Evolution of The Azerbaijani Language and Idendity

 

19 

yaşadığı,  nə  kimi  dəyişikliklər  keçirdiyi  haqqında  heç  bir  bilgi 

verilməməkdədir.  

Anılan  sözlüyün  sonunda  Türkcədən  Farsça’ya  keçmiş  olan 

kələmələr  dizini  (təqribən  500  kələmə)  yer  almaqdadır. 

Doerfer’in  Türkische  und  Mongolische  Elemente  in  Neupersischen 

əsərinin  bu  haqda  müəllifə  yararlı  bir  qaynaq  olacağından 

əminəm. 

Doerfer’in də söylədiyi kimi Türkcənin etimolojik sözlüyü bir 

nəfər tərəfindən dəyil, mütəxəssislərdən oluşan geniş bir çalışma 

qrupu tərəfindən və uzun araşdırmalar sonucu olaraq hazırlana 

biləcəkdir. 

 

Qaynaqlar: 

(1998). Türkcə Sözlük (I‐II), TDK, Ankara. 

ALTAYLI Seyfəttin, (1994). Azərbaycan Türkcəsi Sözlüğü (I‐II), MEB, İstanbul. 

ATALAY, Besim, (1991). Divani‐ Lûğat‐it Türk Dizini, TDK, Ankara. 

BAŞKAN, Ö., (1978). Dil Çalışmalarında Etimoloji, Türk Dili (319), Ankara. 

CAFEROĞLU A. (1957). Etimolojik Araştırma Denemeleri, TDAY‐B, s.1‐11. 

CLAUSON  Sir  G.,  (1972).  An  Etimological  Dictionary  of  Pre‐  13

th

  Century  Turkish, 

Oxford. 

DOERFER,  G.,  Çev.  İlhan  Çənəli  (1984).  Türkcənin  İdeal  Bir  Etimolojik  Sözlüğünün 

Nasıl Olması Gərəktiği Hakkında Düşüncələr, Türk Dili, 385‐396, s. 365‐374. 

EMRE, A.C., (1931). Türkcənin Etimolojisi için Metot Araştırmaları, TD, Ankara. 

EMRE, A.C., (1939). Etimolojik Lügatimizə Hazırlık Etütləri, TD, Ankara. 

EREN  Hasan,  (1958).  Türkcə  Gök  Kəliməsinin  Türəvləri,  Jean  Deny  Armağanı’ndan 

ayrıbasım, TTK, Ankara. 

EREN Hasan, (1978‐79). Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğünə Katkılar, TDAY. 

EREN Hasan, (1999). Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü, Ankara. 

EYUBOĞLU, İ.Z., (1988). Türkcənin Etimolojik Sözlüğü, Sosyal Yay., İstanbul. 

HADİ, İsmail, (2000). Fərhange‐ Torkiye‐ Novin, Ahrar Yay., Təbriz. 

ÖLMEZ M. (1998). Dosya: Tarîhî Türk Dillərinin Sözlükləri, Kebikeç (6), Ankara. 

ÖLMEZ M. (1998). Etimoloji Sözlükləri, Kebikeç (6), Ankara. 

ÖLMEZ,  M.  (1994).  “Türk  Dillərinin  Sözlükləri  və  Türk  Sözlükçülüğü”,Uygulamalı 

Dilbilim Açısından Türkcənin Görünümü, Dil Dərnəği Yay., Ankara. 

RÄSÄNEN,  A.M.O.,  (1969).  Versuch  Eines  Etimologischen  Wörterbuchs  der 

Türksprachen, Helsinki. 

SEVORTYAN, E.V., (1979‐80). Etimologiçeskiy Slovar Tyurskix Yazıkov (I‐III), Moskva. 

TEKİN,  T.  (1975‐1976).  Etimologiçeskiy  slovar’  tyurskix  yazıkov’un  Tanıtımı,TDAY‐B, 

s.274‐285. 

VAMBERİ;  A.  (1878).  Etymologisches  Wörterbuch  der  Turko‐Tatarischen  Sprachen, 

Leipzig. 

YAKIN Aziz, (1997). Etimoloji Sözlükləri, Türk Dili (541) s. 140‐150. 

---

 

20 

 

 

ALEXANDER CHODZKO 

AS THE FORERUNNER OF UNVEILING 

THE AZERBAIJANI CULTURE IN THE WEST 

 

Ihar Lalkoŭ, 

М.А., History, 

Center for East European Studies, 

Warsaw University 

 

 

One shouldn’t underestimate the role of the 

scientific activities of Alexander Chodzko (1804-

1891)

3

 in the unveiling of the Azerbaijani culture in 

the West, and in that way, in the history of 

development of the Azerbaijani nation.  

Alexander Chodzko, native of Kryvichy 

(today a small town in Miadziel region of the 

Bylorussia)  was son of the famous Polish-

Bylorussian-Lithuanian public figure and writer – 

Jan Chodzko-Borejka; alumnus of Vilnius 

University, poet and friend of the famous poet 

Adam Mickiewicz. In 1829 he graduated from the Institute of Oriental Studies that was 

attached to the Asian Department of the Ministry of Foreign Affaires of the Russian 

Empire in Saint-Petersburg, with the specialization: Persian and Arabic languages. 

                                                 

3 The life and works of Chodzko are still waiting for serious research. For more information 

about biographic facts see: Chmielowski P., "Chodźko Borejko" in Wielka encyklopedya 

powszechna ilustrowana, T.XI/XII, Warszawa, 1893-1894; Zdziechowski M., "Aleksander 

Chodźko" in Album biografii zasłużonych Polaków i Polek w. XIX, T.1, Warszawa, 1901; 

Michalski J., "Chodźko Aleksander" in Sto lat myśli polskiej, T.3, Warszawa, 1907; 

Płoszewski L., "Chodźko Aleksander Borejko" in Polski Słownik Biograficzny, T.3, Kraków, 

1937 etc. 

---

 

21 

From 1830 until 1844, he worked as a Russian diplomat, mainly in Iran, chiefly as the 

consular attache in Rasht – administrative center of the province of Gilan. The 

important part of his official activities was consecrated to extensive travelling not only 

round Iran, but also in the Caspian regions belonging to the Russian Empire. He used 

these opportunities for collecting empirical materials for the future publications on the 

subject of the language, the culture and the folklore of Caspian peoples, including 

Azerbaijanis (Iranian Turks in the contemporary terminology). 

Chodzko started to publish results of his researches after retirement, when he 

settled in Paris, working for some time in the Eastern Department of the French 

Ministry of Foreign Affaires and then lecturing for 26 years (1857-1883) in the 

Collège de France. His publications (mainly in English and French) brought to him 

world recognition as one of the best specialists of the Orient.  

The Azerbaijani theme was central to his scientific work. Probably an important 

role in all

 

this was played by his main teacher with Azeri origins in Saint – Petersburg, 

Mirza Jafar Topchibashov, a famous Russian expert in oriental studies. He started to 

work on it even before the “Paris period” of his life, when his ethnographic tales from 

the travels in Azerbaijan were pulished in 1830 – 1833 in Russia on the pages of 

Tygodnik petersburski (‘Petersburg Weekly’) and ‘Literary Newspaper’. The reader of 

these essays could build an idea of the Azeri way of living and traditions, an idea of 

the richness of their culture. Here in particular we could quote the legends of the 

Maiden Tower and the ‘Legends of Aristotle and Plato”. As far as the records are 

concerned, Chodzko’s one happens to be the only known record of this widespread 

legend, well known at his times. The legend is still subject of analysis in the works of 

contemporary experts in Azeri folklore. Thanks to the Chodzko’s essays one can 

imagine what Baku and the life of its inhabitants were at the beginning of 1830’s 

(according to the researches there were 1200 houses and 5000 inhabitants). Admiring 

the art of Baku’s craftsmen or the abilities of six-year-old boy Jamil, who at this age 

was able to write ‘quite decent poems’, Chodzko, at the same time, shows his surprise 

from the fact that among ‘the decent people’ (bearing in mind the local aristocracy) 

there are so many ‘ignoramus, who do not realize the meaning of the monuments of 

the past, that deserve to be respected by descendants’. From these essays one could 

also learn about the fire-worshippers that used to live in Baku and about their rich 

library, which was burned in 1826, during the Russo-Persian war. 

 

---