HamiLƏLİYİn biRİNCİ trimestr ağirlaşmalari giRİŞ
Yüklə 321,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- EKTOPİK HAMİLƏLİK
- Etiologiya v ə patofiziologiya
- Əlamət və simptomlar
Uşaqsalma və ya spontan abort baş verdikdən sonra yenidən hamilə qalmağa cəhd etməzdən əvvəl qısa müddət kontrasepsiyadan istifadə tövsiyə edilir. Hamiləliyin pozulmasından sonrakı ilk üç ay ərzində baş vermiş növbəti hamiləliklərdə düşük ehtimalı daha yüksək olur. Uzun müdd ətlü kontrasepsiya tələb edən (istəyən) xəstələrdə birinci trimestrdə baş vermiş spontan və ya induksiya olunmuş abortdan dərhal sonra uşaqlıq daxilinə spiralın yerləşdirilməsi həm t əhlükəsiz, həm də effektivdir (A Kateqoriyası). G ələcəkdə daha geniş yayılma ehtimalı olan yanaşmalardan biri də düşüklərin medikamentoz üsul il ə tamamlanmasıdır. Güclü uterotonik preparatlara aid edilən peroral və ya vaginal mizoprostolun istifad əsi ilə bu yanaşmanın faydası bir neçə araşdırmada təsdiq edilmişdir. Bu mövzuda əlavə tədqiqatların aparılması lazım ola bilər. EKTOPİK HAMİLƏLİK Ektopik hamil əlik uşaqlıqdan kənarda, adətən, uşaqlıq borularında baş verən hamiləlikdir. Bu bölm
ədə əsas diqqət vaginal qanaxma ilə müşayiət olunan hamiləliyin erkən mərhələsində ektopik hamil əliyin diaqnositikasına yetirilmişdir. ABŞ-da ektopik hamiləlik hər 100 hamiləliyin biri və daha çoxunda baş verir. Kompleks diaqnostika v ə müalicə üsullarına baxmayaraq, ektopik hamiləlik ana ölümü hallarının ikinci ən yayılmış səbəbi olaraq qalır. Bu, həm də sonsuzluq və ya nəsilartırma qabiliyyətinin pozulması il ə də nəticələnə bilər. Ektopik hamiləliyin erkən diaqnostikası ciddi xəstələnmə hallarının qarşısını almağa və fertilliyin qorunmasına imkan verən konservativ müalicə üsullarının t ətbiqinə imkan verir. Nəsilartırma yaşında olan qadınlara xidmət göstərən tibb işçiləri ektopik hamil əliklə bağlı müvafiq biliyə malik olmalı və hamiləliyin erkən mərhələlərində qanaxma v ə/və ya ağrı ilə müraciət edən qadınlarda ektopik hamiləliyin istisna edilməsini nəzərdən keçirm əlidirlər. Etiologiya v ə patofiziologiya Ektopik hamil əlik mayalanmış ziqotanın uşaqlığa çatmaması, əvəzində isə başqa yerlərdə və ad ətən, uşaqlıq borularının müxtəlif hissələrində implantasiyası baş verir. Ektopik hamiləliyin risk faktorlarına aşağıdakılar daxildir:
Anamnezd ə uşaqlıq borularının cərrahi əməliyyatı, o cümlədən boruların bağlanması və/və ya bağlanmasından sonra reanastomoz əməliyyatının keçirilməsi,
Anamnezd ə çanağın iltihab xəstəliyi də daxil olmaqla, uşaqlıq borularının infeksiyası,
ərkibli həblərin istifadəsi ilə və ya uşaqlıqdaxili spiralla kontrasepsiya,
Qadının ana bətnində olarkən dietilstilbestrolun təsirinə məruz qalma,
Anamnezd ə əvvəllər ektopik hamiləliyin olması. Ektopik hamil əliklərin böyük bir qismi heç bir risk faktoru olmayan qadınlarda baş verir. Ad ətən, ilk olaraq ektopik hamiləlik uşaqlıq daxili hamiləlikdən fərqlənmir. Xəstədə amenorreya qeyd ə alınır, qadın özünü hamilə hiss edir və hamiləlik testi müsbət olur. Ancaq tədricən uşaqlıq borularının artıq genişlənməsi və qan damarlarının eroziyası səbəbindən hamiləlik inkişafdan
