68
12. Optimal qida
sahəsində və biçin vaxtında Şirvan bölgəsində
basma bitkisi 28,9 s/ha quru
yarpaq məhsulu verir. Gəncə - Qazax
bölgəsində isə basma bitkisindən 37,9 s/ha quru yarpaq məhsulu
alınmışdır ki, bu da Şirvana nisbətən 9,0 s/ha çoxdur.
13.
Yüksək keyfiyyətli basma toxumu hər iki bölgədə 60 x 10 x
1 sxemindən alınmışdır (25,32 - 27,22 s/ha). Bu sxemdə becərilmiş
basma bitkiləri Şirvan bölgəsində Gəncə - Qazax bölgəsinə nisbətən
1,9
s/ha artıq toxum məhsulu vermişdir.
14.
Basma bitkisi
təsərrüfat şəraitində Gəncə - Qazax bölgəsində
Şirvan bölgəsinə nisbətən daha yaxşı inkişaf edib, yüksək keyfiyyətli
yarpaq məhsulu verir.
15.
Optimal variantlarda əkilib becərilmiş basma bitkisinin hər
hektarından 2005 - cü il qiymətləri ilə Şirvan bölgəsində 64609
manat (AZN), Gəncə - Qazax bölgəsində isə 85957 manat xalis gəlir
götürmək mümkündür.
İSТEHSALAТA ТƏKLİFLƏR
Apardığımız elmi-tədqiqat işlərinin nəticələrini araşdıraraq
istehsalata aşağıdakıları təklif edirik:
1.
Daha yüksək quru yarpaq və toxum məhsulu almaq üçün
basma bitkilərini hər iki bölgədə 60 x10 x 1 sxemində becərmək
məqsədəuyqundur.
2. Basma bitkisinin
sahə vahidindən daha çox yarpaq məhsulu
almaq üçün bitkilər vegetasiya müddətində iki dəfə -avqustun
əvvəlində, oktyabrın ortaları və axırlarında biçilməlidir.
69
İSТİFADƏ OLUNAN ƏDƏBİYYAТ
1.
Abutalıbov M. H., Hacıyev V. C. Azərbayсanın bitki örtüyü.
Bakı, 1976,48 s.
2.
Aqrometeoroloji
bületenlər. Azərbaycan Respublikası Dövlət
Hidrometerologiya
komitəsinin operativ - poliqafiya şöbəsi № 1-36,
1991 - 1993-cü
illər. 1091 s.
3.
Azərbaycan florası I-VIII cild Bakı, 1950, 1961.
4.
Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası IV çild. Bakı, 1980, 444 s,
X çild, Bakı, 1978, 89 s. (Baş redaktor C. B. Quliyev).
5.
Azərbaycan SSR- in atlası. Bakı- Moskva, 1979, 40 s.
6.
Budaqov
B. Ə. Geomorfoloji xəritə. Azərbaycan SSR Atlası.
Moskva, 1979, s. 12.
7.
Budaqov
B. Ə. Sovet Azərbaycanının təbiəti. Bakı,”Maarif”,
1988, 20 s.
8.
Əhmədbəyli F. S. Seysmik sxem. Azərbaycan SSR Atlası.
Moskva , 1979, s.12.
9.
Əliyev H. Ə. Тorpaq xəritəsi. Azərbaycan SSR atlası. Baş
geodeziya
və kartoqrafiya idarəsi. Moskva. 1979, s. 17.
10.
Əliyev N. Azərbaycanın dərman bitkiləri və fitoterapiya.
Bakı, Elm, 1998.
11.
Güləhmədov Ə. N. Kirovabad - Qazax zonası torpaqlarında
mikroelementlər. Az SSR EA nəşriyyatı, Bakı, 1968. 153 s.
12.
Hacıyev Q. Ə, Rəhimov V. Ə. Azərbaycan SSR inzibati ra-
yon
larının iqlim səçiyyəsi. Bakı, “Elm”, 1977, 269 s.
13.
Haсıyev V. C., Məmmədbəyova L. F. Azərbaycanın bitki
örtüyü xəritəsi. Azərbayçan respublikası Deövlət Geodeziya komi-
təsi, 1992.
14.
Hü
mbətov H. S. Azərbaycanın Gəncə - Qazax və Şirvan
bölg
ələrində həna və basma bitkilərinin becərilməsinin aqrotexniki
xüsusiyy
ətləri. k/t e. n. ... dis. Avtoreferatı, Bakı, 1999, 25 s.
15.
Hümbətov H. S. Basma bitkisinin bioloji xüsusiyyətləri.
ADKTA-
nın 70 illiyinə həsr olunmuş elmi əsərlər toplusu. Gəncə,
2000, s. 216 -217.
70
16.
Hümbətov H. S. Basma bitkisinin generativ çoxaldılması. Kür
vadisinin ekoloji problemləri. Azərbaycan Aqrar- Ekologiya
institutunun elmi əsərləri, II buraxılış. Bakı, “Ekologiya” nəşriyyatı,
1996, s.123.
17.
Hümbətov H. S. Həna və basma bitkiləri yeni aqro-ekoloji
şəraitdə. Kür vadisinin ekoloji problemləri. Azərbayçan Aqrar Eko-
logiya institutunun
elmi əsərləri, I buraxılış. Bakı, “Ekologi-
ya”nəşriyyatı, 1996, s. 87.
18.
Hümbətov H. S. Həna və basma bitkisinin xəstəlikləri,
ziyanveriçiləri və onlara qarşı mübarizə tədbirləri. Bitki mühafizəsi
və xeyirli həşaratlardan istifadə edilməsi. ADKТA - nın elmi əsərləri.
Gəncə, 1993, s. 88-89.
19.
Hümbətov H. S. Həna və basma bitkisinin toxum məhsul-
darlığı // Azərbaycan Aqrar Elmi, № 3- 4 Bakı, 1998, s. 45 - 46.
20.
Hümbətov H. S. İndiqofera faydalı bitkidir. AKTA-nın Aqro-
nomluq fakültəsinin elmi əsərlər toplusu. Bakı, 2000, s. 112-113.
21.
Hümbətov H. S., Xəlilov X. Q. Texniki bitkilər. Bakı,
“Aytac”, 2010, s. 359-367.
22.
Hüseynov R. Q.
Azərbaycanın suvarılan torpaqlarının aqro-
kim
yəvi xarakteristikası. Bakı,
Azərnəşr, 1976, 134 s.
23.
Kərimov O. A. Şirvan düzü landşaftının bəzi qanuna-
uyğunluqlarına dair. Az.SSR EA Coğrafiya inistitutu gənc alimləri-
nin XI elmi konfransının materialları. Bakı, “Elm”, 1976, s. 79-81.
24.
Qasımov M. Ə. Azərbaycanın boyaq bitkiləri. Bakı, 1987, s.
112.
25.
Quliyev
V. Ş. Hümbətov H. S., Şahverdiyeva S. Ş. Gəncə-
Qazax bölgəsində basma bitkisinin becərilməsi. Az. EТEТİİ, Gəncə
sahələrarası informasiya mərkəzi, informasiya vərəqi, № 50, Bakı,
1993.
26.
Quliyev
V. Ş. Qərbi Azərbaycanın bitki örtüyünün
xüsusiy-
yəti. Kirovabad, 1983, 48 s.
27.
Quliyev
V. Ş., Mirzəliyev C. D., Hümbətov H. S. Azər-
baycanda basma bitkisinin
becərilməsi və ondan istifadə edilməsinə
dair
tövsiyələr. Gəncə, 1994. - 24. s.