Flsf (Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi), 2017 Güz, sayı: 24, s. 377-392



Yüklə 1,22 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə5/6
tarix17.11.2018
ölçüsü1,22 Mb.
#80820
1   2   3   4   5   6

“Ekofeminizm ve Dualizm Fikri” 

Seçil Mine TÜRK 



FLSF (Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi), 2017 Güz, sayı: 24, s. 377-392 

 

385 

kavramlarından  biri  olarak  toplumsal  cinsiyeti  (gender)  cinsiyet  (sex) 

kavramı  karşısında  konumlandırmak  çabasının  bizatihi  bir  “biyolojik 

determinizmin  reddi”

38

  anlamına  gelmesi;  ekofeminist  perspektifin, 



mekanik-determinist  bir  zeminde  geliştirilen  tarihsel  dualizm  anlayışına 

eleştirisini mümkün kılan bir dinamik yaratır.  

Söz konusu dinamiğin işleyişi üzerinde düşünen Val Plumwood’un da 

vurguladığı  üzere,  “hem  günümüzün  hem  de  geçmişin  baskı  biçimleri  Batı 

kültüründe izlerini bir ikicilikler ağı şeklinde bırakmıştır ve baskı biçimleri 

arasındaki  bağlantının  esas  temelini  oluşturan  da  ikiciliğin  mantıksal 

yapısıdır”  ve  buna  ilaveten,  çevre  krizinin  altında  yatan  asli  etmenlerden 

biri  de  Batı  kültürünün  insan  ve  doğa  arasında  kurguladığı  dualistik 

ilişkidir.

39

  



Anlaşılabileceği 

üzere, 


“hiyerarşik 

ve 


dualist 

düşünce, 

ekofeministlerin  özellikle  hedef  aldıkları  ‘eril  dünya  görüşü’nün  bir 

boyutudur”  ve  bu  doğrultuda  ekofeminizmin  asli  hedeflerinden  biri 

“insanlar  ve  doğa  arasında  Batı  biliminin  ikilikçi,  nesneleştirici  özellikleri 

ortadan  kaldıran  bir  ilişki  üzerine  düşünmenin  yeni  yollarını 

oluşturmaktır.”

40

  Warren’ın  da  vurguladığı  üzere,  ekofeminist  felsefenin 



temel  yönelimlerinden  biri  kültür  ve  doğa  arasında  kurulan  dualizmi 

sorgulamak  doğrultusunda  somutlaşır  ve  bu  minvalde  ekofeminist  felsefe 

“hem rasyonel hem ekolojik benlik” tasavvurunun biraradalığına, bir başka 

                                                                                                                                   

nosyonundan  çok  salt  insan-odaklı  bir  çevre  tasavvuruna  yaslanır.  Ekoloji  ise 

tarihsel gelişim süreci içinde çevrecilikten çok daha kapsayıcı ve farklı varyasyonları 

olan bir toplumsal hareketin adı olmuştur ve dayandığı kabuller çevrecilikten keskin 

bir  biçimde  ayrılır.  Bu  minvalde  ekoloji  düşüncesi,  çevreciliğin  fayda  temelli  ve 

rasyonalite  merkezli  yaklaşımına  karşı  doğayı  salt  bir  “korunacak-nesne”  olarak 

değerlendirmenin  sorunlarına  dikkat  çeken  bütüncül  ve  tarihsel  bir  insan-doğa 

ilişkisi analizine odaklanır.  Dobson’ı izleyerek söyleyecek olursak çevrecilik çevreye 

dair  sorunların  “üretimin  ve  tüketimin  mevcut  değerleri  ya  da  kalıplarında  temel 

dönüşümler olmaksızın çözülebileceğinden emin” bir görünüm arz ederken; ekoloji 

fikri “sürdürülebilir ve tatmin edici bir varoluşun hem insan dışındaki doğal dünya 

ile  ilişkilerimizde  ve  hem  de  toplumsal  ve  politik  yaşam  biçimimizde  köktenci 

değişiklikleri bir önkoşul olarak gerektirdiği”ne vurgu yapar. Bkz. Andrew Dobson, 



Ekolojizm,  çev.  C.  Yücel,  Yeni  İnsan  Yayınevi,  İstanbul,  2016,  ss.  21-22.  Bu  hat 

üzerinden  “yeşil  politika”  da,  Wall’ın  deyişiyle,  salt  “çevresel  kaygıların  ötesine 

geçen”  gündemiyle  “eko-merkezci”  bir  yaklaşıma  ve  “bütüncül”  bir  bakış  açısına 

sahiptir. Bkz. Derek Wall, Yeşil Politika, çev. İ. U. Kelso, Yeni İnsan Yayınevi, İstanbul, 

2016, ss. 37, 59, 63. 