qalır. Bu zaman cift və sarı cisim inkişafdan qalır və hormonların səviyyəsi aşağı düşür. Sarı cisimd
ən ifraz olunan progesteronun təsiri altında inkişaf edən hamiləlik dövrünün endometriumu v ə ya desidua qopmağa başlayır və qanaxma baş verir. Bəzi hallarda desidua bir böyük parça kimi qopur. H əmin hallarda plasentanın ifraz etdiyi β-HCG hormonunun s əviyyəsinin artması dayanır və ya aşağı düşməyə başlayır. Ektopik hamil əlik uşaqlıq borusunun divarlarına və yaxınlıqda olan qan damarlarına invaziya edir. Bunun n əticəsində peritondaxili qanaxma baş verə bilər. Qanaxma çox ağır dərəcəli və ya t ədricən artan ola bilər. Ektopik hamiləlik aşağıdakılarla nəticələnə bilər: spontan reqressiya (inkişafın dayanması), uşaqlıq borusunda inkişaf edən hamiləliyin abortu, xronik hematomanın formalaşması və hətta mayalanmış yumurtanın başqa bir yerdə yenidən implantasiya olunaraq abdominal hamil əliyin inkişaf etməsi. Əlamət və simptomlar Ağrı və vaginal (uşaqlıq yolu) qanaxma ektopik hamiləliyin əsas simptomlarıdır. Ağrı demək olar ki, bütün hallarda müşahidə edilir və adətən, qarının aşağı nahiyəsində və birtərəfli olur. Qısa müddətli amenorreyadan sonra qanaxmaya tez-tez rast gəlinir. Kitablarda fiziki müayinədə uşaqlıq artımlarında ağrılı kütlənin olduğu qeyd edilsə də, real klinik praktikada bu yalnız 20% hallarda qeyd ə alınır. Bundan əlavə, bu kütlə normal uşaqlıqdaxili hamiləlik hallarında ağrılı sarı cisiml
ə (corpus luteum) səhv salına bilər. Nəhayət, hemoperitonit və şokun simptomları inkişaf edir. Bunlara g ərgin, böyümüş qarın, çiyin ağrısı, cul-de-sac və ya Duqlas boşluğunun (cul-de- sac) uşaqlıq yolunun arxa tağına doğru şişməsi və hipotenziya aid edilir. Diaqnoz Laboratoriya testl əri yardımçı ola bilər. Qanda β-HCG
hormonunun s əviyyəsi qısa müddət ərzində artır, lakin sonradan artım dayanır və ya hətta aşağı enir. Ona görə də β-HCG
-nin s əviyyəsinin silsilə yoxlanması 48 saat ərzində β-HCG -nin iki d əfə artmadığını nümayiş etdirir. Bu, hamil əliyin inkişafdan qalmasından xəbər versə də, uşaqlıqdaxili hamiləliyin spontan abortu il ə ektopik hamiləliyi fərqləndirməyə imkan vermir. Progesteronun səviyyəsinin anormal d ərəcədə aşağı olması da hamiləliyin uğursuz olacağından xəbər verir, ancaq hamiləliyin lokalizasiyasını müəyyən etməyə kömək etmir. Diaqnostikada ultras əs müayinəsi çox faydalıdır. Transabdominal US müayinə ilə müqayis
ədə transvaginal US müayinəsi daha yüksək diaqnostik imkanlara malikdir. Ultras
əs müayinəsinin iki mühüm nəticəsi diaqnozu təsdiq edir: 1.
US müayin əsi ilə uşaqlıqdaxili hamiləliyin təsdiq edilməsi ektopik hamiləliyi istisna edir (30,000 hamil əlikdən birində baş verən heterotopik hamiləlik halları istisna olmaqla). 2.
Döl kis əsi və ürək döyüntüsü olan embrionun uşaqlıqdankənar lokalizasiyada qeydə alınması ektopik hamiləliyi təsdiq edir. Qanda
β-HCGβ -nin s
əviyyəsi ilə ultrasəs müayinəsinin nəticələrinin uzlaşması mühüm diaqnostik əhəmiyyətə malikdir. Qanda β-HCG
-nin s əviyyəsi 1800 mBV/ml ətrafındadırsa, bu Yüklə 321,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|