mali planı, ve Danışma Kurulu’nun kompozisyonu ile ilgili tüzük çıkardı. Vakfın kuruluşundan bu yana, Kurul ortalama ayda bir kez buluştu ve kolektif olarak operasyonel ve stratejik kararları aldı.

2. Vakfın Amaçları ve Amaçlara Ulaşma Yolları

Polonya’da hukuk kliniklerini finanse etme görevi dışında, Hukuk Klinikleri Vakfı klinik programın gelecekteki potansiyelini güçlendirmeye çalışıyor. Bu amaçla, klinik eğitim için yeterli düzeyde işleyen yüksek standartlar oluşturulması için çaba sarf ediliyor. Vakıf amaçlarına ulaşmak için, tüzüğe uygun olarak, klinikler arası işbirliğini, uygulamalı hukuk eğitiminde uluslararası işbirliğini, eğitim organizasyonlarını, konferansları, sunumları, yayıncılık faaliyetlerini, klinik faaliyetleriyle ilgili istatistiksel veri toplama ve işleme faaliyetlerini, klinik organizasyon konusunda bilgi toplama ve yayma çalışmalarını, ücretsiz hukuki yardım fikrinin yaygınlaştırılmasını destekliyor.

Vakfın ilk projelerinden birisi, 15-16 Kasım 2002’de Varşova’da, Klinik Hukuk Eğitimi Beşinci Bölgesel Konferansı’nı düzenlemek oldu. Bu konferansta bizim coğrafi bölgemizde hukuki yardım fikrinin geliştirilmesi konusu ele alındı. Konferans, Açık Toplum Adalet Girişimi, Columbia Hukuk Fakültesi Kamu Menfaati Hukuk Girişimi ve Polonya Hukuk Klinikleri Vakfı’nın ortaklaşa düzenledikleri Szpitalna STK Merkezinin de işbirliğine katıldığı ve Açık Toplum Enstitüsü’nün sponsor olduğu bir girişimdi. Konferansın ana konusu hukuk klinikleri programının geleceği için bir strateji geliştirme planlarıyla ilgiliydi. Katılımcılar çeşitli hukuk kliniği modellerinin analizini gerçekleştirdi. Kendilerine destek olabilecek ve mevcut klinikleri güçlendirecek bir yöntem geliştirmek için çaba sarf ettiler. Arnavutluk, Angola, Ermenistan, Azerbaycan, Bosna Hersek, Bulgaristan, Hırvatistan, Estonya, Gürcistan, Kazakistan, Kırgızistan, Litvanya, Letonya, Makedonya, Moğolistan, Mozambik, Romanya, Rusya, Slovakya, Türkiye, Ukrayna, Özbekistan, Macaristan gibi çeşitli ülkelerden yaklaşık yetmiş kişi bu konferansa katıldı. Macaristan, Çek Cumhuriyeti, Arjantin ve ABD’den konuklar sunum yaptılar. Krakov, Białystok, Toruń, Rzeszów, Lublin, Szczecin, Poznań, Łódź ve Varşova olmak üzere Polonya’da faaliyet gösteren hukuk kliniklerinin temsilcileri de oradaydı.

Aralık 2002’de, hukuk klinikleri temsilcilerinin ilk toplantısı Szpitalna STK Merkezindeki Vakfın himayesinde düzenlendi. Aralık 2002’de Vakıf temsilcileri aynı zamanda Brüksel’deki ‘Avrupa Vatandaşlara Danışmanlık Hizmetleri Forumu’ konferansına katıldılar. Nisan 2003’te ‘Gönüllü Hizmet Veren Avukatlar’ başlıklı bir seminer düzenlendi. Kuruluşundan sonraki ilk yıllarda, Vakıf hukuk kliniklerine mali ve profesyonel destek verilmesi ile ilgili görevlerine odaklandı. Geniş kapsamlı bir fon bulma kampanyası başlatıldı. Bu sayede, Birinci Polonya Hukuk Klinikleri Konferansı finanse edildi (24-26 Ekim 2003 tarihleri arasında düzenlendi) ve klinik hukuk eğitimi ders kitabı ilk kez Polonya’da ve bölgede yayımlanmış oldu (bu kitap İngilizce’ye de çevrilmiştir). Ayrıca, Vakıf, çok değerli ayni bağışlar alarak bir yarışma sonrasında belirlediği en fazla ihtiyaç sahibi kliniklere bunları dağıttı (Baker & McKenzie hukuk firmasından iki adet ikinci el bilgisayar, Polskie Wydawnictwa Profesjonalne yayıncılıktan Lex Omega yazılımı, Wydawnictwo C.H. Beck. Yayıncılıktan onbeş set Legalis hukuk verileri yazılımı).

2003 yılında, kabul edilen operasyonel standartlarını karşılayan hukuk kliniklerine yönelik ilk hibe yarışması düzenlendi. Kliniklerin başvuruda bulunduğu hibeler, klinik sekretaryalarından sorumlu kişilerin istihdam edilmesinde, ofislerin idari ve masraflarının ve sabit giderlerinin karşılanmasında ve demirbaş alımlarında kullanıldı. Son on yıllık faaliyetleri boyunca Vakıf, hukuk kliniklerine yaklaşık toplam 200.000 ABD dolarlık mali destek sağladı. Ayni yardımların toplam değeri ise 330.000 ABD dolarının üzerinde.

Hibe ile ilgili faaliyetlerin dışında, Vakıf, hukuk kliniklerinin güçlendirilmesine yönelik bir dizi eğitim faaliyeti ve başka faaliyetler de yürüttü. 2003 yılının başında bir web portalı hizmete açıldı: www.fupp.org.pl Bu portalın amacı hukuk klinikleri hareketi kapsamında bir iletişim kanalı görevini görmek ve hareketle ilgili bilgi yaymak. İnternet web sitesinde Vakıf’la ilgili bilgilerin yanı sıra, hukuk kliniklerinin ilgili programları ve faaliyetleri ile ilgili de bilgiler yer almaktadır. Ayrıca, yeni haberler ve bilgiler kliniki@yahoogroups.com haber grubu yoluyla da yayılmaktadır.

Bir diğer önemli adım ise bir dizi klinik ziyaretinin yapılmasıydı. Bütün klinikler Vakıf Kurul üyelerini kabul ettiler ve tartışmak istedikleri somut konulardan bahsettiler ve sorularını gündeme getirdiler. Bu toplantılar, operasyonel standartları karşılamak, mevcut örgütsel ve bürokratik sorunları çözmek ve fakülte yapısı bünyesinde istikrarlı bir statü edinmek için bir fırsat oluşturdu. Kliniklerle yapılan bu toplantılar klinik yönetim becerilerini geliştirdi ve kliniklerin gelecekteki konumlarını sağlamlaştırdı.

Ayrıca, Helsinki Vakfı’yla işbirliği içinde Polonya Hukuk Klinikleri Vakfı, hukuk kliniklerinin Polonya hukuk sistemine dahil edilmesi olasılığı üzerine araştırma başlattı. Bu araştırmayı yapmak üzere bir ekip oluşturuldu. Ekibin görevi, teklif edilen yasa değişikliklerinin çeşitli kademelerdeki ‘derinliğini’ ele alarak mevzuat teklifi hazırlamaktı. Şu anda, hukuk klinikleri yasa tasarısı Vakıf Danışma Kurulu ve Adalet Bakanlığı arasında istişare ediliyor.

Stefan Batory Foundation Vakfı, Helsinki İnsan Hakları Vakfı ve Polonya-Amerika Özgürlük Vakfı ile istişare yapıldıktan sonra, Hukuk Klinikleri Vakfı, piyasada çalışan avukatlar arasında gönüllü avukatlık hizmetlerini yaygınlaştırmak için bir aktivasyon programı hazırladı. Bu program çerçevesinde, Polonya’da faaliyet gösteren yaklaşık yirmi büyük hukuk firmasıyla, Barolar Birliği Başkanı’yla ve Hukuk Müşavirleri Ulusal Konseyi Başkanı’yla toplantılar düzenlendi. Bu toplantılar avukatların gönüllü hizmet vermesi konusuna ilgiyi artırdı ve Baro Yönetim Kurulu ile Hukuk Müşavirleri Ulusal Konseyi’nin gönüllü avukatlık hizmetini himayelerine alarak bir ‘Gönüllü Avukatlık Yarışması’ yapma olasılığını doğurdu. Bu yarışmaya onlarca aday gösterildi. Bunlardan otuz beşi yarışma jürisi tarafından değerlendirmeye alındı. İlk oturum 3 Mart 2004 tarihinde gerçekleşti ve aşağıdaki jüri üyelerinden oluşuyordu:



  • Profesör Andrzej Zoll –Ombudsman,

  • Profesör Marek Safjan – Anayasa Mahkemesi Başkanı,

  • Profesör Roman Hauser – Danıştay Başkanı,

  • Avulat Andrzej Kalwas – Hukuk Müşavirleri Ulusal Konseyi Başkanı,

  • Avukat Zenon Klatka – Hukuk Müşavirleri Ulusal Konseyi Başkan Yardımcısı,

  • Avukat Stanisław Rymar – Baro Yönetim Kurulu Başkanı,

Değerlendirme sonucunda yarışma birincisi seçildi. Bu kişi Szczepan Styranowiski’ydi. Kendisi Olsztyn’de yaşayan bir emekli hakimdi ve Olsztyn’deki Polonya Sosyal Refah Komitesi tarafından aday gösterilmişti. Jüri ayrıca yedi kişiye onur ödülü vermeye karar verdi. Yarışmanın resmi sonuçları 29 Mart, 2004’te, yarışmanın ortak düzenleyicisi olan Rzeczpospolita ofisinde açıklandı. Ödül sahibine Adalet Bakanı tarafından hazırlanan bir heykelcik verildi; onur ödülü sahiplerine ise sertifika verildi. O zamandan bu yana, Gönüllü Avukatlık Yarışması on yıldır her yıl düzenleniyor.

Ayrıca, Vakıf Yönetim Kurulu, Polonya’da klinik programın gelişimini araştırmak üzere yurtdışından ülkeye gelen çok sayıda konuğun ziyaretinin koordinasyonunu da gerçekleştirdi. Son yıllarda, Vakıf Yönetim Kurulu olarak, Ukrayna, Çek Cumhuriyeti, Moldovya, Özbekistan, Kazakistan, Çin, Rusya, Sırbistan, Belarus, Gürcistan, Japonya, ABD, Slovakya, Arnavutluk ve Tayland’dan gelen heyetlerin ziyaretlerini organize ettik. Bu konuklar, hem klinik hareketin gelişimini öğrenmek hem de sivil toplum kuruluşlarının faaliyetlerini ve rolünü anlamak üzere Polonya’ya ziyarette bulundular.

3. Vakfın Temel Başarıları

Kliniklerin ve Hukuk Klinikleri Vakfı’nın statüsünü, imajını ve resmi çerçevesini inşa etmek:



  1. Vakfın çok hızlı ve etkili bir şekilde kurulması,

  2. Polonya’da bir hukuk klinikleri ağının oluşturulması ve entegre edilmesi,

  3. Klinikler arasında birlik beraberlik duygusunun oluşturulması,

  4. Çeşitli projelerde yapılan röportajlar ve yazılan raporlar sayesinde hukuk klinikleri artık ana akım medyada her zamankinden daha fazla yer alıyor,

  5. Hukuk klinikleriyle STK’lar arasındaki işbirliği güçlendiriliyor ve hukuk klinikleri bu sürece kalıcı bir şekilde dahil oluyor,

  6. Çok kısa bir sürede Vakıf STK’lar arasında çok güçlü bir konuma sahip oldu. (STK Danışma Platformu lideri ve Polonya STK Federasyonu Kurul üyesi),

  7. Barolar Birliği Başkanı’ndan ve Hukuk Müşavirleri Konseyi Başkanı’ndan destek mektupları alınması,

  8. Polonya Hukuk Fakülteleri Dekanları Kongresi’nde düzenli olarak hukuk kliniklerine bir oturum ayrılmasının sağlanması,

  9. Ombudsmanla işbirliğinin kurumsallaştırılması ve güçlendirilmesi,

  10. Tüm (!) hukuk kliniklerinde operasyonel standartların yükseltilmesi ve uygulanması (2003 yılında hemen hemen bütün hukuk klinikleri mesleki sorumluluk sigortası kapsamına girdi, 2002 yılında bu sayı sadece 2’ydi!)

  11. Hukuk klinikleri yasasının taslağının hazırlanması ve hukuki yardım yasasının geliştirilmesi için Adalet Bakanlığı tarafından oluşturulan ekipte yer alınması (hukuk kliniklerinin niteliğini ve klinik çalışmalarının belirleyen düzenlemelere dikkat edilmiştir).

Yürütülen Projeler:

  1. Kurul üyeleri Polonya’da mevcut bütün hukuk kliniklerini ziyaret etmişlerdir; klinik temsilcileri ve üniversite yetkilileriyle tekrar tekrar toplantılar yapılmıştır,

  2. Vakfın himayesinde, hukuk klinikleri temsilcileri arasında düzenli olarak kongre düzenlenmesi,

  3. Klinik eğitimi konusunda uluslararası konferans düzenlenmesi,

  4. Polonya Hukuk Klinikleri Konferansı’nın düzenli olarak yapılması. Şu ana kadar on dokuz konferans düzenlenmiştir,

  5. Polonya ‘Gönüllü Avukatlık’ yarışmasının yıllık olarak yapılması,

  6. Polonya’da ve bölgede ilk hukuk klinikleri ders kitabının yayımlanması – hukuk klinikleri el kitabı ve başka yayınlarla birlikte6.

4. Gelecek için Planlanan Faaliyetler



Vakfın kurulması için yapılan ilk yıl çalışmalarından sonra, çok sayıda önemli projenin yürütülmesi ve hukuk kliniklerine mali ve profesyonel destek verilmesine ilişkin hedeflerin gerçekleştirilmesi ve hibe projelerinin yanı sıra, Vakıf önümüzdeki yıllarda hukuk kliniklerinin güçlendirilmesi için çeşitli eğitim projeleri ve faaliyetler yürütecektir. Bu girişimler aşağıdaki konulara odaklanacaktır:

  1. Kliniklerin operasyonlarının profesyonelleştirilmesi ve standarda kavuşturulması,

  2. Yayıncılık faaliyetleri,

  3. Klinikler arası işbirliğinin koordinasyonu ve mükemmelleştirilmesi,

  4. Hukuk klinikleriyle ilgili yayınların arşivlenmesi ve istatistiki veri tutulması,

  5. BIT ekipmanlarının tedarik edilmesinin iyileştirilmesi,

  6. Hukuk kliniklerinin faaliyetlerinin tanıtılması,

  7. Uluslararası işbirliğinin oluşturulması ve güçlendirilmesi,

  8. Hukuk şirketleriyle ilgili reform yapılması için lobi faaliyetleri yürütülmesi,

  9. Hukuk kliniklerinin Polonya hukuk sistemine dahil edilmesi için yapılan çalışmalar,

  10. Kanunların uygulanmasının izlenmesi ve yeni kanunların kalitesinin değerlendirilmesi,

  11. Kadınlara ve STK’lara danışmanlık hizmeti getirilerek kliniklerin faaliyet kapsamının genişletilmesi,

  12. Polonya’nın AB üyeliğine ilişkin vatandaşlık hak ve ödevleriyle ilgili eğitim verilmesi.

Klinik faaliyetlerinin profesyonelleştirilmesi ve standarda kavuşturulması – Geleceğin temel projesi olarak bu konu gündemdedir. Bu amaca ulaşmak öncelikle münferit kliniklerin konumunu güçlendirecek ve onlara istikrarlı bir gelecek sağlayarak toplumda takdir edilmelerine önayak olacaktır. Bu amaca ulaşmak için eğitim, konferans, seminer ve yayınların desteklenmesi düşünülüyor.

Yayıncılık Faaliyetleri – ‘Hukuk Klinikleri – Fikir, Örgütlenme ve Yöntem’ başlıklı ilk el kitabının ardından, Vakıf hukuk kliniklerinde hukuk eğitimi metodolojisi üzerine odaklanan başka ders kitapları da yayımlamayı planlıyor. Ders kitaplarının çoğunluğu Vakıf web sitesinden ücretsiz olarak indirilebiliyor.7

Klinikler arasında işbirliğinin koordine edilmesi ve mükemmelleştirilmesi – Bu hedef temel olarak klinik temsilcilerinin ülke düzeyindeki toplantılara katılmasını saylayarak ve Vakıf Kurulu’nun çeşitli klinik temsilcileriyle ve kadrolarıyla geliştirdiği özel ilişkiler sayesinde gerçekleştirilecektir (örneğin, tüm kliniklere düzenli ziyaretler gerçekleştirilecektir. Varşova’da klinik çalışanlarına düzenli eğitim verilecektir). Ayrıca, Vakıf Kurulu yılda bir kere Polonya Hukuk Klinikleri Konferansı’nı düzenlemeye devam etmek istiyor.

Hukuk klinikleriyle ilgili yayınların arşivlenmesi ve istatistiki veri tutulması – Vakıf Yönetim Kurulu, Polonya ve yurtdışında hukuk kliniklerinin faaliyetleriyle ilgili her türlü materyali toplayarak bir yayın ve makale arşivi oluşturmayı planlıyor. Kliniklerin faaliyetleriyle ilgili yıllık ve yarı yıllık raporların ve istatistiklerinin toplanması sayesinde karşılaştırmalı veri elde edilebilecek ve hukuk kliniklerinin gelişmesi gereken yön ve yeni trendler belirlenebilecektir. Bu veriler aynı zamanda müvekkillerin istatistiksel profilini de çıkaracaktır. Bu sayede kliniklerin, sundukları danışmanlık ve hukuki bilgi türlerinin doğru ve yerinde olup olmadığı anlaşılabilecektir.

BIT ekipman tedarikinin iyileştirilmesi – Şirketlerden ve hukuk firmalarından alınan destek ve ayni yardımlar Polonya’daki hukuk klinikleri için hibe yarışması düzenlenmesini sağlayacaktır. Satın alınan ekipman, yeni oluşan ve gelişmekte olan kliniklerin desteklenmesi için kullanılacaktır.

Hukuk kliniklerinin faaliyetlerinin tanıtılması – Bu hedefe ulaşmak, hem kliniklere hizmet edecek (olumlu imaj yaratmak) hem de kliniğin müvekkillere ulaşma yeteneğini artıracaktır. Bu amaç doğrultusunda, Polonya’daki hukuk kliniklerinin faaliyetleri ve adreslerinin olduğu broşürler basılacaktır. En büyük hukuk firmalarıyla işbirliği yapılacak ve web sitesi devam ettirilerek güncellenecektir. Aynı zamanda, hukuk klinikleriyle ilgili yerel yönetimler ve devlet idaresi nezdinde de bilgilendirme kampanyasının devam ettirilmesi hukuk kliniklerinin kalıcı ve ciddi bir kurum olduğu bilgisini yerleştirecektir. İdari birimler hukuk kliniklerine güvenmeyi ve onları takdir etmeyi öğrenmelidir. Bu sayede, öğrenciler müvekkilleri adına bu idari birimlere başvurduğunda, öğrencilere gereken destek sağlanacaktır.

Uluslararası işbirliğinin oluşturulması ve güçlendirilmesi – Polonya klinik hukuk eğitimi programı şu anda bölgedeki en önde giden programlardan bir tanesidir. Bu nedenle, deneyimlerini paylaşmalı ve bölgede yeni kliniklerin kurulmasına ön ayak olmalıdır. Bizler, sıklıkla Orta ve Doğu Avrupa’nın diğer ülkelerinden konukları eğitimlere, derslere ve çalışma ziyaretlerine davet ediyoruz. Vakıf temsilcileri uluslararası klinik konulu konferanslara katılıyor. Gelecek için yaptığımız planlar arasında klinik denetçileri için ABD’de bir veya iki haftalık kurs/burs imkanları yaratmak yer alıyor. Bu proje sayesinde bursiyerler klinik programların ABD’de nasıl işlediğini, klinik çalışmaların yöntemlerini ve kliniklerin hukuk fakülteleri bünyesindeki konumunu güçlendirmek için yapılanları ilk elden görme şansına sahip olacaklardır. Bu hedef uzun vadeli bir hazırlık ve hatırı sayılır miktarda kaynak ayrılmasını gerektirmektedir.

Hukuk şirketlerinin reformu için lobi faaliyetleri yürütülmesi – Bu hedef Polonya’da kurulu hukuk danışmanlığı şirketlerinin çalışmalarını engelleyen çeşitli düzenlemelerde değişiklik yapılması için lobicilik faaliyetleri yürütülmesi amacıyla hazırlık yapılan bir kampanyayla ilişkilidir. Ayrıca, Vakfımız çalışan avukatları gönüllü avukatlık hizmeti vermesi için de teşvik edilmeleri amacıyla bir program başlatmak istiyor. Bu program da uzun vadeli bir girişimdir. Uzun soluklu bir hazırlık gerektirmektedir. Belli başlı STK’ların avukatlardan hizmet aldıkları ve bölgesel hukuk firmaları ve hukuk danışmanlığı firmalarıyla titiz bir işbirliği yaptıkları bir pilot projeyle başlatılacaktır. Üstelik, bu hedef halihazırda yıllık ‘Gönüllü Avukatlık’ yarışması tarafından da yerine getirilmektedir.

Hukuk kliniklerinin Polonya hukuk sistemine dahil edilmesini hedefleyen çalışmalar– 1998 yılında Krakov Hukuk Kliniği tarafından hazırlanan ilk hukuk klinikleri yasa taslağına dayanarak Vakıf Yönetim Kurulu bu taslağın değiştirilmiş bir versiyonunu Adalet Bakanlığı’na sunarak hukuki yardıma erişim hakkında yasa taslağının hazırlanması çalışmalarına davet edilmiştir. İlke olarak bu kanun klinik çalışmaların niteliğine vurgu yapacak ve birtakım özel haklarla donatacaktır.

Kanunların uygulanmasının izlenmesi ve yeni kanunların kalitesinin değerlendirilmesi – Gerçekten de son derece önemli bir rol. Aynı zamanda özel dikkat ve kapsamlı hazırlık gerektirmektedir. Bu projenin birinci bölümü kanunların uygulanmasının izlenmesini içeriyor ki bu da bizim Vakfımızın yerine getirmeyi planladığı bir sorumluluk. Vakfımızın liderlerinden biri olduğu Sivil Toplum Danışma platformu da benzer bir hedef belirlemiştir. Bu nedenle, bu görev sadece bizim Vakfımız için değil, işbirliği yaptığımız kuruluşlar için de önemli hale gelecektir. Bu görevin etkin bir şekilde gerçekleştirilmesine yardımcı olmak için Vakıf Yönetim Kurulu klinikler tarafından doldurulması öngörülen bir anket hazırlamıştır.

Kadınlara ve STK’lara danışmanlık hizmeti getirilerek kliniklerin faaliyet kapsamının genişletilmesi – Bu konu halihazırda klinik faaliyetleri arasında yer almaktadır. Hukuk Klinikleri Vakfına mali destek için yapılan başvurularda doldurulması istenen formda zaten kadın ve erkek müvekkillerin belirlenmesi isteniyor. Dolayısıyla anketler toplandıktan sonra kadın müvekkiller ve sorunları ile ilgili veri derlemek mümkün olacaktır. STK’larla işbirliği konusunda da benzer bir çözüm önerilmiştir. Toplanan bilgiler STK’ların ihtiyaçları konusunda bize ek bilgi sunacaktır. Aynı zamanda, klinikleri harekete geçirerek onların üçüncü sektör kuruluşlarına da yardımcı olmalarını istiyoruz. Bu hedef doğrultusunda Polonya’da Yardımseverliğin Geliştirilmesi Akademisi ve SPLOT derneği ile işbirliğimizi genişletmeyi planlıyoruz.

Polonya’nın AB üyeliğine ilişkin vatandaşlık hak ve ödevleriyle ilgili eğitim verilmesi – Avrupa Birliğine üye olduktan sonra, özellikle mahkeme kararları ile ilgili pek çok kural değiştirilmiştir. Mahkeme karar süreci, yorumlar ve resmi yöntemlere ilave süreçler getirilmiştir; örneğin, Topluluk Hukukunun öncelikli olması kuralı, Topluluk Kanunlarının doğrudan uygulanabilirliği ilkesi, Topluluk hukukunun doğrudan etki sahibi olması, Kanunların Topluluk hukukuna göre yorumlanması gerektiği ilkesi, Topluluğun ve Üye Devletlerin tazminat yükümlülüğün olması ilkesi, ve ön duruşma kararları sistemi. Geleceğin avukatlarına bu konuyla ilgili daha geniş bir eğitim vererek hukuk düzenimizde Topluluk Hukukunun önemli bir referans noktası olduğu gerçeğinin farkına varmalarını sağlamak ve bu bilgiyi vatandaşlar arasında da mümkün olduğunca yaygınlaştırmak önemlidir.

5. Vakıf faaliyetlerinin beklenen etkileri

Hukuk klinikleri elbette ki ücretsiz hukuki yardım sorununu tek başına çözemeyecektir. Ancak, güvenilir ve son derece profesyonel akademik kadroların desteğiyle ücretsiz hukuki yardım sağlayan tek programdır. Polonya’da programın gelişmesi ile birlikte, akademik camia ve avukat camiası sosyal sorunlara karşı giderek daha duyarlı hale geliyorlar. Ve hukuki yardım veren kişi bunu ücretsiz yaptığı için, gönüllülük bilinci de kuvvetleniyor.

Programın hedef aldığı grupların temsilcileri bu nedenle, gündelik hayatlarıyla ilgili ilave yardım alma şansına sahip oluyorlar ki bu yardım da giderek daha kapsamlı ve titiz bir hale geliyor.

Polonya Hukuk Klinikleri Vakfı’nın üstlendiği faaliyetlerin münferit kliniklerin örgütsel potansiyelini ve bağımsızlığını destekleyeceğini umuyorum. Ayrıca, hukuk klinikleri ağının güçleneceğini ve aralarındaki bağlantının da artacağını umuyorum. Eğitim, konferans, değişimler ve yayınlar klinik faaliyetlerini düzenleyen yöntem ve kuralların mükemmelleştirilmesine yardımcı olacaktır.

Yeni kapsamlı raporlama programı daha iyi bir yönetim olanağı sağlayacak ve kliniklerin verdiği hizmetlere ilişkin toplumsal ihtiyaçların devamlı şekilde izlenmesine ve araştırılmasına yardımcı olacaktır. Ayrıca, faaliyetlerimizin verimliliği ve etkinliği konusunda da bilgi elde etmeye devam edeceğiz.

Bugüne kadar yapılan araştırmalar yılda yaklaşık on üç bin kişinin hukuk kliniklerinin çalışmaları sonucunda hukuki yardım aldığını gösteriyor. Bu hizmetlerin alıcıları en zayıf sosyal grupların temsilcileridir. Örneğin, işsizler, evsizler, emekliler, engelliler, suç mağdurları, kriz yaşayan kadınlar, yabancılar ve mülteciler. Her yıl yaklaşık bin sekiz yüz öğrenci ve aralarında çoğunun avukatlık yaptığı iki yüz otuzun üzerinde fakülte üyesi programa katılıyor.

6. Sonsöz

Hızlı ve çok yönlü ekonomik ve sosyal değişimin yaşandığı dönemlerde vatandaşların önemli bir bölümü maddi sıkıntıya düşmüşlerdir. Aynı zamanda, çok sayıda sorunla boğuşan devlet, genellikle bireylerin ihtiyaçlarını ve beklentilerini görememektedir. Ücretsiz hukuki yardım gündelik hayatın getirdiği problemler kapsamında en temel ancak sıklıkla da erişilemeyen bir hizmettir.

Mahkemelerimiz sadece mahkemeye götürülen davalar söz konusu olduğunda ücretsiz hukuki yardım vermektedir. Dava öncesinde ücretsiz hukuki yardım alınmayabilmektedir. Ayrıca, vatandaşlara hak ve ödevleri konusunda ücretsiz bilgi veren bir kurum da yoktur. Bu nedenle üçüncü sektörün bu görevi üstlenmesi gerekmektedir. Belki de tam bu nedenden dolayı hukuk klinikleri verdikleri hizmetlere karşı artan bir ilgi görüyor ve hem öğrencilerin hem de fakültenin gözünde daha fazla takdir ediliyor. Her yıl ortalama binlerce insan hukuk kliniklerinden yardım alıyor. Bu sayı gün geçtikçe artıyor.

Yürüttüğü program kapsamında Polonya Hukuk Klinikleri Vakfı Polonya’daki hukuk klinikleri için yeni bir perspektif yaratma ve destekleme fırsatına sahiptir. Bu perspektif doğrultusunda, en son eğitim yöntemleri kullanılarak yeni nesil hukukçular yetiştirilebilmektedir ve klinikler aynı zamanda devlet idaresi sisteminde de tamamlayıcı bir rol oynayarak vatandaşlara hak ve ödevleri konusunda bilgi aktarabilmektedir.


Yüklə 1,16 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   25




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə