«Əczaçılıq botanikası 1» fənnindən
Yüklə 78,9 Kb. Pdf görüntüsü
|
| «Əczaçılıq botanikası 1» fənnindən Mövzu: Tozlanma. Mayalanma. Meyvə. Toxum. Bitkilərin qidalanması, böyüməsi çoxalması və inkişafı. MÜHAZİRƏNİN PLANI • Tozlanma. • Mayalanma. • Meyvənin morfologiyası. Toxumun morfologiyası. • «Meyvə» və «Toxum» xammallarının makroskopik və mikroskopik analizi • Bitkilərin qidalanması, böyüməsi, çoxalması və inkişafı Yetişmiş tozcuğu erkəkcikdən dişiciyin ağzına düşməsinə tozlanma deyilir. Tozlanma əsasən iki cür olur: 1. Öz-özünə tozlanma 2. Çarpaz tozlanma Eyni çiçəkdəki tozcuğun həmin çiçəyin dişi-ciyinin ağızcığına düşməsinə öz-özünə tozlanma deyilir. Bir çox bitkilərdə tozcuq külək(anemofiliya), su ilə (hidrofiliya), yaxud həşaratlarla(entomofiliya), quşlarla(ornitofiliya) bir bitkidən başqasına aparılır. Tozcuğun bir çiçəyin erkəkciyindən digər çiçəkdəki dişiciyin ağzına düşməsinə çarpaz tozlanma deyilir. Belə tozlanma daha da mütərəqqi hesab olunur. Tozlanma v ə mayalanma Ağızcıqda olan qabarcıqlar (albalıda) və ya tükcüklər (çovdarda), tozcuqları tutub saxlayır.Tozcuq ağızcığın ifraz etdiyi mayedə cücərir və tozcuq borucuğu əmələ gətirir. Borucuq böyüməkdə davam edir, sütuncuğun içərisinə doğru uzanır və yumurtalığa çatır.Tozcuq borucuğu yumurtalığa çatan zaman onun ucunda iki ədəd kiçik hüceyrə olur. Bunlara spermilər deyilir. Yumurtalıqda da (rüşeym kisəsində) mayalanmada içtirak edan iki hüceyrə vardır. Bunlardan biri (yumurta hüceyrəsi ) tozcuq girəcəyinin qarşısında, digər isə mərkəzdə yerləşir. Spermilərdən biri yumurta hüceyrəsinin nüvəsi ilə, digər isə mərkəzi hüceyrənin nüvəsi ilə qovuşur, beləliklə mayalanma baş verir. Bitkilərdə bu cür mayalanma ikiqat mayalanma adlanır. Bu proses, yəni iki spermidən birinin yumurta hüceyrəsilə, digərinin mərkəzi hüceyrə ilə mayalanması prosesi ilk dəfə 1898-ci ildə rus alimi S.Q.Navaşin tərəfindən müəyyən edilmişdir. Mayalanmadan sonra çiçək solub, quruyub tökülür və mayalanmış yumurta hüceyrəsindən ziqot(rüşeym), mayalanmış mərkəzi hüceyrədən rüşeymin qidasını təşkil edən endosperm, yumurtalığın divarından isə meyvə əmələ gəlir. Yüklə 78,9 Kb. Dostları ilə paylaş:
|