18
dəyişdirilməsi, yaxud ləğv edilməsi üçün təsirli tədbirlər
görməlidir;
d) hər bir iştirakçı dövlət bütün lazımi vasitələrdən, o
cümlədən şəraitdən asılı olaraq, qanunvericilik
tədbirlərindən istifadə edərək hər hansı şəxsin, qrupun,
yaxud təşkilatın yeritdiyi irqi ayrı-seçkiliyi qadağan
etməli və ona son qoymalıdır;
e) hər bir iştirakçı dövlət, lazımi hallarda, irqi əngəlləri
dəf etməyə yönəlmiş başqa tədbirlərlə yanaşı, çoxirqli
birləşdirici təşkilat və hərəkatları təşviq etməyi, irqi
bölünmənin dərinləşməsinə yardım edən belə təşkilat və
hərəkatları isə müdafiə etməməyi öhdəsinə götürür.
2. İştirakçı dövlətlər, şərait tələb etdikdə, onlara mənsub
müəyyən irqi qrupların, yaxud şəxslərin inkişafını və
müdafiəsini təmin etmək məqsədilə sosial, iqtisadi,
mədəni və digər sahələrdə, onların insan hüquqlarından
və əsas azadlıqlardan tam və bərabər istifadə etməsinə
zəmanət verən xüsusi və konkret tədbirlər görməlidirlər.
Belə tədbirlər nəticədə onların naminə tətbiq edildikləri
məqsədlərə nail olunduqdan sonra qətiyyən müxtəlif irqi
qruplar üçün qeyri-bərabər, yaxud əlahiddə hüquqların
saxlanmasına gətirib çıxarmamalıdır.
Maddə 3
İştirakçı dövlətlər irqi seqreqasiya və aparteidi xüsusilə
pisləyir və öz yurisdiksiyalarında olan ərazilərdə bu
xarakterli hər cür praktikanın qarşısını almağı, qadağan
etməyi və kökünü kəsməyi öhdələrinə götürürlər.
Maddə 4
İştirakçı dövlətlər müəyyən irqin, yaxud dərisi müəyyən
rəngli, yaxud müəyyən etnik mənşəli insan qrupunun
üstünlüyü ideyasına, yaxud nəzəriyyəsinə əsaslanan,
yaxud hər hansı formada irqi nifrətə və ayrı-seçkiliyə
19
bəraət qazandırmağa, yaxud onu təşviq etməyə cəhd
göstərən hər cür təbliğatı və təşkilatı pisləyir və belə ayrı-
seçkiliyə hər cür təhrikçiliyin, yaxud ayrı-seçkilik
hərəkətlərinin kökünün kəsilməsinə yönəldilmiş təcili və
pozitiv tədbirlər görməyi öhdələrinə götürürlər. Bu
məqsədlə onlar İnsan hüquqları haqqında ümumi
bəyannamənin prinsiplərinə və bu Konvensiyanın 5-ci
maddəsində aydın ifadə olunmuş hüquqlara müvafiq
olaraq, habelə:
a) irqi üstünlüyə, yaxud nifrətə əsaslanan ideyaların hər
hansı şəkildə yayılmasını, irqi ayrı-seçkiliyə hər cür
təhrikçiliyi, eləcə də hər hansı irqə, yaxud başqa rəngli
dəriyə, yaxud etnik mənşəyə mənsub insan qrupları
əleyhinə yönəldilmiş bütün zorakılıq hərəkətlərini,
yaxud belə hərəkətlərə təhrikçiliyi, habelə irqi ayrı-
seçkilik
fəaliyyəti
aparılması
üçün,
onun
maliyyələşdirilməsi də daxil olmaqla, hər cür yardım
göstərilməsini qanunla cəzalandırılan cinayət növü elan
edirlər;
b) irqi ayrı-seçkiliyi və ona təhrikçiliyi təşviq edən
təşkilatları, eləcə də hər cür digər mütəşəkkil təbliğat
fəaliyyətini qeyri-qanuni elan və qadağan edir, habelə
belə təşkilat və fəaliyyətlərdə iştirakı qanunla
cəzalandırılan cinayət növü kimi tanıyırlar;
c) milli, yaxud yerli dövlət hakimiyyəti orqanlarının,
dövlət idarələrinin irqi ayrı-seçkiliyi təşviq etməsinə,
yaxud ona təhrik etməsinə yol vermirlər.
Maddə 5
Bu Konvensiyanın 2-ci maddəsində ifadə olunmuş əsas
öhdəliklərə müvafiq olaraq, iştirakçı dövlətlər irqi ayrı-
seçkiliyin bütün formalarını qadağan və ləğv etməyi və
irqinə, dərisinin rənginə, milli, yaxud etnik mənşəyinə
20
görə fərq qoyulmadan hər bir insanın,—xüsusilə
aşağıdakı hüquqları həyata keçirməyə münasibətdə,—
qanun qarşısında bərabərliyini təmin etməyi öhdələrinə
götürürlər:
a) məhkəmə və ədalət mühakiməsi icra edən digər
orqanlar qarşısında bərabərlik hüququ;
b) şəxsi təhlükəsizlik hüququ, istər vəzifəli hökumət
adamları, istərsə də ayrı-ayrı şəxslər, qruplar, yaxud
təsisatlar tərəfindən məruz qaldıqları zorakılığa, yaxud
bədən xəsarətinə görə dövlət tərəfindən müdafiə
olunmaq hüququ;
c) siyasi hüquqlar, o cümlədən ümumi və bərabər seçki
hüququ əsasında keçirilən seçkilərdə iştirak etmək—səs
vermək və öz namizədliyini irəli sürmək hüququ, ölkənin
idarə olunmasında, eləcə də bütün səviyyələrdə dövlət
işlərinə rəhbərlikdə iştirak etmək hüququ, habelə dövlət
qulluğuna girməkdə bərabərlik hüququ;
d) digər mülki hüquqlar, o cümlədən:
i) dövlətin hüdudlarında yer dəyişmək və yaşamaq
azadlığı hüququ;
ii) öz ölkəsi də daxil olmaqla, hər hansı ölkəni tərk etmək
və öz ölkəsinə qayıtmaq hüququ;
iii) vətəndaşlıq hüququ;
iv) nikaha və ər-arvad seçmək hüququ;
v) istər təkbaşına, istərsə də müştərək əmlak sahibliyi
hüququ;
vi) vərəsəlik hüququ;
vii) fikir, vicdan və din azadlığı hüququ;
viii) əqidə azadlığı və onu sərbəst ifadə etmək hüququ;
ix) sərbəst toplaşma və birləşmə hüququ;
e) iqtisadi, sosial və mədəni sahələrdə hüquqlar, o
cümlədən:
21
i) əmək hüququ, sərbəst iş seçmək, ədalətli və əlverişli
əmək şəraiti, işsizlikdən müdafiə, eyni əmək üçün
bərabər ödəniş, ədalətli və qənaətbəxş haqq hüququ;
ii) həmkarlar ittifaqları yaratmaq və onlara daxil olmaq
hüququ;
iii) mənzil hüququ;
iv) səhiyyə, tibbi yardım, sosial təminat və sosial xidmət
huququ;
v) təhsil və peşə hazırlığı hüququ;
vi) mədəni həyatda bərabər iştirak etmək hüququ;
f) ictimai istifadə üçün nəzərdə tutulan istənilən yerə və
xidmət növü yerlərinə, məsələn nəqliyyata minmək,
restoran, kafe, teatr və parklara daxil olmaq hüququ.
Maddə 6
İştirakçı dövlətlər onların yurisdiksiyasında olan hər bir
insanın, bu Konvensiyanın pozulması ilə onun
hüquqlarına və əsas azadlıqlarına qəsd olan hər hansı irqi
ayrı-seçkilik hərəkətləri törədildikdə səlahiyyətli milli
məhkəmələr və digər dövlət təsisatları vasitəsilə təsirli
müdafiə vasitələri ilə müdafiə olunmaq, habelə bu
məhkəmələrdə belə ayrı-seçkilik nəticəsində ona
vurulmuş hər hansı zərərin ədalətli və adekvat əvəzinin
ödənilməsi barədə iddia qaldırmaq hüququnu təmin
edirlər.
Maddə 7
İştirakçı dövlətlər irqi ayrı-seçkiliyə gətirib çıxaran
xurafatla mübarizə aparmaq və millətlər, irqi, yaxud
etnik qruplar arasında qarşılıqlı anlaşmanı, dözümlülüyü
və dostluğu təşviq etmək məqsədilə təcili və təsirli
tədbirlər—o cümlədən tədris, tərbiyə, mədəniyyət və
informasiya sahələrində tədbirlər görməyi, habelə
Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Nizamnaməsinin, İnsan
Dostları ilə paylaş: |