Na egzaminie dyplomowym student studiów licencjackich na kierunku filozofia otrzymuje trzy pytania:
-
pytanie dotyczące tematyki pracy dyplomowej,
-
pytanie dotyczące wskazanego przez komisję egzaminacyjną zagadnienia z części I,
-
pytanie dotyczące wskazanego przez komisję egzaminacyjną zagadnienia z części II.
Część I zagadnień – z historii filozofii – posiada charakter obligatoryjny. Studenci przygotowują do egzaminu wszystkie wymienione niżej zagadnienia.
Część II zawiera pytania z ontologii, epistemologii, logiki i etyki. Studenci wybierają i przygotowują jeden zestaw zagadnień właściwy jednej z tych czterech dyscyplin.
Powodzenia!
Część I – Historia filozofii
1) Filozofia starożytna:
1. Początki filozofii greckiej: Tales, Anaksymander, Anaksymenes, Empedokles, Anaksagoras, Diogenes.
2. Liczba jako arche. Pitagorejczycy .
3. Heraklitejskie „stawanie się” a jedyność bytu Parmenidesa.
4. Atomizm Demokryta.
5. Dialogiczna postać racjonalności. Sofiści i Sokrates.
6. Platońska koncepcja idei.
7. Człowiek i państwo w filozofii Platona.
8. Podstawowe pojęcia arystotelesowskiej metafizyki.
9. Arystotelesowska teoria procesu poznawczego i formalnej struktury wiedzy.
10. Emanacyjna koncepcja bytu Plotyna.
11. Główne szkoły etyczne starożytności: stoicy, sceptycy, epikureizm.
2) Filozofia średniowieczna:
-
1. Neoplatonizm w teologii negatywnej (Pseudo-Dionizy Areopagita, Jan Szkot Eriugena) i mistycyzmie Mistrza Eckharta.
-
2. Złożoność poznania (zagadnienie intelektu czynnego i biernego):
a) Koncepcje Arabów (Awerroes, Awicenna),
b) Awerroizm łaciński (Siger z Rabantu),
c) Augustynizm XIII–wieczny (Wilhelm z Owernii, Aleksander z Hales).
-
3. Spór o uniwersalia i jego rozwiązania:
a) odmiany nominalizmu (Eryk z Auxerre, Roscelin z Campiegne. Piotr Abelard),
b) realizm pojęciowy (Gilbert de la Porrée, Wilhelm z Champeaux, Bernard z Chartres),
c) konceptualizm,
d) teoria względu (respectus) i teoria stanu (status).
-
4. Spór dialektyków z antydialektykami. Przedmiot sporu i stanowiska (Piotr Damiani, Roscelin z Campiegne, Bernard z Clairvaux, Anzelm Z Canterbury, Berengar z Tours).
-
5. Św. Anzelm z Canterbury: argument ontologiczny na istnienie Boga.
-
6. Św. Tomasz z Akwinu: pięć dróg rozumowania o Bogu w kontekście kategorii aktu i możności (na przykładzie jednego, wybranego argumentu).
-
7. Św. Bonawentura: Egzemplaryzm i teoria iluminacji.
-
8. Św. Tomasz z Akwinu: metoda separacji w metafizyce i złożenia bytowe (w kontekście kategorii aktu i możności).
-
9. Jan Duns Szkot: wielość form substancjalnych w warstwowej koncepcji substancji i jednoznaczność pojęcia bytu jako bytu.
-
10. Wilhelm Ockham: nominalizm i zasada ekonomii myślenia (brzytwa Ockhama).
-
3) Filozofia nowożytna:
-
1. Renesansowy platonizm (Ficino, Pico), arystotelizm (Pomponazzi), sceptycyzm (Montaigne) i humanizm chrześcijański (Erazm).
-
2. Nowożytne utopie społeczne (Morus, Campanella, Rousseau)
-
3. Rola „cogito” w filozofii Kartezjusza, Pascala, Malebranche'a, Leibniza, Kanta, Fichtego i Hegla.
-
4. Problem substancji w Filozofii Kartezjusza, Hobbesa, Malebranche'a, Spinozy, Leibniza, Locke'a, Berkeleya, Hume'a, Kanta i Hegla.
-
5. Dualizm psychofizyczny w filozofii Kartezjusza, Malebranche'a, Spinozy i Leibniza.
-
6. Spór o istnienie świata materialnego (Kartezjusz, Berkeley, Hume, Kant).
-
7. Historiozofia Kanta, Fichtego, Schellinga i Hegla.
-
8. Koncepcja idei w filozofii Kartezjusza, Malebranche'a, Spinozy, Leibniza, Locke'a, Berkeleya, Hume'a i Kanta.
-
9. Idea czasu i przestrzeni w filozofii Kartezjusza, Newtona, Malebranche'a i Kanta.
-
10. Nowożytne próby uprawomocnienia nauki (Galileusz, Francis Bacon, Kartezjusz, Leibniz, Hume, Kant, Hegel).
-
11. Epistemologiczna i ontologiczna rola Boga w filozofii Kartezjusza, Malebranche'a i Leibniza.
-
12. Nowożytne próby uprawomocnienia etyki i problemy z tym związane (Kartezjusz, Hume, Kant).
-
4) Filozofia współczesna:
-
1. Koncepcja filozofii w pozytywizmie (Comte), empiriokrytycyzmie (Mach, Avenarius) i neopozytywizmie (Schlick, Carnap).
-
2. Problem prawdy w pragmatyzmie (Peirce, James), fenomenologii (Husserl) i filozofii analitycznej (Wittgenstein, Russell, F. Ramsey, Strawson, Davidson, Dummett).
-
3. Relacja metafizyki do ontologii w filozofii Husserla, Ingardena, N. Hartmanna, Heideggera, Levinasa.
-
4. Koncepcja życia w filozofii Diltheya, Nietzschego, Simmla i Bergsona.
-
5. Psychologia opisowa (Brentano) i teoria przedmiotu (Meinong) a transcendentalna fenomenologia (Husserl).
-
6. Spór idealizm-realizm w filozofii neokantystów (Cohen, Natop), Jamesa, Husserla, Heideggera, N. Hartmanna, Dummetta, Putnama, Sartre'a, Levinasa.
-
7. Problemy filozofii języka potocznego (Moore, Wittgenstein, Austin, Ryle, Strawson).
-
8. Próba zbudowania filozofii jako nauki (Brentano, Husserl, Russell).
-
9. Filozoficzne próby uprawomocnienia etyki (J.S.Mill, Spencer, Moore, Schlick, Wittgenstein, Sartre, Levinas).
-
10. Współczesne krytyki i kontynuacje filozofii Kanta (Spencer, Windelband, Rickert, Cohen, Natorp, Cassirer, Husserl, Moore, Wittgenstein, Bergson).
Cześć II – Ontologia, epistemologia, logika, etyka
1) Ontologia:
-
1. Koncepcje ontologii i metafizyki.
-
2. Krytyki metafizyki (klasyczny empiryzm, neopozytywizm).
-
3. Pojęcie bytu.
-
4. Istnienie i sposoby jego rozumienia.
-
5. Koncepcje istoty.
-
6. Spór o uniwersalia – podstawowe stanowiska.
-
7. Substancja i własności.
-
8. Transcendentalia.
-
9. Monizm.
-
10. Problem zasady rzeczywistości i racji ostatecznej.
-
2) Epistemologia:
1. Rodzaje poznania bezpośredniego i pośredniego.
2. Aprioryzm i empiryzm genetyczny i metodologiczny.
3. Racjonalizm i irracjonalizm .
4. Idealizm epistemologiczny immanentny i transcendentalny.
5. Brentano, Husserl, Ingarden i trzy teorie niepowątpiewalności samoświadomości .
6. Standardowa definicja wiedzy i przypadki Gettiera.
7. Klasyczna koncepcja prawdy i jej trudności.
8. Starsze nieklasyczne teorie prawdy: koherencyjna, pragmatyczna, konsensualna.
9. Semantyczna teoria prawdy Tarskiego.
10. Deflacyjne teorie prawdy.
11. Epistemiczne teorie prawdy.
12. Pluralizm aletyczny Wrighta.
13. Relatywizm i absolutyzm aletyczny.
14. Prawda jako mit według Kołakowskiego.
15. Pojęcie i typy sceptycyzmu. Argumenty i hipotezy sceptyczne.
16. Strategie odpierania sceptycyzmu: samorefutacja, poszukiwanie pewności, modyfikowanie pojęć.
3) Logika
1. Klasyczny rachunek zdań: funktory prawdziwościowe a spójniki międzyzdaniowe mowy potocznej, tautologie rachunku zdań, postać aksjomatyczna rachunku zdań.
2. Pojęcie dowodu; dowodzenie wprost i dowodzenie niewprost.
3. Twierdzenie o dedukcji. Zawodne i niezawodne schematy wnioskowań.
4. Teoria zbiorów: działania na zbiorach, stosunki między zbiorami, prawa rachunku zbiorów.
5. Rachunek predykatów: język rachunku predykatów, tautologie rachunku predykatów.
6. Rachunek nazw: stosunki między zakresami nazw, tautologie rachunku nazw.
7. Definicje: rodzaje definicji ze względu budowę, rodzaje definicji ze względu na funkcję, błędy w definiowaniu.
8. Teorie składni: Ajdukiewicza teoria kategorii syntaktycznych, Chomsky’ego teoria gramatyk generatywnych.
9. Gödela twierdzenia o niezupełności i o niesprzeczności a program Hilberta.
10. Tarskiego semantyczna definicja prawdy: język przedmiotowy a metajęzyk, pojęcie spełniania, pojęcie interpretacji w modelu.
4) Etyka
1. Moralność, etyka, obyczaj, prawo. Jaka jest różnica między moralnością a etyką, etyką a prawem i obyczajem? Czy można uzasadniać teorie etyczne poprzez obowiązującą moralność, prawo lub obyczaj?
2. Etyka a ewolucyjne podstawy natury ludzkiej. Opisz hipotezę ewolucyjnej genezy moralności. Wskaż na problemy związane z ewolucyjnym uzasadnieniem etyki.
3. Etyka a determinizm. Przedstaw spór kompatybilizmu z inkompatybilizmem etycznym. Omów pojęcia determinizmu, wolnej woli, odpowiedzialności.
4. Etyka w różnych kulturach. Przedstaw różnice w moralności różnych kultur oraz uniwersalia kulturowe. Omów argumenty za relatywizmem kulturowym, subiektywizmem, absolutyzmem oraz obiektywizmem etycznym. Przedstaw wady tych stanowisk.
5. Szczęście i dobre życie. Wskaż zalecenia dotyczące dobrego życia Sokratesa, Arystotelesa, Epikura i stoików. Przedstaw ich wady i zalety.
6. Etyka cnót. Opisz arystotelesowską teorię cnót oraz jej współczesne modyfikacje.
7. Intuicjonizm. Przedstaw klasycznych intuicjonistów etycznych i ich koncepcje, np. św. Tomasza, W.D. Rossa. Co to jest sumienie? Opisz spór partykularyzmu etycznego z generalizmem. Wskaż argumenty za i przeciw, wady i zalety intuicjonizmu.
8. Etyka umowy społecznej. Omów koncepcje etyki umowy społecznej T. Hobbesa oraz J. Rawlsa. Przedstaw argumenty za i przeciw tym koncepcjom.
9. Utylitaryzm. Przedstaw różne odmiany utylitaryzmu: J. Benthama, J.S. Milla, R.M. Hare'a, B. Hookera. Czym się różni utylitaryzm czynu a reguł? Co to jest konsekwencjalizm? Jakie teorie wartości mogą zakładać utylitaryści?
10. Deontologia. Co głosi nonkonsekwencjalizm? Przedstaw koncepcje deontologiczne I. Kanta i W.D. Rossa. Przedstaw argumenty za i przeciw tym stanowiskom.
|