Ərbaycan xülas ə



Yüklə 128,22 Kb.
Pdf görüntüsü
tarix30.10.2018
ölçüsü128,22 Kb.
#76470


AZ

ƏRBAYCAN

 

Xülas



ə

 

Konstitusiya din azadlığını təmin edir; lakin digər qanun və siyasətlər de fakto dini 



azadlığı məhdudlaşdırır. Bir çox dini qruplar hökum ətin müdaxiləsi olmadan 

toplaşmışdır; bununla belə, hakimiyyət işçiləri tərəfindən bəzi dini xidmətlərə 

n

əzarət və reyd halları, dini materialların müsadirə edilməsi və bəzi müsəlman və 



xristian qrupların üzvlərinə qarşı saxlama və təqib halları ilə bağlı məlumat daxil 

olmuşdur. Dövlət bu qruplardan bəzilərini onların ölkədə mövcud olduqları tarixin 

qısa olduğuna görə “qeyri-ənənəvi” hesab edir. Dövlət dini qruplar üçün üzücü 

qeydiyyat t

ələbləri tətbiq etmişdir. İl ərzində qəbul edilmiş qanunvericilik aktları 

dini qruplara şamil edilən məhdudiyyətləri artırmışdır. Lakin təcrübədə dövlət dini 

azadl

ıq hüququna hörmət və onun qorunması istiqamətində nə irəliyə, nə də geriyə 



doğru meyl nümayiş etdirməmişdir.

 

Dini m



ənsubiyyət, etiqad, yaxud ibadətə görə cəmiyyət tərəfindən ictimai qınaq və 

ayrı-seçkiliyə məruz qalmalar haqqında ayrı-ayrı məlumatlar daxil olmuşdur. Öz 

dinini t

əbliğ edən qruplara, xüsusən Yehovanın Şahidlərinə, Yevangelist 

xristianlara v

ə digər missioner qruplara qarşı bəzən düşmənçilik münasibəti  

olmuşdur.

 

ABŞ hökuməti insan haqlarının ümumi təbliğ və müdafiə olunması 



siyas

ətinin tərkib hissəsi olaraq dini azadlıq məsələlərini hökumət, müxtəlif 

qeyri-hökum

ət təşkilatları (QHT-lər) və dini liderlərlə müzakirə etmişdir.

 

Bölm

ə I. Dini demoqrafiya

 

Əhalinin təxminən 96%-i müsəlmanlardır, əhalinin qalan hissəsi əsasən rus 



pravoslav, erm

əni qriqoryan, digər xristian qruplarının üzvləri, yəhudilər və 

ateistl

ərdən ibarətdir. Dini məsələlər üzrə siyasətin həyata keçirilməsi, müvafiq 



qaydaların tətbiq edilməsi və dini təşkilatlarla əməkdaşlığa görə məsuliyyət 

daşıyan Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin (DQİDK) verdiyi məlumata 

gör

ə, müsəlman əhalisinin 65 faizi Şiə, 35 faizi isə Sünnilərdir. Xristianlar Bakı və 



bir sıra digər şəhərlərdə cəm  halında yaşayırlar. Xristianların böyük əksəriyyəti 

Rus Pravoslavlarıdır ki, onların da kimliyi, müsəlmanlar kimi, dinə olduğu qədər 

m

ədəniyyətə və etnik mənsubiyyətə əsaslanır. Ölkənin 20000 nəfərlik yəhudi 



icmasının böyük hissəsi Bakıda yaşayır, başqa ərazilərdə də kiçik icmalar 

mövcuddur.

 

International Religious Freedom Report for 2011 United States 



Department of State • Bureau of Democracy, Human Rights and Labor 


AZ

ƏRBAYCAN 

2

 



Şiələrin, Lüteranların, Roma Katoliklərinin, Baptistlərin, Molokanların (köhnə Rus 

Pravoslav t

əriqətçiləri) , Yeddinci Günün Adventistlərinin və Bəhailərin kiçik 

icmaları  ölkədə yüz ildən artıqdır ki mövcuddurlar.

 

 

1991-ci ild



ə müstəqillik əldə edildikdən bəri Sələfi müsəlmanlar, Əllincilər və 

dig


ər Yevangelist xristianlar, Yehova Şahidləri və Hari Krişna kimi hökumətin 

əcnəbi və ya “qeyri-ənənəvi”  icma hesab etdiyi dini qruplar yaranmışdır.  Bakıda 

kifay

ət qədər əcnəbi xristian icmaları vardır.  



 

Bölm

ə II. Hökumətin Din azadlığına riayət etməsinin vəziyyəti  

 

Hüquqi/Siyas



ət çərçivəsi 

Konstitusiya din azadlığını təmin edir; lakin digər qanun və siyasətlər təcrübədə 

dini azadlığı məhdudlaşdırır.

 

Konstitusiyaya gör



ə hər bir şəxsin dinini  (o cümlədən ateizmi) seçmək və 

d

əyişmək, istədikləri dini qruplara qoşulmaq və ya yaratmaq və öz dini etiqadını 



yerin

ə yetirmək hüququ vardır.

 

Qanun hökum



ətin hər hansı şəxsin və ya qrupun dini fəaliyyətinə müdaxilə 

etm


əsini açıq şəkildə qadağan edir; bununla belə, müəyyən istisnalar vardır. Qanun 

dini t


əşkilatların fəaliyyətinin dayandırılması hallarını, o cümlədən təşkilatın 

yaranma m

əqsədlərinə zidd fəaliyyətləri; irqi, milli, dini, yaxud sosial 

düşmənçiliyin salınmasını; və insanın şərəf və ləyaqətinin alçaldılmasını, yaxud 

humanizm prinsipl

ərinə zidd amillərin təbliğini tənzimləyir. Dini təşkilatların 

f

əaliyyətinin dayandırılması üçün digər əsaslara dünyəvi tədrisə maneələrin 



yaradılması və  dini təşkilatların üzvlərinin və digər fərdlərin mülkiyyətlərini dini 

t

əşkilata verməyə sövq edilməsi daxildir. Qanun həmçinin təmin edir ki, heç bir kəs 



öz dini etiqad, yaxud inancını ifad ə, yaxud nümayiş etdirməyə məcbur edilə bilməz.

 

Bir sıra qanuni müddəalar hökumətin dini qrupları tənzimləməsinə imkan verir, 



m

əsələn, dini etiqad azadlığı haqqında qanun dini təşkilatların, o cümlədən bir 

m

əzhəbin ayrı-ayrı icmalarının  hökumət qeydiyyatından keçməsini tələb edir. 



Qeydiyyat dini t

əşkilata bank hesabı açmağa, əmlakı icarəyə götürməyə və 

ümumiyy

ətlə hüquqi şəxs kimi çıxış etməyə imkan verir. 



 

DQİDK-nin, xüsusən onun sədrinin qeydiyyat məsələləri ilə bağlı geniş səlahiyyəti 

vardır və hətta dini qrupun fəaliyyətinin dayandırılması ilə bağlı məhkəməyə 

ape


lyasiya şikayəti verə bilər. DQİDK 

 

International Religious Freedom Report for 2011 United States 



Department of State • Bureau of Democracy, Human Rights and Labor 


AZERBAIJAN 

3

 



qeydiyyat v

ə dini ədəbiyyatın nəşri, idxalı və yayılmasına da nəzarət edir. Bütün 

dini 

ədəbiyyat hüquqi satış və yayılma üçün DQİDK tərəfindən yoxlanmalı və 



t

əsdiq edilməlidir.

 

Qanunların tətbiq və təfsir edilməsində yerli hakimiyyət orqanları nəzərəçarpacaq 



s

əlahiyyətə malikdirlər və məhdudiyyətlərlə bağlı daxil olan məlumatların bəziləri 

paytaxdan k

ənar əraziləri əhatə edir.

 

Qeydiyyat prosesi hökum



ətin arzuolunmaz hesab etdiyi dini qruplara qarşı istifadə 

etdiyi bir vasit

ə rolunu oynayır. Hökumətin ciddi nəzarətinə ən çox məruz qalan 

qruplar, bir qayda olaraq, daha az m

əlum olan dini qruplardır ki, bunların bəziləri 

müs


əlmanlardır. Rəsmi qeydiyyat olmadan fəaliyyət göstərən təşkilatlar hələ də 

hökum


ətin müdaxiləsinə məruz qalırlar, buraya inzibati xətalara görə cərimələr və 

onların bağlanmasını tələb edən məhkəmə işləri daxildir. Nəticədə bu qruplar üçün 

f

əaliyyət göstərmək çətin, yaxud bəzi hallarda, qeyri-mümkün olur. Qeydiyyata 



alınmamış qruplar hüquqi baxımdan qeyri-müəyyən mövqedə olmuşdur; onlar 

qanuni şəkildə toplaşa bilməmiş və hüquq-mühafizə orqanları tərəfindən 

sıxışdırılmışdır.

 

Dini qrupların qeydiyyat ərizəsinin rədd edilməsindən apellyasiya şikayəti vermək 



hüququ vardır. Dini etiqad azadlığı haqqında qanuna görə, dini icmanın fəaliyyəti, 

m

əqsədi, yaxud dinin mahiyyəti konstitusiya və digər qanunlarla ziddiyyət təşkil 



etdiyi t

əqdirdə səlahiyyətli orqanlar onun qeydiyyata alınmasından imtina edə 

bil

ərlər. Qanun habelə təsbit edir ki, icma dini birlik kimi tanınmadıqda, onun 



nizamnam

ə və digər təsis sənədləri qanunvericiliyə zidd olduqda, yaxud 

m

əlumatlar saxta olduqda onun qeydiyyata alınması rədd edilə bilər.



 

Qeydiyyatdan keçmiş müsəlman təşkilatları məscidlərə axundlar təyin edən, İslam 

t

əhsil müəssisələrini idarə edən, müntəzəm olaraq mərasimlərə nəzarət edən və hər 



il M

əkkəyə həcc ziyarətini təşkil edən Sovet dövründən qalmış müftilik – Qafqaz 

Müs

əlmanları İdarəsinə (QMİ) tabedirlər. Müsəlman dini qrupları DQİDK-da 



qeydiyyatdan keçm

əzdən əvvəl mütləq QMİ-dən təsdiq məktubu almalıdırlar. 

QMİ-nin müvafiq icra hakimiyyətini məlumatlandırmaqla İslam təhsil 

əssisələrini idarə edən axundları təyin etmək səlahiyyəti vardır. 



 

İyulun 10-da Milli Məclis dini etiqad azadlığı haqqında qanuna 19 dəyişiklik qəbul 

etmişdir. Yeni dəyişikliklər bütün İslam təşkilatlarının QMİ-yə hesabat verməsini 

t

ələb etməklə QMİ-nin mövqeyini gücləndirmişdir. Dəyişikliklərə görə, qeydiyyat 



üçün t

ələb olunan üzvlərin sayı 10-dan 50-yə qaldırılmışdır.

 

International Religious Freedom Report for 2011 United States 



Department of State • Bureau of Democracy, Human Rights and Labor 


AZERBAIJAN 

4

 



Dekabrın 12 və 13-də Prezidentin fərmanı ilə müvafiq olaraq Cinayət Məcəlləsi və 

İnzibati Xətalar Məcəlləsinə edilmiş dəyişikliklər qüvvəyə minmişdir, bununla da 

dini 

ədəbiyyatın (DQDİK tərəfindən təsdiq edilməmiş) qanunsuz istehsalı, 



yayılması və idxalına görə daha ciddi cəzalar nəzərdə tutulmuşdur. Dəyişiklik 

edilmiş qanuna görə, cəzaya ilk hüquq pozuntusuna görə 5000 – 7000 manat 

($6,329 - $8,860) c

ərimə, yaxud iki il həbs cəzası, sonrakı hüquq pozuntularına 

gör

ə isə 7000 - 9000 manat ($8,860 - $11,392) cərimə, yaxud iki ildən beş ilədək 



h

əbs cəzası daxildir.

 

Dini etiqad 



azadlığı haqqında qanun, vətəndaşlara qadağan etməsə də, əcnəbilər 

t

ərəfindən dinin yayılması və təbliğini qadağan edir. Qanunda habelə qeyd edilir 



ki, İslam ayin və mərasimləri yalnız ölkədə təhsil almış, yaxud dini təhsili 

hökum


ət tərəfindən təsdiq edilmiş vətəndaşlar həyata keçirə bilər. Bununla belə, 

dig


ər dinlərə ibadət edən əcnəbilər, hökumət tərəfindən qeydiyyata alındıqları 

t

əqdirdə, ritual və mərasimləri həyata keçirməkdə azaddırlar.



 

Dini t


əhsil icbari deyil və özəl, yaxud dövlət ibtidai və orta məktəblərində heç bir 

dini t


ədris proqramı yoxdur. Tələbələr dini kurslara ali məktəbdə gedə bilərlər. 

QMİ xaricdə bəzi dini təlimlərə sponsorluq edir. Dövlət tərəfindən dəstəklənən  

din  üzr

ə xaricdə təhsil almaq istəyənlər mütləq ya DQİDK-dan, ya da Təhsil 

Nazirliyind

ən icazə almalıdırlar. Bundan başqa xaricdə hər hansı sahədə təhsil 

almaq üçün dövl

ət orqanlarından hər hansı icazə alınması tələb olunmur.

 

Qanuna 


əsasən siyasi partiyalar dini fəaliyyətlə məşğul ola bilməzlər. Dini 

r

əhbərlər eyni zamanda həm dövlət idarəsində çalışa, həm də dini rəhbərlik edə 



bilm

əzlər, lakin bu müddəa dövlət məmurunun etiqad etmək hüququnu 

m

əhdudlaşdırmır. Dini obyektlər siyasi məqsədlər üçün istifadə edilə bilməz.



 

Konstitusiya 

əqidəsinə görə hərbi xidmət keçmək istəməyən, lakin qanunvericiliyə 

riay


ət edilməsi tələb olunduğu hallarda alternativ hərbi xidməti nəzərdə tutur. 

Alternativ xidm

ətin həyata keçirilməsi üçün müvafiq qanun qüvvəyə minməmişdir 

v

ə sülh dövründə hərbi xidmətdən imtina Cinayət Məcəlləsinə müvafiq şəkildə 



c

əzalandırılır.  

Bir çox ictimai yerl

ərdə hicablara icazə verilsə də, rəsmi şəkillərdə buna qadağa 

qoyulmuşdur.

 

International Religious Freedom Report for 2011 United States 



Department of State • Bureau of Democracy, Human Rights and Labor 


AZERBAIJAN 

5

 

Hökum



ət aşağıdakı dini bayramları milli bayram kimi qeyd edir: Qurban bayramı 

(Eid al-Adha) v

ə Ramazan (Ramadan).

 

R



əsmi praktika

 

Dini etiqad 



azadlığının, o cümlədən dindar məhbus və saxlananların azadlıqlarının 

pozulması haqqında məlumatlar olmuşdur. Hökumət dini icmalara da reydlər 

t

əşkil etmiş və dini ədəbiyyatı müsadirə etmişdir. Hökumət, çox vaxt, “qeyri-



ənənəvi” hesab etdiyi dini qrupları, o cümlədən Yehovanın Şahidlərini və icazəsiz 

müs


əlman dini təşkilatlarını hədəf seçmişdir, hökumətin iddiasına görə, 

sonuncular  İslamın siyasiləşdirilməsi ilə məşğuldurlar. De fakto bəzi qruplar 

qeydiyyatsız ibadətə görə hökumətin reydlərinə məruz qalmışdır.

 

Hökum



ət təhsil nazirinin qızlara ibtidai və orta məktəblərdə hicab taxmaq 

hüququn


u qadağan edən göstərişinin həyata keçirilməsi ilə bağlı heç bir qanuni 

addım atmamışı və ölkədə məktəb inzibatçılarının əksəriyyəti nazirin göstərişinə 

riay

ət etməmişdir.



 

Mayın 6-da ibtidai və orta məktəblərdə hicab geyilməsi ilə bağlı təhsil nazirinin 

göst

ərişinə etiraz etmək üçün Təhsil Nazirliyinin qarşısına bir qrup şəxs 



toplaşmışdır. Çox saylı polis qüvvəsi etirazçıları dağıtmış və verilən məlumatlara 

gör


ə, səlahiyyətli orqanlar ertəsi gün 40 nəfər saxlanılan şəxsi buraxmışdır, qalan 

beş nəfər isə xuliqanlıq, həbsə müqavimət və ictimai asayişin pozulmasına görə 12 

– 15 gün h

əbs edilmişlər.

 

Yerli insan hüquqları müşahidəçiləri hökuməti icbari hərbi xidmətə alternativ 



mülki xidm

əti təşkil etməməkdə ittiham etmiş və Yehova Şahidləri icmasının 

üzvl

əri iddia etmişlər ki, Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasını imzalamaqla 



ölk

ə icbari hərbi xidmətə alternativ mülki xidməti təşkil etməyə borcludur. 

Hökum

ət hərbi xidmətdən şüurlu şəkildə imtina edənləri ittiham etməyə və onlara 



qarşı həbs qətimkan tədbirini seçməyə davam etmişdir. 2010-cu ildə məhkəmə 

Yehova Şahidlərinin üzvü Fərid Məmmədovu sülh dövründə hərbi xidmətdən 

imtinada t

əqsirli bilmiş və onu 9 ay azadlıqdan nəhrum etmişdir. Hakimiyyət 

orqanları iyunun 8-də onu azad etmişlər.

 

B



əzi dini qruplar hələ də qeydiyyata alınmamışdır. 2010-cu ildə hökumət bütün 

dini qrupların DQİDK-də yenidən qeydiyyatdan keçməsini tələb etmişdir. DQİDK 

çoxlu sayda müs

əlman və bir neçə qeyri-müsəlman qrupu qeydiyyata alsa da, ilin 

 

International Religious Freedom Report for 2011 United States 



Department of State • Bureau of Democracy, Human Rights and Labor 


AZERBAIJAN 

6

 



sonunda o, müxt

əlif dinlərə aid ən azı 12 qrupu yenidən qeydiyyata almaqdan ya 

imtina etmiş, ya da bunun əleyhinə məhkəmə qərarı almışdır. Qeydiyyat 

ərizələrinin alınmasından sonrakı 30 gün ərzində onlara baxılması ilə bağlı tələbin 

olmasına baxmayaraq, dini təşkilatların müşahidələrinə görə, qeyri-şəffaf 

qeydiyyat prosedu

rları bu prosesi uzatmışdır.

 

İl ərzində Yehova Şahidlərinin müxtəlif orqanlara qarşı məhkəmə çəkişmələri 



başlamış, davam etmiş, yaxud tamamlanmışdır. Mübahisə mövzusu DQİDK-nın 

yenid


ən qeydiyyatdan imtina etməsi və Yehovanın Şahidlərinin idxal etmək 

ist


ədikləri bir sıra nəşrlərin məzmunu ilə bağlı senzuradan ibarət olmuşdur. 

Yeho


vanın Şahidləri habelə üzvlərinin bəzi mühakimələri və cərimələrindən də 

apell


yasiya şikayəti vermişdir. Məsələn, iyunun 12-də Gəncədə rəsmi orqanlar 

Yehova Şahidlərinin dörd üzvünü Gəncədə qanunsuz dini toplantıda iştirak adı ilə 

saxlamış, sonra azad etmiş, daha sonra mühakimə etmiş və 500 - 1500 manat ($633 

- $1,898) c

ərimə təyin etmişdir.  Iyunun 11-də Gəncə şəhər Apellyasiya 

M

əhkəməsi Yehova Şahidlərinin bu ittihamlardan apellyasiya şikayətini rədd 



etm

əklə bağlı yekun qərar qəbul etmişdir.

 

Dini t


əşkilatlar hakimiyyət orqanlarının reydləri və dini materialları müsadirə 

etm


əsi halları haqqında məlumat verməyə davam etmişdir. Mayda polis Mədh 

Kils


əsinin Sumqayıt şəhərində yerləşən restoranda keçirilən toplantısını 

dayandırmışdır, iştirak edənlərin adlarını qeyd etmiş və sorğu-sual üçün qrupun bir 

neç

ə üzvünü polis şöbəsinə aparmışdır. İki nəfər qeydiyyat yerindən kənarda 



yerl

əşən kilsədə toplandıqlarına görə inzibati cəza almış və 149 manat ($190) 

c

ərimələnmişdir. Mayda baş verən digər hadisə zamanı təxminən 20 nəfər polis və 



dövl

ət komitəsinin rəsmisi Cənubi Koreya vətəndaşının özəl evinə reyd etmiş, 60 

İncil və digər xristian kitabını müsadirə etmişdir.

 

Media n



əşrləri dini icmalarla (əsas etibarilə müsəlman) hüquq-mühafizə orqanları 

arasında ara-sıra baş verən ziddiyyətlər haqqında məlumat vermişlər.  Belə 

hadis

ələr zamanı, çox vaxt ya dini müsəlman bayramlarından qabaq, ya da 



bayramlar zamanı, rəsmi orqanlarının müsəlmanlara təzyiq göstərməsi, bir neçə 

g

ün saxlaması, məcburən sorğu-sual etməsi, yaxud xəbərdarlıq etməsi ilə bağlı 



m

əlumat verilmişdir. Məsələn, xəbər verirlir ki, dekabrda polis Aşura günündən 

qabaq G

əncədə bir neçə Şiə ruhanisi ilə görüşmüş, onlarla söhbət etmiş və Şiə 



icmasını dini mərasim zamanı asayişə riayət edilməsinin vacibliyi haqqında 

x

əbərdarlıq etmişdir.



 

International Religious Freedom Report for 2011 United States 

Department of State • Bureau of Democracy, Human Rights and Labor 



AZ

ƏRBAYCAN 

7

 



İyulun 18-də Azərbaycan Təhlükəsizlik və Müdafiə İctimai Assosiasiyası (MilAz) 

x

əbər vermişdir ki, Milli Ordunun üç zabitinin namaz qıldığına görə rütbəsi aşağı 



salınmışdır.  Müdafiə Nazirliyi bu məlumatı təkzib etmiş və zabitlərin başqa hərbi 

hiss


ələrə köçürülərək səmərəsiz fəaliyyətlərinə görə rütbələrinin salındığını iddia 

etmişdir.

 

QHT t


ərəfindən təsdiq edilməmiş məlumatlar verilmişdir ki, hökumət dövlət 

m

əmurlarının bəzi idarələrində dini təsvir və ədəbiyyatın qadağan edilməsini 



davam etdirmişdir.

 

Qanun DQDİK-in təsdiqi ilə dini ədəbiyyatın istehsalı və yayılmasına icazə verir; 



bununla bel

ə, hökumət orqanları dini materialların təsdiqinə seçmə üsulla 

yanaşmışlar, bu, xüsusən ölkədə uzun müddət mövcud olmayan dinlər, məs., 

Yehovanın Şahidləri ilə bağlı müşahidə edilmişdir. Dini ədəbiyyatın idxal 

edilm

əsinə icazə alınması üzücü proses olaraq qalmaqdadır və müsəlman və 



xristian qruplar prosesin çox vaxt aparması v ə senzuranın artmasından şikayət 

etmişlər.

 

Dini  televiziya  verilişləri  və  metro  stansiyalarında  dini  ədəbiyyatın  satılması 



üz

ərində nəzarət hələ də qüvvədədir.

 

Əlavə məhdudiyyətlərə məs., Mədh Kilsəsi ilə bağlı əmlak mübahisələri və bəzi 



ərazilərdə azana qoyulmuş qadağalar daxildir.

 

Hakimiyy



ət orqanları məscidləri və ibadət yerlərini bağlamaqla “qeyri-ənənəvi” 

müs


əlman icmalarının fəaliyyətlərinə məhdudiyyət qoymağa davam etmişlər. 

Böyük Ba


kı ərazisi və şimal regionlarında müsəlman ibadət evlərinin bağlanması 

haqqında məlumatlar daxil olmuşdur. Hökumət iddia etmişdir ki, bu ibadət evləri 

müxt

əlif təşkilatların binalarından icazəsiz istifadə etmiş və qeydiyyat prosesindən 



lazımi şəkildə keçə bilməmişdir. Məs., dekabrda Bakı şəhər Yasamal rayonunun 

hakimiyy


ət orqanları Hüseyniyyə ibadət evini bağlamışdır. DQİDK izah etmişdir 

ki, bu, dig

ər qurumlara aid binalardan qanunsuz istifadə və qeydiyyata saldıra 

bilm


əməyə görə həyata keçirilmişdir.

 

2010-cu ild



ə hakimiyyət orqanları tərəfindən bağlanmış bir neçə məscid hələ də 

bağlıdır. Onlardan bəziləri yerli icra hakimiyyəti tərəfindən təmirə ehtiyac olması 

əsası ilə,  yaxud təhlükəsizlik səbəbindən bağlanmışdır, məs., Şəhidlər Məscidi. 

G

əncə şəhərində yerləşən Sünni Cümə məscidi qeydiyyat tələblərinə riayət 



etm

əmək səbəbindən bağlanmışdır. Bu hallarla bağlı heç bir irəliləyiş müşahidə 

edilm

əmişdir.


 

International Religious Freedom Report for 2011 United States 

Department of State • Bureau of Democracy, Human Rights and Labor 



AZ

ƏRBAYCAN 

8

 



Bakı şəhəri Suraxanı rayonunun Yeni Günəşli qəsəbəsində Fatimeyi-Zəhra Şiə 

m

əscidinin tikintisi 2011-ci ildə dayandırılmışdır, çünki icmanın qeydiyyat 



müraci

əti hələ də həll edilməmişdir.

 

M

ədh Kilsəsinin hakimiyyət orqanları ilə uzun müddətli əmlak və qeydiyyat 



mübahis

ələri davam etmiş və məhkəmələrdə qalmışdır.  Mayın 25-də Ali Məhkəmə 

Apellyasiya M

əhkəməsinin Mədh Kilsəsinin iddiasını rədd etməklə bağlı əvvəlki 

q

ərarını ləğv etmişdir. İddiada qeyd edilirdi ki, kils ənin əmlakı qanunsuz şəkildə 



müsadir

ə edilmişdir və iş yenidən baxılmaq üçün geri qaytarılmışdır. Lakin  

icmadan bildirmişlər ki, kompensasiya kimi onlara müxtəlif yerlərdə torpaq təklif 

edilmişdir.

 

İl ərzində QHT-lərdən biri iddia olunan məcburi saqqal qırxılması ilə bağlı xəbər 



vermişdir. İyulun 26-da Zaqatala rayonunda polisin şəxsiyyət vəsiqəsi üçün şəkil 

şəkdirmək  məqsədilə  saqqalını  qırxmaqdan  imtina  edən  51  yaşlı  şəxsin 

döyülm

əsi  və  saqqalının  məcburi  şəkildə  qırxılması  haqqında  məlumat  daxil 



olmuşdur.  Lakin  Daxili  İşlər  Nazirliyi  məlumatı  təkzib  etmiş,  köhnə  şəxsiyyət 

v

əsiqəsindəki şəklə uyğun gəlmək üçün həmin şəxsə ya yeni şəxsiyyət vəsiqəsi 



üçün müraci

ət  etmək,  ya  da  saqqalını  qırxmaq  üçün  seçim verildiyini və  ona 

qarşı heç bir fiziki təzyiq olmadan oranı tərk etdiyini iddia etmişdir. 

Əvvəlki illərdən fəqli olaraq, özünü zəncirləməklə Aşura İslam mərasiminə riayət 

ed

ən şəxslərin həbsi ilə bağlı məlumatlar olmamışdır. QMİ özünü zəncirləmənin 



əvəzinə ictimai qanvermə tədbirini tövsiyə etmişdir.

 

Dekabrın 13-də Trend xəbərlər agentliyi məlumat vermişdir ki, yerli hakimiyyət 



orqanları Yeddinci Günün Adventistlərinin naməlum sayda üzvünü saxlamış və 

dini 


ədəbiyyatı müsadirə etmişdir. Bu reyd zamanı hakimiyyət orqanları bir əcnəbi 

v

ətəndaşı saxlamışlar.



 

Bir neç


ə xəbərlər agentliyi məlumat yaymışdır ki, oktyabrın 31-də hakimiyyət 

orqanları məhsul yığımı festivalı üçün təxminən 80 nəfərin toplaşdığı özəl evə 

reyd etdikd

ən sonra dörd baptisti beş günlük müddətə saxlamışdır.

 

Əvvəlki qeydiyyat statusundan asılı olmayaraq 2010-cu ildə bütün dini qrupların 



yenid

ən qeydiyyata alınması tələbi bəzi qruplar tərəfindən asanlıqla həyata 

keçirilmişdir. Bununla bel ə, hökumət digər qrupları qeydiyyata almaqdan imtina 

etmiş, digərləri isə qeyri-müəyyən vəziyyətdədirlər. Məs, hökumət bəzi icmaları – 

 

International Religious Freedom Report for 2011 United States 



Department of State • Bureau of Democracy, Human Rights and Labor 


AZERBAIJAN 

9

 



Yehovanın Şahidlərini, Baptistləri, Yeddinci Günün Adventistlərini, Fatimeyi-

Z

əhra məscidini, Bakı Beynəlxalq Qardalığı və Əliabaddakı Baptist kilsəsini 



qeydiyyata almaqdan imtina etmişdir. Sərhədsiz İnsan Hüquqları təşkilatına görə, 

hakimiyy


ət Nehemiah və Əllincilər kilsələrinin də qeydiyyatını rədd etmişdir. 

Qeydiyyata 

alınmamış qruplar hüquqi baxımdan qeyri-müəyyən mövqedə 

olmuşdur; onlar qanuni şəkildə toplaşa bilməmiş və hüquq-mühafizə orqanları 

t

ərəfindən mümkün təzyiqlərə məruz qalmışlar.



 

Dekabrın 31-nə hökumət 570 dini icmanı qeydiyyata almışdır ki,  

bunlardan 550-

i İslam və 20-si qeyri-islam icmalarıdır.

 

R

əsmi qeydiyyat olmadan fəaliyyət göstərmək yolunu seçmiş təşkilatların 



qanunsuz elan edilm

ək və bağlanmaq, yaxud yerli hakimiyyət orqanları 

t

ərəfindən  seçmə yolla incidilmək qorxusu davam edir. Bunun nəticəsi olaraq 



onların fəaliyyəti çətin, bəzi hallarda isə qeyri-mümkün olur.

 

Az



ərbaycanın  öz hakimiyyətini Dağlıq Qarabağda həyata keçirməyə heç 

bir imkanı yoxdur. Yehovanın Şahidləri və Forum 18 daxil olmaqla dini 

qruplar v

ə QHT-lər xəbər vermişdir ki, onlar Dağlıq Qarabağda bəzi 

m

əhdudiyyətlər və sui-istifadə ilə üzləşmişlər.



 

Dekabrda Dağlıq Qarabağdakı Yehovanın Şahidləri xəbər vermişlər ki, 

üzvl

ərindən biri – Karen Ohacanyan hərbi xidmətdən boyun qaçırdığına görə 30 



ay h

əbs cəzasına məhkum edilmişdir. 

 

Din azadlığına riayət olunması ilə  bağlı irəliləyiş  və müsbət dəyişikliklər 

Dekabrın 22-də Prezident Əliyev əsaslı təmir və bərpa edilmiş Əjdərbəy 

m

əscidinin açılış mərasiminə qatılmışdır.



 

İyulun 7-də DQDİK Roman Katolik kilsəsini qeydiyyata almışdır. Hökumət 

h

əmçinin Katolik Kilsəsinin ölkədə qanunu statusu haqqında Vatikanla müqavilə 



imzalamışdır.

 

Aprelin 4-d



ə Dağ Yəhudiləri icması Bakıda yeni sinaqoq açmışdır. DQDİK-in 

s

ədri Hidayət Orucov Prezident Əliyevin təbrikini çatdırmış və icmanın rəhbəri 



yeni sinaqoqa gör

ə Prezident Əliyevə təşəkkürünü bildirmişdir. 

 

 

 




Bölm

ə III. Dini azadlığa dair ictimai münasibətin vəziyyəti

 

Dini m



ənsubiyyətinə, inancına və etiqadına görə bəzi hallarda ictimai ayrı-

seçkiliyin olduğu barədə məlumat verilmişdir. Digər dini  qəbul etmiş müsəlman 

v

ətəndaşlarına qarşı geniş yayılmış mənfi fikir və öz dinini yayan qruplara, 



konkret olaraq yevangelist xristianlara v

ə digər missioner qruplara qarşı 

düşmənçilik münasibəti formalaşmışdır.

 

Ümumiyy



ətlə, cəmiyyət xarici (əksərən İran və Sələfi) müsəlman missioner 

f

əaliyyətlərinə mənfi münasibət bəsləmişdir və çoxları buna siyasi İslamın 



yayılması və buna görə də sabitliyə və sülhə təhlükə kimi baxmışdır.

 

Sentyabrın 3-də Azadlıq radiosu xəbər vermişdir ki, Lənkəran rayonundakı 



Qumbaşı məscidinə atəş açılmış, nəticədə bir nəfər həlak olmuş və bir nəfər 

yaralanmışdır.

 

Bölm

ə IV. U.S. ABŞ Hökumətinin siyasəti

 

S



əfirliyin nümayəndələri hökumət rəsmiləri və dini azadlıqla məşğul olan QHT-

l

ərlə sıx əlaqədə olmuşlar. Səfirlik rəsmiləri dini azadlığın monitorinqini aparmaq 



üçün müxt

əlif dini icmaların liderləri ilə də əlaqə saxlamışlar. Mart ayında 

müs

əlman, yəhudi, katolik və pravoslav icmaları ABŞ hökumətinin anti-



semitizml

ə mübarizə üzrə xüsusi nümayəndəsi və müsəlman icmaları ilə iş üzrə 

xüsusi nümay

əndəsi ilə cəmiyyətdə və hökumətdə dini tolerantlıq v ə dinlərarası 

münasib

ətlərə dair nümunələri müzakirə etmişlər. Avqust ayında səfirlik 



hökum

ət rəsmiləri, müxtəlif dini liderləri və QHT nümayəndələri üçün iftar 



süfr

əsi vermiş və dini azadlıq və tolerantlıq məsələlərini müzakirə etmişdir.



  

 

Yüklə 128,22 Kb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə