Gündüzalp Türbesi’nde dua etti



Yüklə 0,54 Mb.
tarix15.10.2018
ölçüsü0,54 Mb.
#74000

KELTEPE CİVARINDA TARİHİ KALINTILAR I©
GAZİ GÜNDÜZALP TÜRBESİ

KAYILARIN ANADOLUYA GELİŞİ VE OSMANLI AİLESİ

Osmanlılar, Oğuzların Bozok kolundan olup, Kayı boyuna bağlıdırlar. Oğuz an’anesine göre, Oğuz Han’ın en büyük oğlu Gün Han’ın evladı Kayı Han, Osmanlıların atasıdır (Boyunağa, 1985:731).


Osman Oğullarının Orhan Bey’den önceki dönem tarihçesi pek karanlıktır ve bu konuda, kimi biribirine ters düşen birçok söylence yaygındır. Osman’ın babası Ertuğrul Gazi yönetimindeki, Oğuz/Türkmen’lerin Kayı boyundan aşiret (özel bir adı bilinmiyor), 13. yüzyıl ortasında, bugünkü Ankara ilinin Kuzeybatı bölümündeydi. Oraya ne zaman geldiği, yani 1071’den sonraki ilk göç dalgası ile mi, yoksa Moğollar önünden kaçarak Anadolu’ya giren yığınlar arasında, 13. yüzyıl ilk yarımındaki ikinci büyük göç dalgasıyla mı geldiği, bilinmiyor. Ertuğrul’dan önce bu aşiretin başında bulunan Beyler hakkında da hiçbir sağlam bilgimiz yoktur (Umar, 1998:148).
Gerek Ertuğrul’un babası olduğunu sandığımız Süleymanşah hakkında, gerek onun sanlık olduğu rivayet edilen Kayı boyu hakkındaki bilgilerimiz hiçbir tarihsel malzemeyle donatılmış değildir. Bu efsane tarihin ancak 15. yüzyılda kurgulanıp ortaya çıktığı söylenebilir (Divitçioğlu, 1999:19-20).
Kayı boyunun Anadolu’ya ne zaman ve kimler idaresinde geldiği tam bir aydınlığa kavuşmamıştır. Kayıların dokuzuncu miladi asırdan itibaren Selçukilerle beraber Ceyhun nehrini geçerek İran’a geldikleri hakkında müverrihler müttefiktir. Bir rivayete göre Ceyhun’u geçen Kayılar Horasan’da Merv ve Mahan tarafına yerleşmişler ve sonra Moğolların tecavüzleri üzerine yerlerini bırakarak Azerbaycan’a ve Doğu Anadolu’da Ahlat taraflarına gelmişlerdir. ... Muhtelif rivayetlerin tetkiklerine nazaran Kayıların Harezm kuvvetleri arasında Doğu Anadolu’ya geldikleri zannı kuvvetli olup bu da meşhur ananeye uymaktadır. Hala Bilecik vilayetinin merkezine bağlı Mahan adında bir köy vardır. Fakat XI. Yüzyıl sonlarından itibaren Diyarbakır, Hasankeyif ve Harput’ta hükümet eden Artukluların Kayı boyundan olduğuna göre bir kısım Kayıların çok zaman evvel Doğu Anadolu’ya geldikleri hatırdan çıkmamalıdır. (Uzunçarşılı, 1994:98).
Tarihi aneneye göre Kayı boyunun bir kısmı I. Alaüddin Keykubad (1219-1236) zamanında Ankara’nın batısındaki Karacadağ taraflarına yerleşmişlerdir. Bu Kayılatın Anadolu’ya geldikten sonra ne surette dağıldıkları hakkında değişik rivayetler vardır (Uzunçarşılı, 1994:99).
GAZİ GÜNDÜZALP(?)/GÜNDÜZ ALP (?)

Kaynak: İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, I. Cilt, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1994, Cilt Kapağına Ek Son Şecere.

Osmanlı hanedanına aid meçhul noktalardan biri de Ertuğrul Bey’in babası ve nesebi meselesi teşkil etmektedir; elimizde en eski vekayinameler bulunmadığı için uzun yıllardan beri yapılan tetkikler henüz müspet bir netice vermemiştir; bununla beraber Ertuğrul Bey’in babasının şimdiye kadar tarihlerimizin kaydettikleri gibi Süleymanşah olduğu şüpheli olup yeni araştırmalar neticesinde bunun Gündüzalp olması ihtimal dahilinde görünüyor (Uzunçarşılı, 1994:100).


Bizans müverrihi Halkondil de Ertuğrul’un babasının Oğuzalp ve dedesinin ise Gündüzalp olduğunu ve Risale fi’t-tarihil-Osmaniye Kayılardan yirmidördüncü göbekte Oğuzhan’a varan Kabakalp isminde birisinin 656 Hicret yılında Ankara civarında Karacadağ’a yerleştiğini ve vefatında yerine Sarkon Alp’ın ve ondan sonra Gökalp ve onu müteakiben Gündüzalp’in reis olup vefatında Kızılcasaray’a defnedilip yerine oğlu Ertuğrul’un geçtiğini yazar (Ayasofya kütüphanesi numara 3204). Bu kayda göre de Ertuğrul’un babası Gündüzalp oluyor (Uzunçarşılı, 1994:101).
Gündüzalp’in kabri Ankara civarında Kızılca Sarayözü civarında Kırka köyündedir. Aşık Paşa Zade ile Oruc Bey Kayıların ibtida Ankara civarına sonra Söğüt tarafına geldiklerini kaydetmelerine nazaran Gündüzalp’in de Kayılardan bulunduğu anlaşılıyorsa da Ertuğrul ile nispeti tereddüdü mucip oluyor. Bundan dolayı Ertuğrul’un babasının kim olduğunu anlamak için yeni buluşları beklemek zaruridir (Uzunçarşılı, 1994:101).
Ertuğrul Bey’in ve babasının doğru hal tercümelerinin yazılabilmesi ancak XIV. asır başında veya ortasında yazılmış ciddi vekayinamelerin ele geçmesine mutavakkıftır(Yınanç, İ.A. 4. Cilt 335
Prof. Dr. Ahmed Akgündüz ise bu hususta şunları yazmaktadır; Ertuğrul Gazi’nin babası konusunda farklı görüşler bulunmaktadır. Meşhur olan birinci rivayete göre Süleymen Şah’dır. ... Ancak doğru olan, Ertuğrul’un babasının Gündüz Alp olduğu şeklindeki ikinci görüştür. Zira Enveri’nin Düstur-namesi ve Tavki’i Mehmet Paşa’nın Tarihi gibi önemli Osmanlı kaynakları bunu ifade ettiği gibi, ilim adamları tarafından son zamanlarda bulunan “Osman bin Ertuğrul bin Gündüz Alp” yazısının darp edildiği bir sikke de bu görüşü teyit etmektedir. Ertuğrul Gazi’nin annesinin ise, Domaniç’de medfun Hayme Ana olduğu ifade edilmektedir. II: Abdülhamid’in emriyle türbe yapılmıştır (Akgündüz vd., 1999:30-31).
Osmanlı Ansiklopedisinde de şu kayıt bulunmaktadır; Osmanlıların şeceresini değişik şekillerde Oğuz Han’a, hatta Yasef b. Nuh’a kadar çıkaran tarihçiler Ertuğrul Bey’in babasının adını iki ayrı şekilde belirtmişlerdir. Mesela Aşık Paşazade, Neşri, Oruç Bey ve Şükrullah gibi Osmanlı tarihçileri Ertuğrul Bey’in babasının adının Süleyman Şah olduğunu belirtirler. Ahmedi, Enveri, Karamani Mehmed Paşa ve Ruhi Çelebi ise Ertuğrul Bey’in babasının Gündüz Alp olduğunu kaydetmişlerdir. Bu ikinci kaynak grubunun verdiği bilgiyi kabul etmek ilk telif edilen kaynaklar olması dolayısıyla daha uygun olacaktır. Nitekim araştırmacıların bir çoğu da bu son kaynak grubunun kaydını tercih ederken günümüzde ele geçen Osman Bey’e ait bir sikkede “Osman b. Ertuğrul b. Gündüz Alp” ibaresinin yazılmış olması bu fikri daha da sağlamlaştırmıştır(Osmanlı Ans.: 1996:60).

Kaynak : Osmanlı Ansiklopedisi; Tarih/Medeniyet/Kültür, İz Yayıncılık, İstanbul,1996, s. 68


Kırka köylülerine göre ise; “Gündüz Alp (1158-1236)’in kabri, Ankara civarında Kızılca Sarayözü civarında Kırka köyündedir, (1318 tarihli Ankara Salnamesi) (1999 Yılı Gazi Gündüz Alp’i Anma ve Hacet Bayramı Şöleni” sunuş konuşması metninden).

Kaynak: Sencer Divitçioğlu, Osmanlı Beyliğinin Kuruluşu, YKY, 1999, 53.
İç beylerinin asıl görevi askeridir. Hemen hemen hepsi savaşçıydı. Saruyatu ile oğlu Bay Hoca, Gündüz Alp’in oğlu Aydoğdu ile Osman Bey’in oğlu Pazarlu hep savaşarak ölmüşlerdi. Gündüz Alp subaşıydı (Divitçioğlu, 1999:53).
Gazi Gündüzalp Osmanlı akıncılarından olup Osmanlı devletini kuran Osman Gazi’nin kardeşidir. Rumlarla yapılan savaşta şehit düşerek buraya gömüldüğü rivayet edilmektedir (Torun, 2004:173).
SONUÇ
Bugün Kırka köyünde medfun bulunan şahıs, Ertuğrul Gazini oğlu da, babası da olabilir.
© Makalenin telif hakkı Ali Başaran ve Nihat Demirtaş’a aittir, yazılı izinleri olmadan kısmen de olsa hiçbir şekilde değiştirilemez ve yayımlanamaz.
Yazarlar:Ali AŞARAN/Nihat DEMİRTAŞ/M.Selattin KILIÇ, 03.08.2004

Kaynaklar


AKGÜNDÜZ, Ahmed / Said Öztürk: 1999, Bilinmeyen Osmanlı, Osav.
BOYUNAĞA, Yılmaz : 1985, T.G.K. İslam Tarihi, İstanbul
DİVİTÇİOĞLU, Sencer: 1999, Osmanlı Beyliğinin Kuruluşu, YKY, İstanbul.
TORUN, Ethem: 2004, Bilinen ve Bilinmeyen Yönleriyle Beypazarı.
UMAR, Bilge: 1998: Türkiye Halkının Ortaçağ Tarihi, Türkiye Türkleri Ulusunun Oluşması, İstanbul.
UZUNÇARŞILI, İ. Hakkı: 1994, Osmanlı Tarihi, I. Cilt, Ankara.
YINANÇ, M. Halil: ?, İslam Ansiklopedisi, İslam Alemi Tarih, Coğrafya, Etnografya ve Biyografya Lugati, 4. Cilt, Ertuğrul Gazi, 328-337, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
Osmanlı Ansiklopedisi Tarih/Medeniyet/Kültür, 1996, İz Yayıncılık, İstanbul.
1999 Yılı Gazi Gündüz Alp’i Anma ve Hacet Bayramı Şöleni” sunuş konuşması metni.




Yüklə 0,54 Mb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə