0-2 YASINDA MOTOR GELISIM
YRD. DOC. DR. SELCUK AKPINAR
• Gelisim, buyuyen bir organizmanin
dokularinin yapisinda, biyokimyasal
bilesiminde olusan degisiklikler sonucunda
olgunlasmasi ve biyolojk fonksiyonlarinin
farklilasmasi olarak tanimlanmaktadir.
• Motor Gelisim, icten ve distan gelen
sureclerin etkilesiminin bir sonucu olarak
motor davranista meydana gelen degismeleri
inceleyen bir alan.
• Gelişim dönemleri ve özelliklerinin taninmasi ile
gelisimi onceden kestirmek olasidir.
• Gelişim donemlerinde ortaya cikan yeteneklere
gore egitim planlanip uygulanabilir. Nasil
ogretilecek; Ne tur davranislar ogretilecek.
• Becerileri ne zaman ogretelibileceginin
gostergesi.
• Normal-normal davranislar ayirt edilebilir.
• Kisiligin olusumu, olumlu olumsuz davranislarin
kokenleri aciklanabilir.
Gallahue’nun Piramit Modeli
Gallahue’nin Motor Gelişim Modelleri
Gallahue’nun Kum Saati
Modelinde Yas Donemleri
REFLEKSIF HAREKETLER DONEMI
• Yeni dogan bebegin davranislari daima omurilik
ve asagi beyin merkezlerinden kontrol edilir.
• Ilkel refleksler gebeligin 18. haftasindan itibaren
fetusta gorulmeye baslar.
• Refleksif hareketler genelde beslenme ile alakali;
yeni doganin yanagina dokunan annenin memesi
– basin refleksif donusunu uyarir. Dudaklara
degen meme, emme refleksi. Girtlagi uyaran sut –
refleksif yutmaya yol acar.
REFLEKSIF HAREKETLER DONEMI
• Zamanla korteks daha genis capli idare etme
gucu kazanir ve istemli hareketler baslar.
• Bircok refleks ya kaybolur, ya da istemli
hareketlerle butunlesir.
• Gelisimsel refleksler, santral sinir sistemi
bozukluklarin teshisinde kullanilir. Ornegin
dogumdan sonraki 3. gunde yuzustu yatan
bebek cenesini kaldirmiyorsa, norolojik
bozukluk olabilir.
REFLEKSIF HAREKETLER DONEMI
Birincil (ilkel) Refleksler
Durusa iliskin refleksler
Moro Refleksi
Adimlama Refleksi
Asimetrik Tonik Boyun Refleksi
Emekleme Refleksi
Arama Refleksi
Dalma Refleksi
Emme Refleksi
Cekme Refleksi
Kavarama Refleksi
Parasut ve propping Refleksi
Plantar Refleks
Labyrinthine Refleksi
Babinski Refleksi
Landau Refleksi
Genellikle birincil reflekslerin iki islevi vardir; beslenme ve korunma
REFLEKSIF HAREKETLER DONEMI
• Refleksif hareketler donemi, birbirini izleyen 2
asamaya ayrilabilir;
Bilgi Toplama Evresi; dogum oncesi donemden –
4. aya kadar. Bilgi toplama, beslenme ve
korunma temel arac.
Bilgi Cozme Evresi; beyin gelisimine bagli olarak
refleksler giderek azalir. Oturma, emekleme,
yakalama, birakma gibi istemli hareketler ortaya
cikar.
Moro refleksi
Bebek ani olarak sarsilir veya basi once
yukari kaldirilip birden bosluga birakilirsa
goruluyor. Yaklasik 4. ayda kaybolur.
Beyinde agir hasar varsa gorunmez, hala
devam ederse minimal beyin difonksiyonu.
Asimetrik Tonik Boyun Refleksi
Ilk 6 haftada oldukca belirgin, 3-4 ayda kaybolur. Omurilik hasari varsa gorulmez.
Arama ve Emme Refleksi
3. Ayda kaybolur. Erken doganlarda gorulmeyebilir.
Kavrama Refleksi
Palmar yakalama olarak da adlandirilir. 3. ayda kaybolur, 4. aydan itibaren
istemli tutma olur.
Plantar Refleks
Ayakla yakalam refleksi olarak da bilinir, elle yakalama refleksinden daha uzun surer.
Babinski Refleksi
Basinc fazla olursa plantar refleks gorulur.
Adimlama Refleksi
Bebegin ayak tabanindan bir tanesi yere dokunursa, diger
ayagini da ileri dogru atar.
Emekleme Refleksi
Ayak tabanina basinc uygulanirsa gorulur. 4. ayda kaybolur, sonrasinda istemli emekleme
Dalma (yuzme) Refleksi
Gozler acilir ve belirli bir sureligine nefes tutar.
Çekme Refleksi
• Bebek oturma durumunda tek ya da iki
elinden tutularak geriye doğru eğildiğinde,
kolları fleksiyonda kendini ileri doğru çekip
ayağa kalkmaya çalışır.
• 3-4. ayda görülür, 12. aya kadar devam eder.
Parasut Refleksi
Olmamasi Cerebral Palsy e isaret edebiliyor. 6. ayda gorulmeye baslar.
Labyrinthine Righting Refleks
•
Bebeğin güçlü olduğunu gösterir. Yoksa; denge, kas, duruş problemleri olduğunu
gösterir.
Landau Refleks
3.4 aydan 7. aya kadar devam eder. Kendini istemli olarak kaldırabilmesine olanak sağlar.
Refleks Kontrolünün Önemi
• Merkezi sinir sistemindeki olası hataları saptamak için
gerekli ilk bilgiyi verirler.
Kortikal kontrol ile drumuş olması gereken devam etmesi.
Bir refleksin yokluğu.
Vücudun iki tarafında simetrik olmayan reflekslerin
görülmesi
Bir refleksin gereğinden çok daha güçlü ya da zayıf oması.
Günümüzde, bir çok özür, erken dönemde saptanması halinde
tedavi edilebilmektedir. Bazı reflekslerin yokluğu, problem
olabileceği gibi; yine de bu 100% olacaktır diye birşey
diyemeyiz. O yüzden uzun süre izlemek gerekir.
Refleks Kontrolünün Önemi
• Virginia Apgar (1953), yenidoğanların
doğumdan 1 dakika içinde çabuk ve güvenilir
belirleme yöntemi olarak “Apgar Tarama
Tekniğini” geliştirmiş. Doğumdan 3.-5.-10.
dakikalarda tekrarlanabilmektedir. Apgar ve
James (1962) de 27.715 yenidoğan üzerinde
standardizasyon çalışması yapmışlar.
Refleks Kontrolünün Önemi
Semptomlar
2
1
0
Kalp Atım Sayısı
100-140
100’ün altında
Atmıyor
Solunum
Canlı Ağlama ve
Düzenli solunum
Düzensiz ve yüzeysel
solunum
Solunum yok
Refleks Uyarımı
(ayak tabanına
vurarak ölçülür)
Şiddetli ağlama
Ağlama yok, yüz
ifadesinde değişme
var
Tepki yok
Kas Tonusu
Kendiliğinden kollar
fleksiyonda, bacaklar
ekstansiyona direnir
Kendiliğinden kollar
fleksiyonda, bacaklar
ekstansiyona ço az
direnir
Kas tonusu
tamamen gevşek
Renk
Tüm vücut pembe
Biraz pembe
Pembeden başka
Apgar Tarama Testi Puanlaması
7 ve üstü: Normal
4-6: nefes alamada yardıma gereksinim duyar
4 ten az: Nefes almada ciddi problemi var, suni solunum yapılmalıdır
Refleks Kontrolünün Önemi
• Apgar testinden 10 puan olmak çok yaygın değil
ve bunun yanında 9 dan da çok fazla bir farkı yok.
• Peru’da yapılan araştırmada, deniz seviyesi ve
yüksek irtifada (4340 m) doğan bebeklerin
ortalama puanları arasında ilk Apgar değerinde
farklılık olduğu, ancak ikinci değerde farklılık
olmadığı buşunmuştur. Dolayısıyla yüksek irtifa bu
değeri etkiliyor. Nedeni = Transient cyanosis
(Oksijen yoğunluğunun az olması sebebi ile
derinin mor veya mavi renk alması)
Refleksif Hareketler Döneminin En
Önemli Özellikleri
• Refleksler, fetusun ve yenidoğanın ilk hareket şekilleridir.
• Yakalama, adımlama, emekleme gibi bazı refleksler sonraki istemli
davranışların ortaya çıkması ile ilişkilidirler.
• Subcortical düzeyde kontrol edilir.
• Sinir sistemi gelişmediğinden, hareketler beceriksiz ve kaba hareketler
görülür.
• Bebeğin ilk bilgi edinme kaynaklarıdır.
• Birincil refleksler koruyucu ve yiyecek sağlayıcı özellik taşır.
• Merkezi sinir sistemi bozukluklarının erken tanısını sağlarlar.
• Standart bir programa göre ortaya çıkıp kaybolurlar, bu da kortical
kontrolün arttığını gösterir.
• Aşağı beyin merkezleri; öksürme, hapşurma gibi istem dışı yaşamsal
olayları kontrol ederek yaşam boyu önemli rol oynar.
• Duruşa ilişkin bir refleksin erken ve düzenli uyarılması sonraki istemli
hareketin ortaya çıkışını çabuklaştırabilir.
Dostları ilə paylaş: |