Gültəkin-əmin Abid
bilmişdi. ən yaxşı bəzi şerləri bəstələnib İstanbul əhalisi arasında
Yüklə 0,55 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ayinədə öz surətü simamı görəndə, Yarəb, utanıb qərq oluram bəhri-həyayə.
bilmişdi. ən yaxşı bəzi şerləri bəstələnib İstanbul əhalisi arasında bu gün də tərənnüm edilməkdədir” 4 . M.Ə.Rəsulzadə nin və Ə.Cəfəroğlu Əmin Abidin yaradıcılığı ilə yaxından tanışlığına şübhəmiz yoxdur. Amma onlar da Ə.Abidin Gültəkin imzası olduğuna dair kiçik işarə belə verməmişdilər. Odur ki, yazılanlarla kifayətlənmir, Gültəkinin kitabını axtarır- dım. İstanbulda Azərbaycan Respublikasının Baş konsulu işləyən şair Abbas Abdulla, Gültəkinin “Buzlu cəhənnəm” kitabını 1990-cı illərdə Türkiyədən Bakıya apardığını, kitabın özqabığındakı şəkli “Ulduz” jurnalında çap etdirdiyini söylədi. İpucu tapsam da, kitabın əlimə keçməsi Abbas Abdullanın konsulluqdan çıxıb Bakıya qayıt- masınadək uzandı 5 .
ədəbiyyatımızın gözəl bilicisi və təbliğatçısı Seyfəddin Altaylı da Gültəkinin “Buzlu cəhənnəm” kitabını axtardığımı bilirdi. O, 1997-ci ildə “İstiqlal uğrunda” adlı bir kitabın surətini mənə bağışladı. 1928- ci ildə İstanbulun Orxaniyyə mətbəəsində ərəb qrafikası ilə basılmış kitabı mühacirətdə olan Azərbaycan siyasi xadimləri hazırlamışdılar. “Milli Azərbaycan nəşriyyatı” seriyasından buraxılan səkkizinci kitab “İstiqlal uğrunda”dır. Şerlər toplusuna geniş müqəddimə yazılmış, sonunda isə “Yeni Kafkasya” dərgisindən alınmış “İnqilab nəğmələri” və “Azəri-Türk” dərgisindən alınmış “Usta Əli və şerləri” məqaləsi verilmişdi. Bu nüsxənin dəyərini artıran oradakı avtoqrafdır. Müsavat Par- tiya
sının qurucularından olan Abbas Kazımzadə 18 dekabr 1932-ci ildə avtoqrafla “İstiqlal uğrunda”nı Muxtar bəyə bağışlayıb. “İstiqlal uğrunda” kitabına Kamal imzalı müəllif geniş müqəddimə yazıb. Tərtibçi, şerləri haradan aldığı, müəlliflərin şəxsiyyətləri haqqında heç bir bilgi verməmişdir. Müqəddimədə və “İnqilab nəğmələri” məqaləsində Gültəkinin yaradıcılığına geniş yer ayırılıb. Şerlər doqquz bölümdədir. Altı bölümün hər birinin 4
Ə.Cəfəroğlu. Azərbaycan ədəbiyyatında istiqlal mücadiləsi izləri “Az
ərbaycan yurd bilgisi” dərgisi, 1932, N 8-9. 5 Gült əkinin “Buzlu cəhənnəm” kitabını geniş ürək və böyük m əmnuniyyətlə mənə verən Abbas Abdullaya minnətdaram — Ə.Şamil. 11
başlanğıcında Gültəkinin şerlərindən alınmış bənd və misralar var. Şerlər yazarlara görə deyil, mövzuya görə qruplaşdırılıb. Kit abda Gültəkinin 20, Əhməd Cavadın 9, Sənanın 6, Azəriza- dənin 2, Məs’ud Səfvətin 2, Ə.Yusifin, İsmayıl Zühutinin, Usta əlinin, Gülsərənin, H.Həmidzadənin, Nafiə Şükrünün hərəsinin 1 şeri var. 2 şerin altına “… xanım”, bir şerin altına “B” imzası, üç şerin altına isə üç nöqtə və ya * * * işarəsi qoyulub. “Buzlu cəhənnəm” kitabında çap olunan şerlər (“Buzlu cəhənnəm” şerinin önə çıxarılmasını, “Sevimli Bakı” şerinin əlavə edilməsini nəzərə almasaq) “İstiqlal uğrunda”da Gültəkin imzası ilə çap olunan şerlərlə (hətta sıra ardıcıllığı da) eynidir. “Buzlu cəhənnəm”ə ön söz kimi yazılmış “Gültəkin” məqaləsindəki fikir və mülahizələr “İstiqlal uğrunda” kitabının müqəddiməsində Gültəkin haqqında deyilənlərlə üst-üstə düşür. Yoxsa “İstiqlal uğrunda”ya müqəddimə yazan Kamal “Buzlu cəhənnəm”i toplayıb nəşrə hazırlayan, “Gültəkin” başlıqlı ön söz yazan Mirzə Baladır. Bəs Gültəkin kimdirə Gültəkin Əmin Abiddirmi? Suallara cavab tapmaq üçün Gültəkin imzası ilə çap olunan şerlərlə Əmin Abidin əlimizdə olan şerlərini və faktları tutuşdurmağa başladıq. Ə.Abidin həbsindən (1938) sonra yalnız bir dəfə onun şairliyindən söz açılıb və şerlərindən nümunələr verilib. Cəfər Rəmzi İsmayılzadə Bakı və Abşeron şairlərinin şerlərini topladığı “Deyilən söz yadigardır” kitabında (1981) Ə.Abidin adına “Ayrılarkən”, “Nişansız nişanlıya”, “Vərəmli qız” və iki dördlük çap etdirib. Şerlərin haradan alınması haqda heç bir qaynaq göstərməyib. “Ayrılarkən”ın “İstanbuldan” qeydilə “Kommunist” qəzetinin 1923- cü il 12 oktyabr sayında,”Nişansız nişanlıya” şerinin isə “Şərq qadını” jurnalının 1923-cü il N 2, s. 18-də çap olunduğundan, “Vərəmli qız” şerinin əlyazmasının isə əlyazmalar Institutunda əliabbas Müznibin fondunda (fond 23) saxlandığından xəbərdardıq. Sonda verilmiş iki dördlüyü isə Ə.Abidin böyük qardaşı Ə.A.Müznibin yazdığını nəinki qohumları, ədəbiyyat həvəskarlarının çoxu bilirdi. Qohumlarının evində Ə.A.Müznibin bir şəklinin arxasındakı aftoqrafı görmüşdüm. Orada yazılmışdı:
Sən nəiysə həya eyləməyib xəlqə deyirsən: Bəndə yaradıb yollamışam dari-fənayə.
Şəkli Ə.A.Müznib Sibir sürgünöndə olarkən (1911-13) çəkdirib- miş. Görünür, diqqətsizlikdən C.Rəmzi bu dördlükləri Ə.Abidin hesab edib. 1990- cı illərdən sonra çap olunan kitablarda 6
Gültəkindən sonra ya mö’tərizədə, ya da səhifənin ətək yazısında Əmin Abid yazılmaqla kifayətlənilirdi. Əlimdə bu qədər qaynaq və bilgi olmasına baxmayaraq, Gültəkin imzasının Əmin Abidə aid olduğuna şübhə ilə yanaşırdım. Şübhələrim isə əsassız deyildi: 1.
20-30-
cu illər Ə.Cavad Türkiyədə çap olunan şerlərinə görə Azərbaycan mətbuatında kəskin tənqid edilirdi. Amma bu məsələdə Əmin Abidə gözün üstə qaşın var” — deyən yox idi.
2.
Ə.Abidin öz əlilə doldurduğu anketlərdə və yaradıcılıq tərcümeyi-halında Gültəkin imzası ilə şerlər yazdığını və ya şer, hekayə, tərcümə və məqalələri çap olunan qəzet-jurnallar arasında “Yeni Kafkasya” dərgisini göstərmirdi. 3.
Əmin Abidin əlyazmalarının, xüsusən də bədii yaradıcılıq nümunələrinin — şer, mənsur şer, hekayə və tərcümələrinin qorunub saxlandığı Respublika EA əlyazmalar İnstitutunun əliabbas Müznib fondunda “Buzlu cəhənnəm” kitabındakı şerlərdən birinin də əlyazması yoxdur. 4.
Mayıs 1924”, ikisinin altında isə “Ərzurum 1925”, “Ərzurum 1926” qeydləri var. Ə.Abid Vyanada, Budapeştdə elmi ezamiyyətdə olduğunu yazır. Amma Qəzvin və Ərzurumda olduğu haqda isə heç bir qaynaq yoxdur. 5.
1926- cı il tarixi ilə çap olunub. Gültəkin Ə.Abiddirsə niyə 1926-38- ci illərdə bir dənə də olsun şer yazmayıb? 6
mü əllifi Maarif Teymurov. Bakı, 1994, s. 10., Nəsiman Yaqublu. Müsavat Partiyasının tarixi. Bakı, 1997, s. 154 və s.
Yüklə 0,55 Mb. Dostları ilə paylaş:
|