|
Encephalon ve Medulla spinalis’in dışında yer alan tüm sinirler, plexuslar ve ganglionlar; periferik sinir sistemi yapılarına dahil edilir
|
tarix | 29.05.2018 | ölçüsü | 446 b. | | #46716 |
|
Encephalon ve Medulla spinalis’in dışında yer alan tüm sinirler, plexuslar ve ganglionlar ; periferik sinir sistemi yapılarına dahil edilir. Encephalon ve Medulla spinalis’in dışında yer alan tüm sinirler, plexuslar ve ganglionlar ; periferik sinir sistemi yapılarına dahil edilir. Periferik sinirler 3 ana başlıkta incelenir : 1 - Nn.craniales 2 - Nn.spinales 3 - Otonom sinirlerin periferik yapıları
12 çift kranial sinir vardır. 12 çift kranial sinir vardır. Kafatasındaki delik veya kanalları kullanarak kafatasına girer veya çıkarlar (N.vestibulocochlearis CN-VIII hariç) Fonksiyonel ve morfolojik özelliklerine göre isimlendirilirler veya - Beyine bağlanma dizilişine göre önden – arkaya doğru numaralandırılabilirler (Romen rakamları ile)
İlk 2 çift ; Prosencephalon’a > Ön beyin bağlanırken (Bunlar tipik kranial sinir değildir), - Geri kalan 10 çift ; Truncus cerebri’ye (Beyin sapı) bağlanırlar.
III-XII kranial sinirlere ait motor ve duysal çekirdekler; Truncus cerebri’de (beyin sapı) yer alırlar.
Tüm kranial sinirler (N.accessorius hariç) beyin ve beyin sapı orijinlidir. Tüm kranial sinirler (N.accessorius hariç) beyin ve beyin sapı orijinlidir. Tüm kranial sinirler – Baş ve boyun bölgesindeki yapıları innerve ederler. - N.vagus adlı (CN-X) sinir ise ek olarak thorax ve abdomen içi organları da innerve eder.
Baş bölgesinde bulunan parasempatik sinir sistemi ganglionlarından çıkan lifler, 4 kranial sinirin bir parçası olarak beyine taşınmaktadır. Bu sinirler : - N.oculomotorius, N.facialis, N.glossopharyngeus ve N.vagus (CN- III,VII,IX ve X)
- CN- III,VII ve IX’un preganglionik parasempatik lifleri, baş bölgesinde bu sinirlerden ayrılarak, N.trigeminus’un (CN-V) dalları aracılığıyla hedef organlara gider.
- CN-X’un preganglionik parasempatik lifleri ise baş ve boyun bölgesini terk ederek, thorax ve abdomen içi organlarına gitmektedir.
Kranial sinirler, spinal sinirlere benzemekle birlikte birçok farklılıklar da bulunmaktadır : Kranial sinirler, spinal sinirlere benzemekle birlikte birçok farklılıklar da bulunmaktadır : - Topografik olarak beyin/beyin sapından çıkarlar,
- Düzenli bir segmental çıkış göstermezler,
- Kafa tabanı ile sıkı bir ilişki içindedirler,
- Faringeal arkus taslaklarından gelişen kasları innerve eden özel visseral efferent (ÖVE / SVE) ve afferent (ÖVA / SVA) liflere sahiptirler.
İnsan embriyolojisinde 5 tane faringeal/brankial arkus oluşur. Her bir faringeal arkus’tan gelişen yapılar, bir kranial sinir veya dalı ile ilişkilidir. - 1.faringeal arkus- N.trigeminus (N.mandibularis),
- 2.faringeal arkus- N.facialis,
- 3.faringeal arkus- N.glossopharyngeus ve
- 4.ve 6.faringeal arkus- N.vagus
- 5.faringeal arkus- Sıklıkla yoktur veya rudimanterdir.
Cavitas nasi’nin üst tarafında yer alan olfaktor epitelyum’daki koku reseptör hücrelerinden (bipolar nöronlar) başlar. Cavitas nasi’nin üst tarafında yer alan olfaktor epitelyum’daki koku reseptör hücrelerinden (bipolar nöronlar) başlar. Bir taraf burun boşluğundaki mukozada yaklaşık 25 milyon nöron vardır. - Bu kemoreseptör özellikli koku nöronlarının periferik uzantılarının ucunda cilia’lar vardır.
- Merkezi uzantıları ise yaklaşık 20 tane kadar olup demet şeklindeki Fila olfactoria’yı oluşturur.
Tamamı duysal (SVA) bir sinirdir. Nn.olfactorii > lamina cribrosa’dan geçer,fossa cranii ant.’a girer, Bulbus olfactorius’taki nöronlara ulaşır.
Buradaki nöronların aksonları ise Bulbus olfactorius’un arka ucundan başlayan dar-beyaz bir yapı oluşturur. Buradaki nöronların aksonları ise Bulbus olfactorius’un arka ucundan başlayan dar-beyaz bir yapı oluşturur. Bu yapı Tractus olfactorius adını alarak substantia perforata anterior’a ulaşınca ikiye ayrılır : - Stria olfactoria lateralis ve medialis.
Stria olfactoria lateralis – cortex cerebri’deki (lobus temporalis) primer koku merkezine> area-34 (area periamygdaloideus ve area prepiriformis) ulaşır (Talamus’a uğramadan cortex’e giden tek duysal yol). - Primer koku merkezinden de birçok lif, sekonder koku merkezine> area-28 (area entorhinalis) ulaşır.
- Her iki koku merkezi de gyrus parahippocampalis’te yer almaktadır.
Stria olfactoria medialis – commissura anterior ve orta düzlemde çaprazlaşan lifleri, karşı taraf bulbus olfactorius’una ulaşır.
Sinir lifleri: Duysal (SVA) Sinir lifleri: Duysal (SVA) Fonksiyon: Koku Koku Yolları: - 1.Nöron: Olfaktor epitelde yer alan bipolar hücreler
- 2.Nöron: Bulbus olfactori us’daki mitral hücreler
N.opticus’un orijini, gözün retinasında yer alan (stratum ganglionicum tabakası) multipolar nöronlardan başlar (1 milyon akson). N.opticus’un orijini, gözün retinasında yer alan (stratum ganglionicum tabakası) multipolar nöronlardan başlar (1 milyon akson). Discus nervi optici’de (kör nokta) bir araya gelen bu aksonlar, N.opticus’u oluşturur. Tamamı duysal (SSA) ve miyelinli bir sinirdir. N.opticus, canalis opticus’dan geçip cavitas cranii’ye girer ve liflerin çoğu (retina medial yarımından gelenler) karşı eşi ile birleşerek çapraz yapar (chiasma opticum). Bu çapraz, III.ventrikülün döşemesi ile ön duvarın birleşim yeri civarıdır. Çaprazın arka-dış köşelerinden çıkan lifler, tractus opticus adını alır ve pedunculus cerebri’yi dolanarak arka-dışyana metahalamus’a doğru devam eder.
Bu liflerin çoğunluğu metathalamus’daki corpus geniculatum laterale’ye ; az bir kısmı ise mesencephalondaki colliculus sup. ve nuc.pretectales’e (ışık refleksi ile ilgili lifler) ulaşır. Bu liflerin çoğunluğu metathalamus’daki corpus geniculatum laterale’ye ; az bir kısmı ise mesencephalondaki colliculus sup. ve nuc.pretectales’e (ışık refleksi ile ilgili lifler) ulaşır. Corpus geniculatum laterale’de nöron değiştiren lifler radiatio optica olarak capsula interna içinden geçerek lobus occipitalis cortex’indeki temel görme merkezine (area-17) ulaşır. Az olan ve mesencephalon’a giden lifler ise daha sonra CN III-IV-VI. kranial sinir çekirdeklerine ulaşarak bilinçsiz visual reflekslerde (göz kırpma, pupiller yanıt…) etkili olur. N.opticus da, n.olfactorius gibi embriyolojik gelişimi ve yapısı açısından prosencephalon uzantısı olarak geliştiği için gerçek kranial sinir sayılmaz.
Sinir lifleri : Duysal (SSA) Sinir lifleri : Duysal (SSA) Fonksiyon : Görme duyusunu, Retina’dan → Cortex’e taşır Görme Yolları : - 1.Nöron : Retinadaki özel reseptör hücreler (rod ve koni hücreleri)
- 2.Nöron : Retinadaki bipolar nöronlar
- 3.Nöron : Retinadaki multipolar ganglion hücrelerinin aksonları n.opticus’u oluşturur.
- N.opticus → chiasma opticum → tractus opticus olarak metathalamus’a doğru ilerler.
- 4.Nöron : Metathalamus’da corpus geniculatum laterale’deki nöronların aksonları, radiatio optica’yı oluşturarak lobus occipitalis cortex’indeki temel görme merkezine (area-17) ulaşır.
- Tractus opticus’un bir kısım lifleri ise visual reflekslere katılmak için mesencephalondaki colliculus superior ve nuc.pretectales’e gider.
GSE liflerinin çekirdekleri; Mesencephalon’da colliculus sup. seviyesinde, aqueductus mesencephali’nin çevresindeki gri maddenin ön kısmında ve orta hat yakınlarındaki nuc.nn. oculomotorii’deki nöronlardır GVE liflerin çekirdekleri; Mesencephalon’da, nuc.nervi oculomotorii çekirdeklerinin arka-üst tarafında bulunan nuc.accessorius nervi oculomotorii (Edinger –Westphal)’deki nöronlardır. - Parasempatik innervasyon.
N.oculomotorius (Göz hareketleri siniri) CN-III
Çapı (kalınlığı) en geniş kranial sinirdir. Çapı (kalınlığı) en geniş kranial sinirdir. Pons’un dışyan tarafından beyin sapını terk eder/girer. Başın esas duysal siniridir; - Ağrı, Isı ve Dokunma duyularını beyin sapına iletir.
Çiğneme kasları dahil birçok kasın da motor siniridir. 4 merkezi çekirdeği, 2 kökü- radix motoria ve radix sensoria, 1 duysal ganglion’u (Ganglion trigeminale / Gasser ganglionu), 3 temel periferik uç dalı - N.ophtalmicus - V1,
- N.maxillaris - V2 ve
- N.mandibularis- V3 vardır.
N.TRIGEMINUS - DUYSAL ÇEKİRDEKLERİ 2- Nuc.mesencephalicus nervi trigemini – Mesencephalon’da Aqueductus mesencephali’yi çevreleyen substantia grisea centralis’in dış parçasında yer alır (Propriyosepsiyon Duyusu). 3- Nuc.principalis nervi trigemini – Ponsun arka kısmında ve nuc.motorius n.trigemini’nin hemen dışyan tarafında yer alır. N.trigeminus’un 3 duysal çekirdeğin- den orta bölümde yer alanıdır (Dokunma Duyusu). 2- Nuc.spinalis nervi trigemini – Tüm medulla oblongata boyunca uzanarak, medulla spinalis’in üst bölümünde 2.servikal segmente kadar ulaşır. (Ağrı – Isı Duyusu).
N.OPHTALMICUS’un PERİFERİK DALLARI
N.OPHTALMICUS’un PERİFERİK DALLARI
N.OPHTALMICUS’un PERİFERİK DALLARI
N.nasociliaris Dalları
N.nasociliaris Dalları
1 - R.meningeus : Cavitas cranii’de verdiği ince bir dal olup, a.meningea ile beraber seyrederek dura mater’in duysal innervasyonunu sağlar. 1 - R.meningeus : Cavitas cranii’de verdiği ince bir dal olup, a.meningea ile beraber seyrederek dura mater’in duysal innervasyonunu sağlar. 2 - Rr.ganglionares : Gang.pterygopalatinum ile bağlantılı 2 küçük, ince ve kısa duysal daldır. - Bu dallara, parasempatik lifler (gang.pterygopalati- num) + sempatik lifler (plex.caroticus) eşlik eder.
- 3 tip lif özelliği taşıyan bu sinirler, gittiği yerlerin innervasyonunu sağlar ve adlarını da buradan alır (Rr.orbitales, Nn.palatini, Nn.nasales, N.pharyngeus)
3- Nn.alveolares superiores : - Posteriores / Medius / Anteriores dalları vardır.
- Posterior dallarını > fossa pterygopalatina’da verir.
- Medius ve Anterior dallarını > orbita içinde iken verir
- Tüm dallar ; plexus dentalis (alveolaris) superior’un oluşumuna katılarak, üst çenenin diş, diş etleri ve mukozaları ile birlikte sinus maxillaris’in innervasyon unu sağlayan dallardır.
4- N.zygomaticus: Fossa pterygopalatina’da iken ayrı- lan bu dal, fissura orbitalis inferior yoluyla orbitaya girer. 4- N.zygomaticus: Fossa pterygopalatina’da iken ayrı- lan bu dal, fissura orbitalis inferior yoluyla orbitaya girer. - Orbitada iken n.lacrimalis ile bağlantı kurarak (n.facialis’ten gelen parasempatik liflerin) gl.lacrimalis’e ulaşmasını sağlar.
- N.zygomaticus, orbita dışyan duvarında öne doğru biraz ilerledikten sonra 2 dala ayrılır :
- R.zygomaticofacialis > yanak üst kısım derisi;
- R.zygomaticotemporale > şakak bölgesinin ön kısım derisinin duysal innervasyonunu sağlar.
5- N.infraorbitalis : N.maxillaris’in öne doğru devamı gibi olup, fissura orbitalis inferior yoluyla orbita’ya gelir. Orbita tabanındaki sulcus / canalis infraorbitalis’i takip ederek, for.infraorbitale yoluyla yüz bölgesine ulaşır ve burada uç dallarına ayrılır ; - Rr.palpebrales inferiores (alt göz kapak derisi ve konjunktiva),
- Rr.nasales externi/interni (burun-ön yanak derisi),
- Rr.labiales superiores (yanak ve üst dudak derisi) adlı dalları, adı geçen yerlerde duysal innervasyon sağlarlar.
N.mandibularis Ana Kütük Dalları
1- N.auriculotemporalis – Arka kökten iki dal olarak çıkan duysal karakterli ilk daldır. 1- N.auriculotemporalis – Arka kökten iki dal olarak çıkan duysal karakterli ilk daldır. - Arkaya doğru ilerler, başlangıç yeri yakınında a.meningea media’yı halka gibi sarar.
- Daha sonra dışyana doğru döner, gl.parotidea içinde ve derin olarak ilerler.
- Gl.parotidea içinde iken, a.-v.temporalis superficialis eşliğinde yukarı yönelir ve şakak derisinde dağılır.
- *N.auriculotemporalis’e eşlik eden parasempatik lifler, Rr.parotidei adıyla gl.parotidea’ yı innerve eder. (Nuc.salivatorius inf.> N.glossopharyngeus> Plexus tympanicus> N.petrosus minor> Gang.oticum> R.communicans> N.auriculotemporale> Rr.parotidei)
2- N.lingualis – Arka kökün en kalın dalı olup, tamamı duysal liflerden oluşur. - M.pterygoideus med.’in dışyan yüzünde aşağı doğru seyrederken, chorda tympani ile birleşir.
1-N.massetericus – M.pterygoideus lateralis’in üzerinden dışyana doğru ilerler ve incisura mandibulae dan geçerek mandibula dışyüzdeki çiğneme kası olan m.masseter’e ulaşır. 1-N.massetericus – M.pterygoideus lateralis’in üzerinden dışyana doğru ilerler ve incisura mandibulae dan geçerek mandibula dışyüzdeki çiğneme kası olan m.masseter’e ulaşır. 2-N.pterygoideus lat. – Çıktıktan hemen sonra m.pterygoideus lateralis’e girer ve onu innerve eder. 3-Nn.temporales profundi – Genellikle 2 tanedir ve dışyana doğru ilerler. M.pterygoideus lateralis’in üzerinden geçip, fossa temporalis’e ulaşır ve burada m.temporalis’i innerve ederler. 4-N.buccalis – Tek duysal dal olup, yanak derisinin (M.buccalis’i örten) duyusunu sağlar (Bazen m.pterygoideus lat. ve m.temporalis’in bir kısmına giden motor dallar da taşıyabilir).
N.FACIALIS – PARS PETROSA’daki SEYRİ
N.FACIALIS – YÜZDEKİ SEYRİ
N.FACIALIS – GANGLION GENICULI
N.FACIALIS – INTRACANALICULER DALLARI
ve YÜZ BÖLGESİNE GİRİŞİ
İlk 3 dalı verdikten sonra gl.parotidea içinde 2 ana kütüğe ayrılır : İlk 3 dalı verdikten sonra gl.parotidea içinde 2 ana kütüğe ayrılır : 4- R.temporofacialis ; Gl.parotidea içinde plex.intraparotideus’u oluşturan ilk kütük olup yukarı doğru seyrederek dallarına ayrılır : - Rr.temporales dalları m.occipitofrontalis (venter frontalis), m.orbicularis oculi ve m.corrugator supercilii’yi innerve ederler.
- Rr.zygomatici ise m.orbicularis oculi’yi innerve eder, Kornea refleksinin efferent kolunu yapar.
5- R.cervicofacialis ; Gl.parotidea içinde plex. intraparotideus’u oluşturan 2.kütük olup aşağı doğru seyrederek dallarına ayrılır : - Rr.buccales, her iki kütükten de lifler alır ve horizontale yakın seyrederler. Yanak,üst dudak ve burun çevresindeki mimik kaslarını innerve ederler.
- R.marginalis mandibulae dalı ; m.risorius, alt dudak depressor ve çene ucu kaslarını innerve eder.
- R.colli, aşağıya uzanır, m.platysma’yı innerve eder.
Motor fonksiyonları : Motor fonksiyonları : - SVE lifler - m.stylopharyngeus’u innerve eder (Ayrıca rr.pharyngei dalları n.vagus ile birlikte plexus pharyngeus’ u oluşturup m.constrictor pharyngis sup. !? innerve eder)
- GVE lifler ise gl.parotidea’nın parasempatik innervasyonunu sağlar.
Duysal fonksiyonları : - SVA lifleri - dilin 1/3 arka kısmının tad duyusunu ;
- GVA lifleri - oropharynx, tonsilla palatina, larynx ve dilin 1/3 arka kısmının genel duyusunu (ağrı, ısı, basınç, dokunma) ; Ayrıca sinus caroticus ve glomus caroticum’ dan gelen baroreseptör ve kemoreseptör impulslarını da beyin sapındaki çekirdeklere iletir.
- GSA lifleri – auricula ve meatus acusticus externus derisi ile cavitas tympani ve tuba auditiva mukoza’sının genel duyusunu sağlar.
N.GLOSSOPHARYNGEUS PERİFERİK DALLARI
Cn-x
N.VAGUS SEYRİ – THORAX’a GİRİŞ
Motor fonksiyonları : Motor fonksiyonları : - SVE lifler – 4. ve 6. faringeal arkusdan gelişen kaslara gider. M.levator veli palatini ve m.uvulae (yumuşak damak kasları), M.palatoglossus (dil kası), Pharynx kasları (plexus pharyngeus yoluyla) ve Larynx’in tüm kaslarını innerve eder.
- GVE lifler - Özofagus, Mide, İnce barsakların tümü, Kalın barsaklar (flexura coli sinistra’ya kadar), Trachea, Akciğer ve Safra yollarının düz kasları ile salgı bezlerini (parasempatik) innerve eder. Ayrıca kalbin parasempatik innervasyonunu sağlar.
Duysal fonksiyonları : - SVA lifleri - Dilin kök kısmının TAD duyusunu ;
- GVA lifleri - Pharynx, Larynx, Oesophagus, Mide, İnce barsakların tümü, Kalın barsaklar (flexura coli sinistra’ ya kadar), Trachea, Akciğer ve Safra yollarının mukozasının genel duyusunu (ağrı, ısı, basınç, dokunma) ; Ayrıca sinus caroticus ve glomus caroticum’dan baroreseptör ve kemoreseptör impulslarını da iletir.
- GSA lifleri – Dura mater, Kulak arka kısım derisi, meatus acusticus externus ve membrana tympanica genel duyusunu taşır.
1 motor (SVE) çekirdeği > Nuc.ambiguus 1 motor (SVE) çekirdeği > Nuc.ambiguus 1 parasempatik (GVE) çekirdeği > Nuc.dorsalis nervi vagi 2 tane de duysal (SVA, GVA, GSA) çekirdeği > Nuc.tractus solitarii ve Nuc.spinalis nervi trigemini 2 tane periferik ganglionu (Ganglion superius ve inferius) vardır.
Ganglion superius ve ganglion inferius adında 2 tane periferik ganglionu vardır. Ganglion superius ve ganglion inferius adında 2 tane periferik ganglionu vardır. Ganglion inferius‘da yer alan nöronların merkezi uzantıları - SVA liflerini nuc.tractus solitarii’nin pars superior bölümüne taşırken,
- GVA liflerini ise nuc.tractus solitarii’nin pars inferior bölümüne taşımaktadır.
Ganglion superius’da yer alan nöronların merkezi uzantıları - GSA liflerini nuc.spinalis nervi trigemini’ye taşımaktadır.
N.VAGUS – THORAX SEYRİ
N.VAGUS – THORAX ve ABDOMEN SEYRİ
N.ACCESSORIUS (Eklenti Siniri) CN-XI
Dostları ilə paylaş: |
|
|