38

 Joan W. Scott, Toplumsal Cinsiyet: Faydalı Bir Tarihsel Analiz Kategorisi, çev. A. T. 



Kılıç, Agora Kitaplığı, İstanbul, 2007, s. 3. Ayrıca bkz. Lynne Segal, a.g.e, s. 98. 

39

 Val Plumwood, a.g.e, s. 10-11. 



40

 Josephine Donovan, a.g.e, s. 390. 




“Ekofeminizm ve Dualizm Fikri” 

Seçil Mine TÜRK 



FLSF (Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi), 2017 Güz, sayı: 24, s. 377-392 

 

386 

deyişle,  kültür  ve  doğanın  özne  açısından  temsil  ettiği  biraradalığa  işaret 

etmek ister.

41

 

Bu  bağlamda  ekofeminist  perspektif  “ekolojik  sorunların  toplumsal 



ve  kültürel  sorunlar  olduğu”nu  savunur  ve  bunu  yaparken  toplumsal 

cinsiyet kategorileri arasında eşitlikçi bir yaklaşımın “ekolojik olarak sağlıklı 

bir toplum” idealine de hizmet edeceğine inanır.

42

 Ekofeminizmin “karmaşık 



ve  iç  içe  geçmiş  tahakküm  sistemleri”ne  yönelik  bakışı  bu  sistemlerin  bir 

dizi  dualizm  ve  bu  dualizmlere  dayanan  hiyerarşiler  üzerinden  işlediğine 

dikkat çekmek ister

43

 ve ekofeminist perspektif bu çaba üzerinden öncelikle 



bir dualizm eleştirisi olarak kendisini gösterir.  

Bir  dualizm  eleştirisi  üzerinden  şekillenen  ekofeminizm,  Warren’in 

deyişiyle,  “izmlerin  tahakkümü”ne  karşı  konumlandırır  kendini  ve 

cinsiyetçilikten (sexism) ırkçılığa (racism) uzanan bir çizgide bir “tahakküm 

mantığı”  tarafından  gerekçelendirilmiş  pratiklerin  doğayı  ve  kadınları 

boyunduruk altına alma sürecinde somutlaşan “olumsal bağlantılar”ın izini 

sürer.

44

  Ancak  burada  ekofeminizmin  Plumwood  gibi  temsilcilerinin;  söz 



konusu  olumsal  bağlantıları  salt  bir  eril  kategoriye  değil,  bu  bağlantıları 

mümkün kılan “sınıf, ırk ve toplumsal cinsiyete dayalı tahakküm bağlamında 

oluşturulmuş  olan  ‘Efendi’nin  çok  yönlü,  karmaşık  kimliği”ne 

dayandırdıklarını da özellikle belirtmek gerekmektedir.

45

 

Bu  noktada  ekeofeminizmin  dualizm  eleştirisi  aynı  zamanda  bir 



hiyerarşi  eleştirisidir.  Belirtildiği  üzere  genelde  “Batı  düşüncesinin 

dualizmler  tarafından  tanımlanmış  hiyerarşik  sistemler”  inşa  ettiği  ve  bu 

inşanın  bizatihi  “ihtiyaçtan  çok  kâr  odaklı  bir  ekonomik  sistem  tarafından 

takviye  edilmiş  olduğu”

46

  kabulü  ekofeminizmin  temel  varsayımlarından 



biridir. Nitekim Shiva da “Aydınlanma çağının ürünü olan cinsiyetli eşitsizlik 

kategorileri”nin; “erkeğin kadın ve doğa üzerindeki tahakkümünü  öngören 

ikiliklere  dayalı  eril  bir  ontoloji”  olarak  somutlaştığını  ve  bu  temeldeki 

ontolojik  dualizmin  “epistemolojik  açıdan  bir  indirgemeciliğe”  yol  açtığını 

savunur.

47

  Plumwood’a  göre  de  Batı  merkezli  Kartezyen  düşünce  bir  dizi 



                                                           

41

 Karen J. Warren, Ecofeminist Philosophy: A Western Perspective On What It Is and 



Why It Matters, s. 157. 

42

 Elizabeth Carlassare, a.g.e, s. 90. 



43

 Chris Cuomo, “On Ecofeminist Philosophy”, Ethics and the Environment, Vol. 7, No. 

2, 2002, ss. 5-6 

44

 Karen J. Warren, “Response to My Critics”, Ethics and the Environment, Vol. 7, No. 



2, 2002, ss. 39-40. 

45

 Val Plumwood, a.g.e, s. 14. 



46

 Gwyn Kirk, “Ecofeminism and Environmental Justice: Bridges across Gender, Race, 

and Class”, Frontiers: A Journal of Women Studies, Vol. 18, No. 2, 1997, s. 6. 

47

 Vandana Shiva, a.g.e, s. 91, 315. 




Yüklə 1,22 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə