zaman transvaginal US müayin
əsində döl kisəsi müəyyən edilməlidir. Əgər
β-HCG
-nin bu h
əddə
v
ə ya ondan yuxarı olduğu dövrdə uşaqlıq daxilində döl kisəsi təyin edilmirsə, hamiləliyin
ektopik olma ehtimalı böyükdür.
Transvaginal ultras
əs müayinəsində müəyyən edilən digər tapıntılar diaqnostik əhəmiyyətə
malikdir (C
ədvəl 4).
Cədvəl 4.
Uşaqlıqdankənar tapıntılar və ektopik hamiləliyin mövcudluğu ehtimalı
Tapıntılar
Ektopik hamil
əliyin mövcudluğu riski (%)
Kütl
ə və ya sərbəst maye qeyd olunmur
20%
İstənilən həcmdə sərbəst maye
71%
Exogen kütl
ə
85%
Orta v
ə ya böyük həcmdə maye
95%
Exogen kütl
ə ilə yanaşı maye
100%
Ultras
əs müayinəsində bəzi aldadıcı məqamlar ola bilər. Uşaqlıq daxilində yalançı döl kisəsi
görün
ə bilər və uşaqlıqdaxili hamiləliklə səhv salına bilər. Hiperstimulyasiya olunmuş desidual
qat v
ə ya endometrium US müayinəsində uşaqlıq daxilində kiçik exogen sahə kimi görünür.
F
ərqləndirici xüsusiyyətlərə aşağıdakılar aiddir: xorion xovlarından ibarət exogen halqanın
olmaması, sarı cisim kisəsi və ya dölün qütbünün olmaması. İkinci ziddiyyətli nəticə sarı cisim
il
ə bağlı yaranır. Cırılmadığı halda uşaqlıq artımlarında sistik kütlə müəyyən edilir və döl kisəsi
il
ə səhv salına bilər. Əgər sarı cisim cırılıbsa, ultrasəs müayinəsində uşaqlıq artımları sahəsində
a
ydın, exogen və bəzən isə mürəkkəb struktur müəyyən edilir və çanaqda sərbəst maye izlənilir.
Bu uşaqlıqdaxili hamiləliklə bağlı ola bilər və ya hətta hamilə olmayan qadınlarda müəyyən
oluna bil
ər. Əgər qanaxma ağır dərəcəlidirsə, diaqnozdan asılı olmayaraq cərrahiyyə
əməliyyatının aparılması tələb olunur.
Əvvəllər geniş istifadə edilən, lakin US müayinəsi geniş yayıldığına görə artıq istifadə edilməyən
dig
ər diaqnostik test kuldosentez və ya uşaqlıq-düz bağırsaq çökəyinin punksiyasıdır. Bu
m
əqsədlə 18 və ya 20-lik iynə uşaqlıq yolunun arxa tağı ilə uşaqlıq-düz bağırsaq çökəyinə
yeridilir v
ə maye aspirasiya olunur. Əgər hematokrit göstəricisi 15%-dən çox olan qanlı maye
aspirasiya olunursa, bu zaman aktiv peritondaxili qanaxmanın olduğu nəzərdən keçirilir və
t
əxirəsalınmaz müdaxilənin aparılması tələb olunur. Cərrahi müdaxilə tələb edən cırılmış ektopik
hamil
əlik halları ilə müşahidə edilməsi mümkün olan cırılmış yumurtalıq sisti arasında
diferensiasiyanın aparılmasında kuldosentez çox faydalıdır. Belə ki, cırılmış yumurtalıq sisti
hallarında kuldosentez ilə aspirasiya olunmuş maye, adətən, zəif çəhrayı rəngli olur. Cırılmış
ektopik hamil
əlik hallarında isə aspirasiya edilmiş maye qan olur.
Laparoskopiya, ad
ətən, diaqnostikanın qızıl standartı hesab edilir. Xüsusilə də, peritondaxili
qanaxma hallarında laparoskopiyanın faydası yüksəkdir. Bir çox hallarda diaqnoz təsdiq edilir və
h
əmin prosedur zamanı ektopik hamiləlik cərrahi yolla müalicə edilir. Bununla yanaşı,
cırılmamış ektopik hamiləliyi olan xüsusilə seçilmiş xəstələrin müalicəsi
klinik və ultrasəs
müayin
ələrinin nəticələri əsasında konservativ yolla aparıla bilər.
Menecment
Hazırda ektopik hamiləliyin dörd müalicə planı mövcuddur: gözləmə taktikası, tibbi,
laparoskopik v
ə açıq cərrahi müalicə. Uşaqlıq borusu hamiləliyi olan qadınların əksəriyyəti üçün
laparoskopik c
ərrahiyyə, adətən, ən uyğun müalicə üsuludur (A Kateqoriyası). Gözləmə
taktikası və ya tibbi (konservativ) müalicə hemodinamikası stabil olan və müvafiq meyarlara
uyğun olaraq xüsusilə seçilmiş və əvvəlcədən məlumatlandırılmış qadınlarda aparıla bilər.
Gözl
əmə taktikası bəzən
β-HCG
hormonunun s
əviyyəsi 1000 mBV/ml-dən aşağı olan və daha da
en
ən qadınlarda seçilə bilər. 1955-ci ildə keçirilmiş randomizasiya olunmuş klinik tədqiqatın
birind
ə göstərilmişdir ki, gözləmə taktikası əsasında müalicəsi aparılan qadınların yarısında
sonradan c
ərrahiyyə əməliyyatının aparılmasına ehtiyac aradan qalxmış olur, çünki bəzi ektopik
hamil
əliklər spontan abortla nəticələnir və ya rezorbsiyaya uğrayır. Gözləmə taktikasının
meyarlarına aşağıdakılar daxildir (C Kateqoriyası):
Minimal ağrı və ya qanaxma.
Davamlı müşahidə və ya nəzarətin aparılması mümkün olan xəstələr.
Uşaqlıq borusunun cırılması baş verməmişdir.
β-HCG
-
nin başlanğıc səviyyəsi 1000 mBV/ml-dən aşağı olan və azalan xəstələr.
Ektopik v
ə ya uşaqlıq artımlarında müəyyən edilən kütlənin ölçüsü 3 sm-dən kiçikdir və ya
ümumiyy
ətlə aşkar edilmir.
Rüşeymin ürək döyüntüsü təyin edilmir.
Bu meyarlar qeyd
ə alındıqda ektopik hamiləliyin diaqnozu bir çox hallarda gözlənilən olur.
Gözl
əmə taktikası ilə xəstələrin müalicəsi əsasən hamiləliyin dəqiq lokalizasiyası məlum
olmayan hallarda seçilir.
β-HCG
hormonunun s
əviyyəsi aşağı olur və azalmaqda davam edir.
Ultras
əs müayinəsində diaqnostik əhəmiyyətə malik heç bir tapıntı müəyyən edilmir və xəstədə
simptomlar qeyd
ə alınmır. Spontan abort ilə ektopik hamiləlik arasında diferensial
diaqnostikanın aparılmasına imkan verən yeganə test dilyatasiya və kyuretajdır. Bu hallarda
kyuretajla
əldə edilmiş toxuma nümunələrində xorion xovlarının müəyyən edilməsi həmin iki
patoloji halın diferensial diaqnostikasına imkan verir. Bu invaziv test ya həyata keçirilə bilər, ya
da klinik v
əziyyətdən asılı olaraq təxirə salına bilər.
Müvafiq qaydada seçilmiş xəstələrin metotreksatla (fol turşusunun antaqonisti) tibbi müalicəsi
aparıla bilər (B Kateqoriyası). Bu müalicə yanaşmasının randomizasiya olunmuş tədqiqatlarda
t
əhlükəsizliyi və effektivliyi təsbit edilmişdir. Həmçinin, bu yanaşmanın tətbiqi daha ucuzdur və
c
ərrahi müalicə ilə müqayisədə fertilliyin qorunması baxımından eyni və ya daha yaxşı nəticələrə
malikdir. Metotreksatla müalic
ə zamanı uğurlu nəticələrin əldə edilməsi üçün müvafiq xəstələrin
seçimi
əhəmiyyətlidir. Xəstələr müalicə dövründə həkimin nəzarəti altında olmağa razı olmalı və
metotreksatla aparılan müalicə zamanı tez-tez müşayiət olunan çanaqdaxili ağrının
t
ənzimlənməsinə hazır olmalıdırlar. Müxtəlif meyarlar təklif edilsə də, burada ziddiyyətlər
vardır. Məqsədəuyğun meyarlar dəstinə aşağıdakılar daxildir: