Ə. B. Nəcəfov
Yüklə 18,94 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Əzizağa Nəcəfov 2 Elmi məsləhətçi
- Teymur Kərimli Elmi redaktor
| Əzizağa Nəcəfov 2 Elmi məsləhətçi: Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü, filologiya üzrə elmlər doktoru Teymur Kərimli Elmi redaktor: Baş elmi işçi, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Aytən Bəylərova Əzizağa Bayram oğlu Nəcəfov. Füzuli – şairin yaradıcılıq psixologiyası. – Bakı, Mütərcim, 2012, 140 səh. Füzuli müsəlman Şərq şairləri arasında özünəməxsus yaradıcılıq tərzi, sənətkarlıq psixologiyası, şeiriyyətində səbk xüsusiyyətləri ilə seçilən ümumbəşəri sənətkardır. Müzakirənizə təqdim olunan tədqiqat şairin yaradıcılığındakı nailiyyətlərin müxtəlif məzmun yenilikləri ilə yanaşı, üslubi tapıntılar və eyni zamanda şairin mövcud real aləmi poetik duyum və mücərrəd düşüncə yekunundakı estetik idealının nəzəri əsasları- nın açıqlanması, hiss-həyəcanın ötürülmə anında söz və məzmunla bağlı müxtəlif bədii priyomların məcmusu olan poetik fiqurlarla da bağlı olduğunu aşkarlayır. N 026 4702000000 88-12 © Ə.Nəcəfov, 2012 Füzuli – şairin yaradıcılıq psixologiyası 3 MÜNDƏRİCAT Giriş ........................................................................................................ 4 POETİK FİQUR – BƏDİİ DÜŞÜNCƏ VƏ İLHAM HADİSƏSİ KİMİ Mövzunun tədqiq tarixinə bir nəzər........................................................ 10 Şairin yaradıcılıq psixologiyası .............................................................. 33 Orta əsrlər Şərq şeirində üslub................................................................ 42 Poetik fiqur bədii sistem daxilində ......................................................... 56 POETİK FİQURLARIN FÜZULİ YARADICILIĞINDA İŞLƏDİLMƏ ÖZƏLLİKLƏRİ (NORMA VƏ NOVATORLUQ) Klassik Şərq şeirində ritm - ahəng yaradan vasitələr Füzuli şeirində fonetik təkrarlar və paralelizm.......................................67 Füzuli şeirində leksik təkrar vasitəsi ilə yaradılan poetik fiqurlar (Füzuli şeirində təkrir və onun növ çalarlığı) .........................................73 Füzuli şeirində müvazilik və poetik simmetriya..................................... 85 Füzuli yaradıcılığında “rəddül-əcz aləs-sadr” poetik fiquru................... 91 Mübaliğə poetik fiquru və Füzuli yaradıcılığında onun yeri .................. 94 Füzuli yaradıcılığında təzad poetik fiquru (antiteza və əks analogiya) ..................................................................... 102 Füzuli yaradıcılığında bədii sual və onun növ rəngarəngliyi.................. 113 Nəticə...................................................................................................... 126 İstifadə olunmuş ədəbiyyat.....................................................................129 Əzizağa Nəcəfov 4 GİRİŞ Adı Şərqin Rudəki, Firdovsi, Nizami, Sədi, Hafiz, Nəvai kimi söz sənətkarları ilə bir cərgədə çəkilən Məhəmməd Füzuli həssas lirik, öz mühitinə aşiqanə baxışla nəzər salan, hər şeydə bir məhəb- bət axtaran nisgilli şair, güclü nasir, filosof, tərcüməçi və ədəbiyyat- şünas kimi də məşhurlaşmışdır. Həyata bədiilik prizmasından baxan bu insan nədən danışırsa-danışsın, nədən yazırsa-yazsın, ondan şai- ranə, obrazlı dillə söhbət açır, hətta elmi axtarışlarında belə, fikirlə- rinin ifadəsində obrazlı təfəkkür tərzini əsas tutur, dilindəki bədii- publisistik qatı vacib bilir. Dahi Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri, mahir söz ustası Məhəmməd Füzuli zəngin ədəbi, nəzəri, fəlsəfi və tərcümə irsinin sahibidir. Şairin Azərbaycan ədəbiyyatında sənətkarlıq və məzmun xüsusiyyətləri ilə seçilən bədii əsərləri xalqımızın bəşər mədəniyyəti xəzinəsinə bəxş etdiyi ən qiymətli hədiyyələrindən biridir. Füzuli bir ümumbəşəri şair kimi həm Şərqin təriqət ədəbiyyatının, həm də bütövlükdə Azərbaycan bədii-ictimai fikrinin inkişafında mühüm rol oynamış, özündən sonra əsrlərlə davam edən, ənənələrini yaşadan bir məktəbin əsasını qoymuşdur. Şərq bədii təfəkkürünə ecazkar təsir göstərən bu sənətkarı tanınmış ədəbiyyatşünas, məşhur türk alimi Məhəmməd Fuad Köprülüzadə “ən böyük Türk şairi sayıla biləcək müstəsna bir şəxsiyyət” adlandırmış, onu təkcə Azərbaycan xalqının deyil, bütün Türk dünyası ədəbiyyatının ən ümdə, dəyərli şairlərindən biri saymışdır. (117, 32) Öz ana dilinə sonsuz məhəbbətlə yanaşan, sənəti ilə onu ədəbi dil zirvəsinə qaldıran Füzuli orta əsr anadilli ədəbiyyatımızın əsas yaradıcıları: Həsənoğlu, Qazi Bürhanəddin, İmadəddin Nəsimi, Şah İsmayıl Xətaidən üzü bəri yüksələ-yüksələ gələn milli klassik şeir üslubumuzu ən uca inkişaf mərhələsinə çatdırmış, qarşısına Azər- baycan türkcəsində mükəmməl sənət əsərləri yaratmaq məqsədini qoymaqla öz vəzifəsinin öhdəsindən məharətlə gəlmişdir və sübut Yüklə 18,94 Kb. Dostları ilə paylaş:
|