Ələkbərova İradə



Yüklə 6,35 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə6/44
tarix17.11.2018
ölçüsü6,35 Mb.
#80933
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   44

 
19 
dig
ər dillərdə  analoqa  malik  olduğundan  beynəlxalq 
istinadlardan istifad
ə  etməklə  onlara  əsaslanmaq 
mümkündür [10]. 
2.
 
Vikipediyada m
əqalələr azad istifadəyə  və  düzəlişə 
malikdirl
ər. Məqalələr 
GNU FDL 
(http://www.gnu.org/licenses/fdl.html
)  lisenziyası  altında 
n
əşr  olunduqlarından,  bu  məqalələrdən  götürülmüş  hər-
hansı mətn də həmin lisenziyaya malik olmalıdır [11]. 
3.
 
Vikipediyada mü
əyyən  edilmiş  «neytral  mövqe»  qaydası 
hadis
ələrin və  fikirlərin plüralizmə  uyğun  və  qərəzsiz 
işıqlandırılmasına nail olmaq imkanı verir. 
4.
 
Vikipediyaya daxil edilmiş informasiya tədricən dəyişilmək 
tendensiyasına malikdir. 
5.
 
Xüsusil
əşdirilmiş  informasiyanı  Vikipediyada  çəkinmədən 
saxlamaq olar. 
6.
 
Mübahis
əli məqalələr və konflikt yaradacaq informasiyalar 
Vikipediyada  çox  azdır  və  müraciət  olunduqda  onların 
f
əaliyyətini dayandırmaq mümkündür. Vikipediyada neytral 
m
əqalələr daha davamlıdırlar. 
İnternet, ilk növbədə  isə  Vikipediya, passiv informasiya 
toplanmas
ı  üçün  nəzərdə  tutulmayıbdır  və  onun müxtəlif 
mövzulu  inşaların,  kurs  işlərinin, məqalələrin və  s. elmi 
s
ənədlərin  hazırlanmasında  istifadə  edilməsi  artıq  adi  haldır. 
Vikipediya on-
line  ensiklopediyası  istifadəçiləri yeni 
texnologiyalarla, son t
ədqiqat nəticələri ilə, elmi dairələrdə 
istifad
ə  olunan yeni mənbələrlə tanış  etməklə  yanaşı,  istənilən 
mövzuda daha düzgün v
ə əsaslandırılmış rəy əldə etmək üçün 
müzakir
ələrdə  istifadə  etməyə, müqayisəli və  tənqidi analiz 
aparmağa icazə verir [12]. 
 
2.3. Vikipediya f
əlsəfəsi 
Ensiklopediyanın əsas tələbi yazılan məqalələrin və əlavə 
edil
ən biliklərin neytral nəzər nöqtəsindən (NPOV – 
http://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Neutral_point_of_view) 
çıxış  etməsidir. Yəni burada “...ən gözəl  şəhər  Bakıdır”  kimi 
şəxsi fikirlərə yer olmamalıdır. 


 
20 
Daha bir vacib m
əqam müəllif  hüquqlarıdır.  Əgər  əlavə 
edil
ən məqalə,  şəkil və  ya  media  faylının  müəlliflərinin  adı 
göst
ərilmirsə  onun  ensiklopediyadan  xaric  olunma  ehtimalı 
çoxdur. 
Vikipediyanı vandallardan qorumaq məqsədi ilə xüsusi 
prinsipl
ərə riayət etmək hər bir Vikipediya istifadəçisinə tövsiyə 
edilir.  Vandal dedikd
ə,  Vikipediyadakı  səhifələri və  mövcud 
olam m
əqalələri bilərəkdən korlayan istifadəçilər nəzərdə 
tutulur. 
Vikipediyada sad
ə məqalələrin yazılması olduqca asandır 
v
ə  HTML  səhifələrindən fərqli olaraq,  xüsusi biliklər tələb 
etmir. Münd
əricatın  yaradılması,  keçid  və  şəkillərin  əlavə 
edilm
əsi, şablonlar və digər funksiyalar avtomatlaşdırıldığından 
m
əqalələri qısa müddət ərzində asanlıqla yaratmaq mümkündür. 
Daha mür
əkkəb məqalələr yaradarkən HTML teqlərindən və 
PHP dilind
ən istifadə etmək mümkündür [13]. 
 
2
.3.1. Vikipediyanın beş əsas prinsipi 
Vikipediyanın fəaliyyəti beş əsas prinsipə söykənir: 
1. 
Vikipediya  bir  ensiklopediyadır.  Vikipediya nə 
mübahis
ə meydanı, nə şəxsi İnternet səhifəsi, nə hər hansı qəzet 
saytı,  nə  reklam lövhəsi, nə  xatirələr  kitabçası,  nə  sınaq 
"poliqonu", n
ə  də  linklər (həm xarici, həm də  daxili) 
toplusudur. Burda şəxsi düşüncələr yazmaq, fikirlər yürütmək, 
subyektiv mülahiz
ələrinizi  bölüşmək olmaz. Vikipediya 
mümkün q
ədər dəqiq və şəffaf informasiya bazası olmalıdır.  
 2. Vikipediyada m
əqalələr bitərəflik nöqteyi nəzərindən 
yazılmalıdır.  Bu o deməkdir ki, məqalə  yazılarkən maksimum 
obyektiv  olmaq  lazımdır.  Məqalədə  subyektivliyə  yol 
verilm
əməlidir.  Əgər hər  hansı  mövzuya  dair  bir  neçə  versiya 
mövcuddursa,  onların  hər biri bərabər  hüquqlu  sayılmalı,  bir 
versiyanın doğru, digərinin isə səhv olduğu iddia edilməməlidir. 
 3.  Vikipediya s
ərbəst və  pulsuzdur.  Vikipediya GFDL – 
“Azad  S
ənədlər  Lisenziyası”na  tabedir və  uyğun  şəkildə 
paylana v
ə  köçürülə  bilər.  Vikipediya  heç bir rəsmi qurumun 
n
əzarəti  altında  deyil  və  hər bir cümlə  və  ya söz  digər 
istifad
əçilər tərəfindən dəyişdirilə bilər. Müəllif hüquqlarını və 


 
21 
GFDL  lisenziyası  pozuntusuna  yol  açan  informasiyanın  daxil 
edilm
əsi qadağandır. 
 4.  Vikipediyada mübahis
əli məqalə  ətrafında  müzakirə 
aparıla bilər. Bu mübahisələrdə Vikipediya iştirakçıları ilə hər 
zaman hörm
ətlə rəftar edilməlidir. Mübahisə zamanı istifadəçi 
fikrini isbat ed
ə biləcək mənbələrə malik olmalıdır. Əgər onlar 
yoxdursa administrator dig
ər tərəfin  haqlı  olduğunu  düşünə 
bil
ər. Səsvermə və ya buna bənzər hallarda müxtəlif istifadəçi 
adlarından istifadə etmək qadağandır. İstifadəçi fikrini açıq və 
rahat bir şəkildə ifadə edə bilməlidir. 
5.   Vikipediya
nın  xüsusi  qanunları  yoxdur,  yalnız  bu  beş 
prinsip
ə əməl etmək kifayətdir. İstifadəçi məqalələrə düzəlişlər 
etm
əkdən, bu məqalələrə  əlavə  edilən  informasiyanın  səhv 
olacağından  qorxmamalıdır.  İstənilən məqalənin köhnə 
versiyası  yaddaşda  saxlanılır.  Heç  kimin onu silməyə  ixtiyarı 
yoxdur. Y
əni istifadəçi bilərəkdən və  ya təsadüfən 
Vikipediyada h
ər hansı məqaləni korlamış olarsa, bu məqaləni 
h
ər zaman bərpa etmək mümkündür. Belə  ki, ensiklopediyaya 
daxil edil
ən hər bir məqalə  və  düzəliş,  Vikipediyanın 
yaddaşında saxlanılır. Hətta idarəçilər onları silsələr belə, onlar 
Vikipediya
nın arxivinə "göndərilir" [14]. 
 
2.3.2. Vandalizm 
 Vandalizm 
Vikipediyanın  mötəbərliyinə  və  nüfuzuna 
q
əsdən xələl yetirmək məqsədi ilə  məqalələrin məzmununun 
silinm
əsi, zərərli  əlavələrin edilməsi  məqsədini güdən 
f
əaliyyətdir.  Vandalizm özünü əsasən keyfiyyətli məqalənin 
m
əzmununun təhqir  əlavə  olunmaqla və  ya  onun mövzusuna 
tamamil
ə  dəxli olmayan mətnlə  dəyişdirilməsində  göstərir. 
T
əcrübəsizlikdən və ya bilməyərəkdən məqalənin məzmununda 
yanlış düzəlişlərin edilməsi vandalizm kimi dəyərləndirilmir. 
Əslində, vandalizm Vikipediya üçün elə də böyük təhlükə 
deyil. Bel
ə  ki, məqalədə  edilmiş  bütün  dəyişikliklər xüsusi 
veril
ənlər  bazasında  saxlanılır.  Bununla  da  vandal 
informasiyanı bütünlüklə məhv edə bilmir. Məqalədə vandalizm 
əlamətlərini  görən istənilən istifadəçi  onun  korlanmış 


Yüklə 6,35 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   44




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə