F. M. Dostoyevski alçaldilmiş VƏ TƏHQİr ediLMİŞ İnsanlar
Yüklə 4,19 Mb. Pdf görüntüsü
|
26
ağlıma gəlib! Feldşer üçün də bir miras qoyub gedərəm, heç olmasa qışda, əlavə pəncərə çərçivələrini qoyanda yazdığım bu kağız vərəqələrini pəncərələrə yapışdırar. Lakin heç bilmirəm, niyə mən bu yazını ortadan başladım. Əgər hamısını yazmaq lazımdırsa, onda gərək bunu başdan başlayım. Yaxşı, başdan başlayım. Onsuz da mənim tərcümeyi-halım çox böyük olmayacaq. Mən buradan uzaqlarda, N quberniyasında anadan olmuşam. Belə güman etmək olar ki, mənim atam və anam yaxşı adamlar imiş, lakin onlar məni lap uşaq ikən yetim qoyub getmişlər. Mən xırda təsərrüfatlı bir mülkədarın – Nikolay Sergeyiç İxmenyevin evində böyümüşəm. O yazığı gəldiyi üçün məni götürüb saxlamışdı. Onun Nataşa adlı bircə qızı vardı, qız məndən üç yaş kiçik idi. Biz bacı-qardaş kimi yaşayırdıq. Ey mənim əziz uşaqlıq əyyamım! Ömürdən iyirmi beş il keçəndən sonra səni düşünüb kədərlənmək, səndən ötrü heyifsilənmək, ölərkən yalnız səni fərəh və minnətdarlıqla xatırlamaq nə mənasız bir şeydir! Onda, göydə necə aydın günəş vardı, o heç də Peterburq günəşinə bənzəmirdi, bizim də kiçik ürəyimiz necə şən, necə fərəhlə downloaded from KitabYurdu.org
27
döyünürdü! Onda hər tərəf çöl idi, meşə idi, o yerləri indiki kimi cansız daş yığınları bürüməmişdi. Vasilyevskidəki bağ və park nə gözəl idi! Nikolay Sergeyiç də oranın müdiri idi. Mən Nataşa ilə bu bağa gəzməyə gedirdim, bağın arxasında rütubətli, böyük bir meşə vardı, bir dəfə biz o meşədə azmışdıq... Nə gözəl, nə sevimli günlər idi! Həyat ilk dəfə olaraq cəlbedici sirləri ilə bizim qarşımızda canlanırdı, onunla tanış olmaq necə xoş idi! Onda elə bil ki, hər kolun, hər ağacın arxasında bizim bilmədiyimiz, tanımadığımız əsrarəngiz bir şey yaşayır, əfsanəvi aləmlə həqiqi aləm bir- birinə qarışırdı. Bəzən elə olurdu ki, dərin dərələrə axşam dumanı çökəndə, bu duman dağınıq, ağ saç kimi burula- burula, bizim böyük dərənin daşlı sinəsində bitən kollara dolaşanda, biz bir-birimizin əlindən tutub, uçurumun kənarında durur, qorxa-qorxa, həm də maraqla dərənin dərinliklərinə baxırdıq, gözləyirdik ki, indi oradan bir şey çıxıb bizim qarşımıza gələcək, ya da dərənin söylədiyi nağıllar qanuni bir həqiqət olacaqdır. Onda bizə “uşaq qiraəti” adlı bir kitab gətirmişdilər. Kitabı alan kimi biz bağa qaçdıq, orda, o gölməçənin kənarında, sıx yarpaqlı qoca bir downloaded from KitabYurdu.org
28
isfəndan ağacının altında, bizim sevdiyimiz yaşıl bir skamya vardı, bu skamyada oturub “Alfolns və Dalinda” adlı əfsanəvi bir povesti oxumağa başladıq, bunu mən çox sonra Nataşanın yadına saldım. Hələ indi də mən bu povesti xatırlayanda, qəlbimdə qəribə hisslər oyanır. Bir il bundan əvvəl Nataşaya bu povestin ilk iki sətrini: “Mənim povestimin qəhrəmanı Alfons Portagizdə anadan olmuşdur, onun atası Don-Pamir” və s. oxuyanda az qaldı ki, ağlayım. Görünür, bu çox axmaqcasına bir hərəkət olmuşdu, yəqin buna görə də Nataşa mənim keçirdiyim həyəcana elə qəribə bir halda gülümsəmişdi. Lakin o da dərhal bunu başa düşdü (bu mənim yadımdadır), mənə təsəlli olmaq üçün özü də keçmişləri xatırlamağa başladı. Danışdıqca onun da qəlbi riqqətə gəldi. O nə gözəl bir axşam idi! Biz bütün keçmişləri göz önündən keçirtdik: mənim quberniya şəhərinə, pansiona göndərildiyimi də (ilahi, onda Nataşa necə ağlayırdı), bizim sonuncu ayrılığımızı da xatırladıq, o zaman mən Vasilyevskini həmişəlik tərk edirdim. Mən onda pansionu bitirib, universitetə girmək üçün Peterburqa gedirdim. Onda mənim on yeddi yaşım vardı. Nataşa on dördü bitirib on downloaded from KitabYurdu.org
29
beşə girirdi. Nataşa deyir ki, onda mən biçimsiz, uzundraz bir şeydim, mənə baxanda adam gülməyə bilmirdi. Vidalaşarkən mən onu kənara çəkdim, ona çox mühüm bir şey demək istəyirdim, lakin birdən elə bil dilim tutuldu. Nataşa deyir ki, onda mən dərin həyəcan içində idim. Məlum şeydir ki, belə bir vəziyyətdə biz bir şey danışa bilməzdik. Mən bilmirdim nə deyim, desəydim də, o yəqin ki, məni başa düşə bilməyəcəkdi. Mən ancaq dərdli-dərdli ağladım, heç bir şey deməmiş çıxıb getdim. Biz çox sonra Peterburqda görüşdük. Bu görüşümüz iki il bundan qabaq olmuşdu. Qoca İxmenyev bura mübahisəli bir məsələni məhkəmə yolu ilə həll etməyə gəlmişdi, mən də ədəbiyyat aləminə yenicə qədəm qoymuşdum.
downloaded from KitabYurdu.org 30
III FƏSİL
Nikolay Sergeiç İxmenyev çoxdan kasıblamış yaxşı bir nəsildən idi. Ata-anasından ona yüz əlli nəfər əhalisi olan yaxşı mülk qalmışdı. İyirmi yaşında gedib hərbi qulluğa girmiş, qusar olmuşdu. İşləri yaxşı gedirmiş. Lakin qulluğun altıncı ilində, bir axşam ona bir bədbəxtlik üz verir, bütün var-yoxunu uduzur. Bütün gecəni yatmır. Ertəsi gün axşam yenə də qumar stoluna yaxınlaşır, atını qumara qoyur: onun var-yox bircə atı qalıbmış. Əli gətirir, sonra bir də gətirir, iki də gətirir, üç də gətirir, yarım saatdan sonra öz kəndlərindən birini – balaca İxmenyevkanı udur, son təhkimçilik siyahısı üzrə bu kəndin əlli nəfər əhalisi varmış. O daha oynamır, ertəsi gün də qulluqdan çıxmaq üçün istefa verir. Yüz nəfər kəndlisi həmişəlik əlindən çıxır. İki aydan sonra poruçik rütbəsilə qulluqdan azad edilib öz kəndinə gəlir. Qumarda uduzduğunu bütün ömrü boyu heç kəsə danışmır, kim bunu onun yadına salsa, o nə qədər xoşməzac adam olsa da, mütləq həmin adamla dalaşa bilərdi. Kənddə çox ürəklə təsərrüfat işlərinə girişir və otuz beş yaşında Anna downloaded from KitabYurdu.org Yüklə 4,19 Mb. Dostları ilə paylaş:
|