Elektrostatika asosiy formulalar

ELEKTROSTATIKA
Asosiy formulalar

Kulon qonuni bo`yicha orasidagi masofaga nisbatan o`lchamlari kichik bo`lgan ikkita zaryadlangan jismning o`zaro ta'sir kuchi

formula bilan aniqlanadi,bunda F- ikkita nuqtaviy zaryad q₁ va q₂ larning ta'sir kuchi, R - ular orasidagi masofa, =8,85·10^-12 , -muhitning nisbiy dielektrik kirituvchanligi.

Elektr maydon kuchlanganligi



formula bilan aniqlanadi, bunda F-zaryad q ga ta`sir etuvchi kuch.
Nuqtaviy zaryadning maydon kuchlanganligi

Zaryadlangan cheksiz tekislik maydonining kuchlanganligi

ga teng, bunda -tekislikdagi zaryadning sirt zichligi.
Qarama-qarshi ishora bilan zaryadlangan ikkita parallal cheksiz tekislik maydonning ( yassi kondensator maydonining ) kuchlanganligi

ga teng.
Zaryadlangan shar maydonining kuchlanganligi

ga teng, bunda q- radiusi R bo`lgan shar sirtidagi zaryad, r-shar markazidan zaryadgacha bo`lgan oraliq bo`lib, bunda r > R.
Maydonning D elektrostatik induksiyasi

tenglikdan topiladi.
Elektr maydonining ikkita nuqtasi orasidagi potensiallar ayirmasi musbat zaryad birligini bir nuqtadan ikkinchi nuqtaga ko`chirishda bajarilgan ishdan topiladi.

Nuqtaviy zaryad maydoning potensiali

ga teng, bunda R-zaryaddan to potensiali aniqlanadigan nuqtagacha bo`lgan oraliq.
Elektr maydoni kuchlanganligi va potensialining o`zaro bog`lanishi

formula bilan ifodalanadi.
Bir jinsli maydon yassi kondensator maydoni bo`lganda



bunda U-yassi kondensator plastinkalari orasidagi potensiallar ayirmasi, d-plastinkalar oralig`i.
Yakkalangan o`tkazgichning potensiali uning zaryadi bilan

tenglik orqali bog`lanadi, bunda C-o`tkazgichning sig`imi.
Yassi kondensatorning sig`imi

bunda S-kondensator har bir plastinkasining yuzi.
Sferik kondensatorning sig`imi

ga teng, bunda r-ichki sferaning radiusi va R-tashqi sferaning radiusi. Xususiy holda, R= bo`lsa

yakkalangan shar sig`imi bo`ladi.
Silindrik kondensatorning sig`imi

ga teng, bunda L-loaksial (o`qi umumiy bo`lgan) silindrlarning balandligi, r va R- mos ravishda ichki va tashqi silindrlarning radiuslari.
Kondensatorlar sistemasining sig`imi quyidagilarga teng: kondensatorlar parallel ulanganda

ketma-ket ulanganda esa

Zaryadlangan yakka o`tkazgichning energiyasi quyidagi formulalardan topilishi mumkin:
, ;
Yassi kondensator bo`lgan xususiy holda,

bunda S-har bir plastinkaning yuzi, -plastinkalardagi zaryadning sirt zichligi, U-plastinkalar orasidagi potensiallar ayirmasi.

kattalik elektr maydon energiyasining hajmiy zichligi deyiladi.
Yassi kondensator plastinkalarining tortish kuchi

1. 
   Vоdоrоd аtоmning yadrоsi bilаn elеktrоni оrаsidаgi tоrtishish kuchi tоpilsin. Vоdоrоd аtоmining rаdiusi 0,5·10^-8 sm, yadrо zаryadi elеktrоn zаryadigа miqdоr jihаtidаn tеng vа qаrаmа-qаrshi ishоrаlidir.