C.Dyüi universal filosofdur və onun əsərləri olduqca geniş
fəlsəfi və sosial problemləri əhatə edir. Bəzi müasir filosoflar
Dyüinin və Vitgenşteynin xidmətini onda görürlər ki, bu
filosoflar fundamentalizmi dağıtdılar. Müasir Qərb fəlsəfəsində
fundamentalizm deyəndə əvvəlki fəlsəfə üçün xarakterik olan
inam nəzərdə tutulur: bütün mənəvi, o cümlədən nəzəri fəlsəfi
fikirlərin hansısa dayanıqlı əsası, ilk başlanğıcı olmalıdır. Hələ
Aristotel metafizikanı və yaxud ilk fəlsəfəni məhz «varlığın və
idrakın ilk başlanğıcı haqqında elm» adlandırırdı. Dyüi üçün
əsas fəlsəfi anlayış təcrübədir. O, bədii, sosial və mədəni
fəaliyyəti təcrübə anlayışına daxil edir. Dyüiyə görə təcrübə
əslində bütün insan həyatını, o cümlədən insanın təbiət ilə
qarşılıqlı əlaqəsini və həm də təbiətin özünü əhatə edir.
3.2.
XX əsrin Amerika filosofları 128
Amerika fılosoflannın çoxunun fikrini daim məşğul edən
məsələ analitik fəlsəfə olmuşdur. «Bu termin Vena dəməyi
təmsilçilərinin ideyalarının Amerika zəmininə köçürülməsindən
sonra meydana gələn neopozitiv cərəyanı ifadə edİD>.'^’ İkinci
Dünya müharibəsi ərəfəsində alman nasistlərinin irqi və siyasi
təqiblərindən xilas olmaq istəyən Orta Avropanın əksər
filosofları ABŞ-a mühacirət etmiş və onların çoxu orada
qalmışdı.
1914-cü ildə Ç.Pirsin ölümündən sonra məntiqə, onun
riyaziyyatda oynadığı fundamental rola maraq yenidən canlanır.
Bu marağın yaranmasına B.Rassel və A.N.Uaythedin
(1861-1947) 1910-1913-cü illərdə İngiltərədə yazdıqları
«Riyaziyyatın prinsipləri» əsərinin böyük təsiri oldu. ABŞ
postanalitik konsepsiyaların mərkəzinə çevrildi.
XX əsrin 40-60-cı illərində Avropadan idxal olunan neopo-
zitivist nəzəriyyələr ABŞ-da praqmatizmi sıxışdırmağa başlayır.
Mövcud fikir cərəyanlarının əvvəlinə «post» önlüyü qoyulması
dəbə düşür. Məsələn, praqmatizmə qarşı postpraq-
Dostları ilə paylaş: