Ə. H.Əliyev, F.Ə.Əliyeva, V. M. Mədətova



Yüklə 66,66 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə1/102
tarix17.11.2017
ölçüsü66,66 Kb.
#10957
növüDərs
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   102


Ə.H.Əliyev, F.Ə.Əliyeva, V.M.Mədətova 
 
 
 
 
İNSAN VƏ HEYVAN  
FİZİOLOGİYASI
 
 
I hissə 
 
Bakalavr hazırlığı üçün dərslik 
 
Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi 
28.06.2005-ci il 522 saylı əmri ilə dərslik 
kimi təsdiq edilmişdir. 
 
 
 
 
 
BAKI - 2007 
 
 

 
Redaktorlar: 
ADPU-nin insan və heyvan fiziologiyası kafedrasının 
müdiri, b.e.d., prof. Ə.N.Fərəcov 
  
AMEA-nın A.Qarayev adına Fiziologiya İnstitutunun 
böyük elmi işçisi, b.e.n. Ş.M.Hacıyev 
 
Rəyçilər: Rusiya 
EA-nın üzvü, Beynəlxalq Noosfer Akademiya-
sının həqiqi üzvü, b.e.d., prof. M.S.Babayev 
 AMEA-nın A.Qarayev adına Fiziologiya İnstitutunun 
«Analizatorların müqayisəli və yaş fiziologiyası» labora-
toriyasının rəhbəri, b.e.n. A.Q.Qazıyev 
 
Gəncə Dövlət Universitetinin biologiya fakültəsinin 
dekanı, anatomiya, fiziologiya, zoologiya kafedrasının 
dosenti A.M.Rüstəmov  
  
Əliyev Ə.H., Əliyeva F.Ə., Mədətova V.M. İnsan və heyvan fizio-
logiyası  (bakalavr hazırlığı üçün dərslik). Bakı, «Bakı Universiteti» 
nəşriyyatı, 2007, 416 s. 
 
Dərslikdə insan və heyvan fiziologiyasının aşağıda adları verilmiş  əsas bölmələrinə aid 
müasir məlumatlar verilmişdir.  
Bakalavr pilləsində oxuyan tələbələr üçün biologiyanın əsas bölmələrindən biri hesab edilən 
«İnsan və heyvan fiziologiyası» üzrə  nəzərdə tutulan mühazirə materialları ikicildlik dərslik 
kimi təqdim edilir. Dərsliyin birinci hissəsində fiziologiya sahəsində son nailiyyətlər Avropa 
standartları  nəzərə alınmaqla fiziologiyanın inkişaf tarixi (giriş),  əsas anlayış  və prinsiplər, 
hüceyrə fiziologiyasının  əsasları, oyanan toxumaların fiziologiyası  və ya elektrik oyanması ilə 
məlumatların nəql olunması,  əzələnin fiziologiyası, sinir sisteminin ümumi və xüsusi fiziolo-
giyası, analizatorların fiziologiyası  və daxili sekresiya vəziləri haqqında məlumat verilir. 
Dərsliyin ikinci hissəsində isə qan, ürək-damar, qan dövranı, tənəffüs, həzm, sidik-ifrazat, 
maddələr və enerji mübadiləsi, bədən temperaturu və  tənzimi,  əməyin fiziologiyası, ekoloji 
fiziologiya, qocalıq və qocalma, ali sinir fəaliyyəti bəhsləri və fizioloji göstərici, termin 
göstəricisi, müəllif arayışı, kafedranın tanınmış alimləri, terminlər lüğəti, testlər verilmişdir 
Dərsliyin əsas üstün cəhəti odur ki, ayrı-ayrı fəsillərdə orqanizmin orqan və toxumalarının 
fəaliyyət mexanizminin avropa təhsil standartlarına uyğun  şəkildə izah edilməsi və  əvvəlki 
dərsliklərdən fərqli olaraq burada hüceyrə fiziologiyası, əmək və ekoloji fiziologiya, qocalma və 
qocalıq, bioloji qocalma haqqında ilk dəfə məlumat verilirməsidir. 
Proqrama uyğun yazılmış  dərslik dövlət universitetlərinin bakalavr pilləsində  təhsil alan 
tələbələri, eləcə  də fizioloq magistrantlar, nəzəri və  təcrübi biologiyanın müxtəlif sahələrində 
çalışan bioloqlar üçün faydalı mənbə ola bilər. 
 
2007
062
062
07
658
29
1903000000





)
(
M
Ə
 
 
© «Bakı Universiteti» nəşriyyatı2007. 
downloaded from KitabYurdu.org


 
 

 
 

MÜQƏDDİMƏ 
 
Tibb və psixologiya elmlərinin nəzəri və təcrübi əsasını təşkil 
edən, digər bioloji elmlərin açarı olan fiziologiya elminin XXI 
əsrdə  də çox sürətlə inkişaf etdiyini nəzərə alsaq, bu sahədə 
günün tələbinə cavab verən fundamental dərslik yazmaq son 
dərəcə  çətin və  məsuliyyət tələb edir. Ona görə  də XXI əsrin 
əvvəlində fiziologiya elminin real vəziyyətinə əsaslanaraq kitabda 
olan materialları Azərbaycan təhsil sisteminin tələbini nəzərə 
alaraq, Avropa ölkələrinin universitetlərində  tədris olunan insan 
fiziologiyası kursuna uyğun yazmağa çalışdıq. 
İnsan və heyvan fiziologiyası – tarixən orqanizmin quru-
luşunu öyrənən anatomiya elminə əsaslanmış və onun bir bölməsi 
kimi meydana gəlmişdir. Bu elm XVII əsrdən müstəqil bir elm 
kimi tədris olunmağa başlamış, sonralar biokimya və tibbi 
fiziologiyanın inkişafı üçün zəmin yaratmışdır. 
Bakı Dövlət Universitetinin, digər dövlət və özəl 
universitetlərinin bakalavr və magistrant tələbələrinin baloniya 
təhsil sistemi nəzərə alınmaqla insan və heyvan fiziologiyasına 
dair Avropa standartlarına cavab verən Azərbaycan dilində 
yazılmış dərsliyə böyük ehtiyac olduğunu nəzərə alıb, hazırkı ki-
tabı nəşrə hazırladıq. 
Dərsliyin tərtibatında müxtəlif dillərdə yazılmış elmi 
ədəbiyyatlardan və  dərsliklərdən istifadə edilmişdir. Bu kitabın 
tərtib olunmasında AMEA-nın müxbir üzvi, prof. F.İ.Cəfərovun, 
prof. M.A.Qarayevin və prof. O.M.İsmayılovun Azərbaycan 
dilində olan, Rusiyanın REA-nın  İ.M.Seçenov adına Təkamülün 
Fiziologiyası və Biokimyası İnstitutunun professoru, tibb elmləri 
doktoru, akademik P.S.Orlovun, Sankt-Peterburq Universitetinin 
insan və heyvan fiziologiyası kafedrasının müdiri, REA-nın 
akademiki, professor P.S.Nozdraçevin, R.F.Smidt və Q.Tevesin 
redaktorluğu ilə ingilis dilindən rus dilinə tərcümə edilən «İnsan 
fiziologiyası» kitabından, bir sıra digər elmi əsərlərdən və onlarda 
olan cədvəl və  şəkillərdən istifadə edilmişdir. Dərsliyin işıq üzü 
görməsində BDU-nun insan və heyvan fiziologiyası kafedrasının 
və biostimulyatorlar ETL-nin əməkdaşlarından dos. Ş.Məhərrə-
mov, dos. V.Mədətova, dos. M.Nəsibov, biologiya elmləri 
namizədləri F.Əliyeva, R.Babayeva, N.Məmmədova, 
S.İbrahimova, S.Məmmədova, F.Zamanova, aspirantlardan 
F.Rəhimova, Y.Firudinbəyov, elmi işçilərdən A.Musayev, 
Q.Həsənova, S.Miriyeva, S.Quliyeva, M.Qasımzadə, 
X.Rizvanova və b. öz bacarıqlarını  əsirgəməmişlər. Onlara, 
rəyçilərə, redaktorlara minnətdarlığımı bildirirəm. 
Kitabın baloniya təhsil sisteminin tələblərinə uyğun olaraq 
hər 2-3 ildən bir yeniləşdirilməsi nəzərdə tutulmuşdur. Ona görə 
də kitab haqqında fikirlərini bildirənlərə, həm də gələcək nəşrlərin 
hazırlanmasında yaxından iştirak etmək istəyənlərə  əvvəlcədən 
minnətdarlığımızı bildiririk. 
Müəlliflərdən 
downloaded from KitabYurdu.org


Yüklə 66,66 Kb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   102




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə