Ə. M. BƏDƏlov a. M. AĞAyev

 
25 
Dünya  ölkələri  arasında  iqtisadi,  maliyyə  və  sosial 
münasibətlər  inkişaf  etməkdədir.Xüsusilə  İkinci  Dünya 
Müharibəsindən  sonra  dünyada  bloklaşmalar  ortaya  çıxmış, 
beynəlxalq  münasibətlər  sürətlənmiş  və  beynəlxalq  maliyyə 
təşkilatları  qurulmağa  başlamışdır.Bundan  sonra  inkişaf 
etməkdə  olan  ölkələrin  inkişafının  maliyyələşdirilməsini 
saxlaya  bilmək  üçün  xarici  borc  və  xarici  yardım  təşkilatları 
meydana çıxmışdır. 
İstər  beynəlxalq,istərsə  də  regional  miqyasda  fəaliyyət 
göstərən 
maliyyə 
təşkilatlarının 
ortaq 
məqsədləri 
aşağıdakılardır: 
−
 
Beynəlxalq  mal  alış-verişinə  dair  çətinlikləri 
aradan  qaldırmaq  və  beynəlxalq  inkişafı  təşviq 
etmək; 
−
 
İnkişaf  etməkdə  olan  ölkələrin  iqtisadi  inkişafını 
dəstəkləmək; 
−
 
İqtisadi  birləşmə,sərbəst  ticarət  və  iş  birliyi 
münasibətlərini  inkişaf etdirmək və sıx iqtisadi iş 
birliyini stimullaşdırmaq. 
Quruluşu  və  sərmayəsinə  birdən  çox  ölkənin  qatıldığı 
maliyyə  fəaliyyətlərində  birdən  çox  ölkənin  faydalandığı 
quruluşlara beynəlxalq maliyyə təşkilatları deyilir. Hal-hazırda 
fəaliyyət  göstərən  beynəlxalq  maliyyə  təşkilatlarının  hamısı 

---

 
26 
ikinci  dünya  müharibəsidən  sonra  qurulmuşdur.Yaranma 
tarixinə  görə  öncə  “  Bretton  Vuds  əkizləri  ”  adlandırılan 
Beynəlxalq  Valyuta  Fondu  (BVF)  və  Beynəlxalq 
Yenidənqurma və İnkişaf Bankı qurulmuşdur. 
Mövcud  beynəlxalq  maliyyə  quruluşlarının  çalışma 
sahələri  çox  çeşidlidir.Fəaliyyət  sahələrinə  görə  bu  təşkilatlar 
aşağıdakı şəkildə qruplaşdırılır: 
−
 
Avropa Kömür-Polad Birliyi; 
−
 
Avropa Pul Fondu; 
−
 
Avropa İnvestisiya Bankı; 
−
 
Avropa Valyuta Əməkdaşlıq Fondu; 
−
 
Avropa  Kənd  Təsərrüfatızəmanət  və  istiqamət 
fondu; 
Beynəlxalq maliyyə təşkilatları: 
−
 
Beynəlxalq Pul Fondu ; 
−
 
Beynəlxalq finans Qurumu; 
−
 
Beynəlxalq İnkişaf Birliyi; 
−
 
Birləşmiş Millətlər İnkişaf problemi; 
−
 
Çoxtərəfli investisiya zəmanəti agentliyi; 
−
 
İnvestisiya  məsələlərinin  araşdırılması  üzrə 
beynəlxlq mərkəz; 
Digər reginal maliyyə təşkilatları: 
−
 
Asiya İnkişaf Bankı ; 

---

 
27 
−
 
Afrika İnkişaf Bankı; 
−
 
İslam İnkişaf Bankı; 
−
 
Kariblər İnkişaf Bankı;  
−
 
Orta 
Amerika İqtisadi İnteqrasiya Bankı; 
−
 
Ərəb Pul Fondu; 
−
 
Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankı. 
Beynəlaxlq  maliyyə  qurumları  ya  qısa  və  orta  müddətli 
valyuta  kreditləri,ya  da  uzun  müddətli  investisiya  kreditləri 
açırlar. 
Qısa  və  orta  müddətli  valyuta  krediti  saxlayan 
quruluşların  maliyyə  yardımları  üzv  ölkələrə,tədiyyə 
balansındakı  müvəqqəti  çətinlikləri  aradan  götürmək  üçün 
verilir.İnvestisiya  layihələrinin  maliyyələşdirilməsi  üçün 
ayrılan fondlar uzunmüddətli kredit verirlər       
Beynəlxalq  kredit  təşkilatları  hüquqi  durumuna  görə 
aşağıdakı şəkildə qruplaşdırlır: 
Hüquqi cəhətdən müstəqil olmayan maliyyə təşkilatları: 
−
 
Avropa Kömür-Polad birliyi; 
−
 
Avropa Birliyi İnkişaf Fondu; 
−
 
Birləşmiş Millətlər İnkişaf Proqramı. 
Hüquqi müstəqilliyi olan maliyyə təşkilatları: 
−
 
Avr
opa İnvestisiya Bankı; 
−
 
Avropa Parlamentinin Qaçqınlar Fondu;  

---

 
28 
−
 
Asiya,Afrika və İslam İnkişaf Bankları; 
−
 
Kariblər İnkişaf Bankı; 
−
 
Orta Amerika İqtisadi İnteqrasiya Bankı; 
−
 
Ərəb Pul Fondu; 
−
 
Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankı;  
−
 
Beynəlxalq Valyuta Fondu; 
−
 
Dünya Ba
nkı; 
−
 
Beynəlxalq Maliyyə Qurumu;  
−
 
Beynəlxalq İnkişaf Birliyi; 
−
 
Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankı;  
−
 
Çoxtərəfli İnvestisiya Zəmanət Agentliyi. 
Üzv ölkələr sərmayəni artırmaq istədikləri halda yenidən 
səhm buraxır.Bundan başqa,bank sərmayə bazarlarından əlavə 
kredit ehtiyatları da cəlb edir. 
Beynəlxalq  maliyyə  təşkilatlarını  fond  və  bank 
ayırmasına görə aşağıdakı kimi qruplaşdırılır: 
Fond xarakterli maliyyə təşkilatları: 
−
 
Beynəlxalq Pul Fondu; 
−
 
Avropa Birliyi İnkişaf Fondu; 
−
 
Beynəlxalq İnkişaf Birliyi; 
−
 
Birləşmiş Millətlər İnkişaf Proqramı;  
−
 
Ərəb Pul Fondu ; 

---

 
29 
−
 
Avropa İnvestisiya Fondu; 
−
 
Asiya İnkişaf Fondu; 
Bank xarakterli maliyyə təşkilatları:  
−
 
Avropa Kömür-Polad Birliyi;  
−
 
Avropa İnvestisiya Bankı ; 
−
 
Avropa Parlamentinin Qaçqınlar Fondu; 
−
 
Asiya,Afrika və İslam İnkişaf bankları; 
−
 
Dünya Bankı;  
−
 
Kariblər İnkişaf Bankı; 
−
 
Beynəlxalq Maliyyə Təşkilatı;  
−
 
Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankı. 
Fond xarakterli qurumların sərbəst hərəkət edə biləcəkləri 
maliyyə sənədləri qəti olaraq təsbit edilmişdir. 
. 
Dünya  əhəmiyyətli  maliyyə  təşkilatları.  Beynəlxalq 
Valyuta Fondu(BVF). 
II dünya  müharibəsindən dərhal sonra 
ABŞ və İngiltərə dövlətlərinin başçılığı ilə 1944-cü il 1-22 iyul 
tarixləri  arasında  ABŞ  vilayətinin  Bretton  Vuds  qəsəbəsində 
Birləşmiş  millətlər  təşkilatının  pul  və  maliyyə  konfransı 
keçirildi.  Konfransda  55  ölkənin  nümayəndəsi  iştirak  etmiş, 
müharibədən sonra beynəlxalq iqtisadi münasibətlərin yenidən 
tənzimlənməsi,  yeni  bir  ödəmələr    sisteminin  əsasları    və 
ticarətin  sərbəst  bir  şəkildə  inkişaf  etdirilməsi  və  iqtisadi 

---