|
Divan-ü luğat-it tüRKalmaş : bədəl. müşabeh.
almıla
|
səhifə | 3/66 | tarix | 02.06.2018 | ölçüsü | 8,02 Mb. | | #47016 |
| almaş : bədəl. müşabeh.
almılaka : alma· alma - qımız almıla. əkşi alma·.
alnuç : ( ar <> al ) arınçuka ərinçüka. arnuç. suç. günah.
alov : odğuc. oduc. yalım. - od odğuc bilə uçurmaz: od alov bila sönməz.
alovlandırmaq: yalrutmaq. yalrıtmaq. ışıqlataq.
alovlandırmaq: yolrıtmaqka. parlatmaq. yalratmaq. yalrıtmaq. yolratmaq.
alovlanmaq : göynəmək. yalmaqka. yanmaq. yalınmaq.
alp : alpka yiğit. qahraman. bahadır. alp təkin. yiğit qölə·. alpər. alpaqutka. alqabut. ərən. qoçaq. yiğit. bağdur.
alpa : alp. alp ər.
alpaqutka: alqabut. alp. alpər. ərən. qoçaq. yiğit. bağdur.
alpar : 1. alp ər. 2. alp + lar: alp ərlər: iyid kişilər. - alpar birlə vuruşma, bəylər birlə duruşma.
alpər : alpaqutka. alqabut. alp. ərən. qoçaq. yiğit. bağdur.
alsalıq : ( l <> r ) arsalıq. alaşalıq. bir yallı (yanlı) olmayıb ortada qalan. ərkək dişi. iki cinsli. ərlikdən kəsik. qısır.
alsamaqka: almaq istəmək.
alsan : alasan. alıyan. ala yazan. - çox xoşum gəldi alsadım: almaq istədim. - əlim para olursa, alsıram: almaq istirəm.
alsığ : başandaq. ölandaq. (öz ölümünə, başına and içən kişi). yoluq. fədayi.
alsıqmaqka: 1. alınmaq. soyulmaq. itirmək. - alsıqar ökün, onun sözünə: onun sözü dinləyib, ağlın itirər. 2. müsadirə olunmaq. - o taparın alsıqdı.
alşanmaq: alınmaq. əldə ayaqdan düşmək.
alt : asraka aşağ. aşağı. astınka altın. ətək. dib. təmən (> damənfars) qoyi. quyu. (# yuxar. yuxarı. ülya). - o dağdan qoyu endi.
altaq : batıq. basıq. batqın. bulqın. bulın. bulanıq. fasid. alaqut. tutuqka. mürdar.
altın : bax > altun
altun : 1. - altun üzük: qızıl könüllü qadın. iyi tinli, duyqulu, ruhlu xanım. - altun tarımka: böyük qadınlara verilən unqun, ləqəb. 2. astınka. asraka. aşağı. alt. hər bir şeyin ağaş, dib bölümü, bölümlüyü. 3. nəlbəki.
altunlaşmaq : altından mərcləşmək.
alturmaqka : aldırmaq.
aluçınka : yeyilən boğumlu bir bitgi.
aluçka : alış. şaftalı.
aluqka : bax > alıq.
alvan : < alavan. çal. rəhbə rəh.
alvırmaqka : atılmaq. sıçramaq. - əl·virmək.
amac : 1. umac. amca. iməc. amqac. tapınc. atacka. hədəf. nişan yeri. 2. abzal. 3. amaş. hər nəyin, işin gücün, oluncağın, bacardan, görən avqarı, əsbabı. maya. mayac. mayac.
amacqa : hədəflik. hədəf yeri. - ox amacqa yastadı.
amaclamaqka: əməçləmək. əmləşmək. nişanlamaq. nişan almaq.
amaclıqka: engəş. nişan yeri.
amaş : amac. mayac. mayac. maya. hər nəyin, işin gücün, oluncağın, bacardan, görən avqarı, əsbabı.
ambar : davarlıqka. tavrıq. yatuqka. yığın. durdaq. qoyaq. xəznə.
amca : amac. iməc. hədəf.
amırka : sis. qırağı·.
amqac : amac. hədəf.
amrulmaqka: yamrulmaq. yatışmaq. dinmək. çəkilmək.
amşuyka : bir çeşit sarı ərik.
amuçka : ərməğan. yarmaqan. umaca, gözdə olana verilən pay.
amul : yamul. yasul. yatul. səğnik. sakin. rahat. - amul amul: yavaş yavaş. - amul kişi: yumuşaq xuylu adam. - gəlqıl amul oynalım.
amurt : yamurt. təsgin.
amurtmaqka : yamırtmaq. yatıştırmaq. dindirmək. toxdadmaq. çatdırmaq.
amurtmaqka: yamurtmaq. yatıtmaq. dindirmək. səğnitmək. soğutmaq. söndürmək. - onun öpgəsin, yamurt qıl.
an : köçka. ara. çağ. zaman. müddət
ana : anaka. apa. aba. umaka. hanaka. - anaları bir olan: əkdi.
anaçka : anacıq. ana kimi davranan qız. - ata sapılı ataş, ana sapılı anaç.
anağ : anğa. dəğərsiz. güvənsiz. etibarsız. səfeh. - anqa ər.
analamaqka: ana edinmək. ana dəmək ·.
anaş : ağbirçək kimi davranan qız uşağı. (ataç oğul: böyüklər kimi özün aparıb davranan, az yaşlı oğlan).
ançaka : onla. o ilə. o qədər. öylə. öyləcə. - ança anqar dirənqıl: o ilə öylə qılınqıl: uğraş, davran, rəfdar ed.
and : inaq. kirtüka. yəmin. - and iç !: andıq !. - and içmək: antamaq. hər çağ, yadda saxlamaq. heç çağ yaddan çıxarmamaq. - and içmiş: andaq.
andaka : orda. - anda kim var: orda kim var. - sən anda ərdin mi ? : sən ordeydinmi ?.
andaqka : 1. and içmiş. 2. fədayi. 3. bir nəsnənin üst yanı. yuxarı. dam. (# endək: tavan. alt). 4. böylə. öylə. o qədər·
andan : ondan: ondan sonra. - andan dedim: ondan sonra aydım.
andıqka : anqıd. 1. qalxıq, qoğzaq, çəngəg, çəpər. çevrə. ələk, qəlbir kimi şeyləin qasnağı. 2. - andıq !: and iç !.
andıqmaqka: ant içmək. anqıtmaq. yəmin edmək.
andınka : 1. yaddaş dəftəri. 2. ondan.
andıra : qoya. sovğa. xumaruka. tökürgə.
andqarmaq : anğarmaqka. yəmin ettirmək. ant içmək.
andqarmaqka: andamaq. and vermək (> ad vermək). yəmin ettirmək. ant içmək.
andlaşmaq : bacıq qılmaqka. əhdləşmək.
anı : anıka. onu. ona.
anıqka : - anıq qılınsa, yoxa sanılmaz. əldə olan işlənirsə, yox deyilməz, etgilər.
anıqlamaqka : anuqlamaqka. hazır bulunmaq.
anıqlıqka : anuqluqka. hazırlıq. hazırlanma.
anıl : edin. hazır.
anımaqka: anumaq. hazırlanmaq.
anın : anınğka. o ilə. onla. . onunla. ondan. onun. - anın gəl: o ilə gəl. - anın bir yedim: o ilə birdə yedim.
anınğka : bax > anın.
anıt : 1. yadigar. xumaruka. 2. hazır. - anıt nə varın gətir.
anıtanka : anutqanka. anıtqan. 1. hazır olan. yaraqlı. - işə anıtan kişi. 2. nərsəni diri, duru, hazır, yadda saxlayan. hazır cəvab. (# unutan). - yaraq anıtan qalır, onu unutan ölür.
anıtmaqka : anutmaqka. düzəltmək. düşünüb yerinə qoymaq. hazırlamaq. - dolum anıt, qutun bul, dolum unut, bulun bul.
anq : anqka. anğ. əng. 1. an. yanaq. üz. - qızıl an. 2. quş adlarından.
anqa : anğaka. anağ. 1. dəğərsiz. qiymətsiz. güvənsiz. etibarsız. səfeh. - anqa ər. 2. yana. 3. ona.
anqarka : anğarka. 1. öylə. - ança anqar dirənqıl: o ilə öylə qılınqıl: uğraş, davran, rəfdar ed. 2. ona.
anqarmaqka : anğarmaqka. andqarmaq. yəmin ettirmək. ant içmək.
anqdımaqka: anğdımaqka. kəminmək. pusmaq. tuzaq qurmaq. çevrəsini sarmaq. yaxalamaq üçün kələk yapmaq.
anqduzka : anğduzka andız. bu otun kökü, atın qarnı ağrıdığısına dərmandır.
anqıd : andıqka. qalxıq, qoğzaq, çəngəg, çəpər. çevrə. ələk, qəlbir kimi şeyləin qasnağı.
anqıka : salqı. qığ. pislik. - quş salqı.
anqıl : anğıl. alanğka. 1. alan. düz, açıq yer. enli. ənli. açıq. açıla. açıq nə. meydan. açıq yer. alanğka. alan. tüzka. hamar. - anğıl ova: düz ova: alanğ yazı. - anqıl açıq: eninə açıq. lap açıq. appaçıq. 2. büsbütün. tamamiylə.
anqılamaqka : anğılamaqka. anırmaq (əşək).
anqıtka : anğıtka. anqut. qızıl quş.
anqıtmaqka: anğıtmaqka. enğıtmaqka. 1. andıqmaqka. ant içmək. yəmln edmək. 2. əngitmək. şaşırtmaq. təəccübləndirmək. - bizni qamuğ anqıttı.
anqızka : anğızka. anız. hububatın biçildikdən sonra tarlada qalan qöqə yaxın sapları·.
anqlamaqka: anğlamaqka. anlamaq·.
anqlanmaq: ərişmək. çalınmaqka.
anqmaqka: bax > yanmaq. anğmaqka. şaşmaq.
anqraşmaq: anraşmaq. kükrəşmək. guruldamaq.
anqturmaqka: anğturmaqka. şaşırtmaq. dandırmaq.
anqutka : anqıtka. anğıtka. 1. əzəli. - manqut: əbədi. - tanqut: heç nərsəyə sığmayan. 2. ənkit. ənküt. enküt. yaramaz. anlağdan qıt. anlamaz. qanmaz. axmaq. 3. qıf. - yurd kiçik bolsa, anqut(qıf) böyük tut. 4. qızıl quş.
anlamaq: 1. umaqka. düşünmək. düşünüb anlamaq. oğqarmaqka. 2. uslamaqka. xeyri şərdən ayırt edmək, təşxis vermək.
anlamaz: əndikka. endik. qanmaz. anlağdan qıt. anqut. ənkit. ənküt. enküt. axmaq. şaşqın. gic. - əndik ər: budala adam. - əndik uma, evlini ağırlar: səfeh qonaq, ev yiyəsinə buyur diyər, tarif elər.
anlatmaq: tuyturmaq. duyurmaq. qandırmaq. oxumaq. uqumaq. üzə, yuxarı çıxarmaq. bildirmək. bəllətmək. bəldirmək. sindirmək. sinitmək.
anmaq : oylamaq. ozlamaqka. düşünmək. düşünmək.
anraşmaq: anqraşmaq. kükrəşmək. guruldamaq.
anru : yanru. yanaru. nəruka. ayru. yana. sonra. dahi.
- bundan nəru kəslinir: bundan yana, sonra qurtulur.
- nərü atınmış: bir yerə atılmış.
- öğrən onun biligin, gündə anqa baru, qutqılıqın tapınqıl, qoyqıl küvəzin naru: onun biliyin öğrən, gün yanına ged, xilusla qulluğunda dur, burax kibri qururu bir yana.
ant : and. 1. yaddaş. xatir. 2. sözləşmə. bağlantı. bıçıq. bağaç. bağıc. bəçik. bıçğaş. və'də. əhd. - and içmək: andıqmaqka. anqıtmaq. yəmin edmək.
- ant içmək: anğarmaqka. andqarmaq. yəmin ettirmək.
anuqka : hazır. ayıq. - axşama anuq olmaz: hazır olmaz. - anıq dur. - anuq çalındı: hazırlıq, amadəbaş verildi. - anuq nə yox sayılmaz.
anuqlamaqka: anıqlamaqka. hazır bulunmaq.
anuqluqka: anıqlıqka. hazırlıq. hazırlanma.
anumaqka: anımaq. hazırlanmaq.
anumıka : cüzam xəstəlığı.
anunqıl : hazırla. - artut aldın, anunqıl\\ əyku tavar uğurluq: sovqat aldın isə, onun çalısında (əvəzinə) yaxı bir şey hazırla.
anunmaqka: anınmaqka. anınqılmaq. hazırlanmaq. nərsəni düşünmək, işləmək. - ol yağıya anındı: - ısızlığı anınma: yamanlığı düşnmə, işləmə. - artu aldın, anınqıl, iyi tapar uğurluq: töhvə aldın, düşünginən qarşılığında iyi bir nəyə.
anutqanka: anıtan. hazır olan. yaraqlı.
anutmaqka: anıtmaq. hazırlamaq. - dolum anıt, qutun bul, dolum unut, bulun bul.
ap : apka. nə. (nəfy bildirən sözcük). - ap bu ap ol: nə bu nə.
apa : apaka. ana. aba. ana.
aparan : ozan. uzan. utran. qalib.
aparmaq: 1. ağtarmaq. götürmək. intiqal edmək. kürəmək. alıb qaçmaq. daşımaq. ilətməkka. - küçiti su ilətdi: apardı, götürdü: işlər əldən çıxdı. 2. utmaq <> ötmək. sındırmaq. - andağ əri kim ötər.
apışmaq: ayrılmaq ( y < > d) adışmaqka.
apqaç : avıçqaka. ( 1 < ağıçqa. 2 < apışqa. - apa: böyük) ağsaqqal. elcə bilən. şeyx.
aplanka : sıçan cinsindən bir heyvancıq.
ar börika : sırtlan. kaftar.
ar : ir (< irkinmək: yığılmaq). arlanma. utanma.
ara : 1. iç. için. orta. arasında. - ara arqurmaq: ara açmaq. - kişi ara: el ara. - araya keçmək. arqulamaqka. arulamaq. aralamaq. araslamaq. arıslamaq. arasını yarmaq. - ara çaqmaq: neçə nəyin arasın, barşığın çarpışdırmaq, çalışdırmaq, qarışdırmaq. savaşdırmaq. - o, iki yoldaş ara çaqdı. - kişi ara çaqlama: el içidə savaş, ixtilaf salma. 2. köçka. çağ. an. zaman. müddət. 3. car. cay. yar. yarıq. çağ. zaman.
araç : arçı. tapışka. təpişka. vəkil.
araçı : mıyançı. sığzıqka.
araçılıq : muyıncılıqka. boyunçuluq. ortaçılıq. barşatçılıq.
aradan : - aradan qalxmaq: gedməkka. qitmək. yox olmaq. yana, qırağa çəkilmək.
aralamaqka: arılamaq. 1. arasını bulmaq. barıçtırmaq. barışdırmaq. - ıki kişini araladı: barışdırdı. 2. arqulamaqka. arulamaq. araslamaq. arıslamaq. arasını yarmaq. araya keçmək.
aralanmaq : nərsənin arasından keçmək. - biz dağlardan aralankadıq.
aram : yumaş. ram. evli. (# ası: vəhşi).
arama : axtarış. təhqiq. irtəşka. irtiş. əriş. ırtaş. yırtış. yırtaş. yirtəş. yartış.
aramaq : irtəməkka. irdəməkka. edərməkka. təqib edmək. qovalamaq. izləmək. istəmək. arxasına düşmək. irtəmək.
aran : yuqa. yuğa. yunğaqka. yuvan. təmizləyən. sabın. ayrılmış, aralmış yer. axır. tavla. tövlə. - aranlı ev: tövləli ev.
aranlıqka: axırlı. axırı olan.
aranmaq: üşəlməkka.
araslamaq: arıslamaq. arqulamaqka. arulamaq. aralamaq. arasını yarmaq. araya keçmək.
araştırılmaq: edləlməkka.
araştırmaq: irtəşməkka. incələmək. çınlamaq. turpınlamaqka. turbunlanmaq. bütünləmək (tib < met > bit) tübünləmək. dibin aramaq. dibləmək. təhqiq edmək. təhqiq edmək. nəq edmək. qərəkləməkka. qaraqlamaq. yoqluğu dolayısıylə aramaq.
aratmaq: tüplətməkka. diblətmək. diplətmək. dibin çıxattırmaq. kökün araştıtmaq. təhqiq etdirmək.
arayış : irtəliş. axtarış. soraş. dartıqka. təhqiq.
arazamaq: tilətməkka. diləmək. istəmək. sormaq. soramaq.
arça6 : çam.
arçıka : barçı. 1. araç. tapışka. təpişka. vəkil. 2. xurcun. heybə. - bir baş min arçın tutdu, bir arçın iki baş tutmadı.
arx > arq
arı : - arı yağıka: bal.
arıdan : arıdan. artqu.
arıqka : aruq. 1. təmiz. arrıq. teyxa. - arığ yoruldum: teyxa ardım. - arığ təmiz: lap təmiz. - arıq iqləşdi: doğrudan doğruya kəsəlləndi. 2. yorqun. - arıq ər öğləndi: yorqun kişi istirahat eddi. 3. zayıf. cılız. çıxılmaz, incə durum. - azuqlu ər aruq ərməs: arıq olmaz. zayıflamaz. 4. ırmaq. arx. kərməç. qaş. kanal. 5. çadır örtüsü. 6. əpəycə. çoxca. 7. kəkə. xəsdə. - arıq tindi: kəkə (xəsdə) dinləndi. 8. fazil. - arıq uluq köçməsin. 9. teyxa. büsbütün. tamam. tamamən. lap. çox. doğrusu. doğrudan doğru. ciddi. ciddən. - o, arıq kötü kişidi. - arıq gözəl: çox gözəl. - arıq çimri. - arıq iqləşdim: doğurdan xəsdə düşdüm.
arıqlamaqka : 1. iğdiş edmək. əxtələmək. 2. bir şey içindən iyisini seçmək arıtıb toplamaq. 3. arx, yol,qənov, xəndək açmaq. - su arıqlandı: su axıb, özünə arx aşdı. 4. qurumaq. duruqlamaqka. zayıflamaq. 5. dəbbağlıq edmək.
arıqlatmaq: 1. sızıtmaqka. sızdırmaq. sızqurmaqka. 2. əritmək. zayıflatmaq. yavrıtmaqka. yavalamaq. kötülətmək.
arıqlıq : 1. turuqluqka. turquluq. tırıqlıq. durqunluq. cılızlıq. zayıflıq. 2. arxlı çaylı (yer). 3. təmizliq. nəzafət. paklıq. 4. fəzilət. 5. zayıflıq. cılızlıq. turquluq. turuqluqka
arılamaq: aralamaqka. arasını bulmaq. barıçtırmaq. barışdırmaq.
arılmaqka: qızmaq. darılmaq.
arımaqka: təmizləmək. təmiz olmaq.
arın : 1. bütünka. 2. ləkəsiz. 3. əmrəkka. aydın. təmiz. - əmrək könül. 4. hamam davası. 5. qutsal. tapın. müqəddəs. pak. təmiz. 6. süzük. saf. duru. 7. xalis (# qarın: naxalis. qarışmışı olan). - arın qarın: xalis naxalis.
arınçuka : ( ar <> al ). alnuç. ərinçüka. arnuç. suç. günah.
arınqa : ağartma. gəc.
arınmaqka : əmrülmək. dincəlmək. soyunmaq. soğunmaq. rahatlanmaq. təmizlənmək istəmək. yunmaq. ıyiləşmək.
arınsın : arsın. arquş. sınsın. sinsin. nuş. nuş olsun.
arıslamaq: araslamaq. arqulamaqka. arulamaq. aralamaq. arasını yarmaq. araya keçmək.
arışmaqka: alışmaq. aldaşmaq. birbirini aldatmaq. - onlar aldaşa aldaşa yaşam sürdülər. - birbirizi aldaşmayın.
arıtasıka : arıtcaq. tarıq arıtası yer, uğur, çağ.
arıtışmaqka: təmizləməkdə yardım. .
arıtqanka: ayıqlayan. təmizliklə uğraşan.
arıtquka : arıtacaq. tarıq arutqu yer, çağ.
arıtmaqka: 1. ərtəmək. ərətmək. sərmətməkka. ayırmaq. 2. nərsəni suyundan almaq. 3. daşşağı çıxarmaq. ığdiş edmək. cocuğu sünnət edmək. ərkəkləşmək. 4. təmizləmək.
arjuka : çaqqal.
arjulayuka: çaqqal kimi.
arka : arka <> al. şabalıt, qəhvə, qızımtıl sarı rəngi. qumral. qonural. - ar nə: arsal. arsıl. arsıq. - arsal saç: altun saç.
arq : arx. oluq. qənov. kovuş. qoğuşka. - su oluğu. - su dəğirmən oluğu:.
arq : arx. qayqaq. qazqaq. qazaq. qayaq. qanat.
arq : arqka arğ. 1. arxaya qalan tikələr, oğuntular. - dəmir arqı. dəmir poxu1. 2. pox. pislik.
arqa : arxa. 1. ucaka. onqur. onqura. dal. göt. - onqura yat: dal üsdə yat. 2. utımka. udım. uyım. arxa sıra. ard. mütəaqib. - arxa sıra: utımka. udım. uyım. ard. arxa. mütəaqib.
- arxasına düşmək: istəməkka. aramaq. irtəmək.
arqa : arxaka. 1. arxa. dal. sırt. kidka. son. sonra. - arxa arxaya gəlmək, çıxmaq: arqaşmaqka. arğaşmaqka. yükləşməkdə. 2. dayaq. sıxıntılı anlarda yardım edən kişi. yardımcı.
arqac : arğac. 1. - əriş arğac: əriş əğrək: dikinə uzanan, yanına toxunan saplar. 2. əğrək. başı əğri balıq tutma aracı. qulplu sap. qullab.
arqacaqka : arqacaqka. axıtmac. ney. qamış. ağıza suyuq nərsə axıtmaq üçün, içi dəlik bir ayqıt.
arqaçıqka: axıtaç. tamıtac. damac. qətrəkeş.
arqadaş: arxadaş. əşka. yoldaş.
arqadaşlıq: arxadaşlıq. dostluq. kəndlik. kətlik. düzlük. sədaqət.
arqağ : arğağka. balıx ovlama qullabı.
arqaq : arxaqka. 1. arqac. enləməsinə atılan ip, iplik. 2. balıq avlamaq üçün kullanılan ucu əğri dəmir. olta.
arqalanmaq: arxalanmaqka. 1. nərsiyə arxa, dayaq olmaq. nərsənin dalını tutmaq. - o məni arxalandı. - bu işdə kimlər bizi arxalanacaq. - arxalanın: bir birizə dayaq durun. 2. nərsni arxa, dayaq kimi işlətmək. - sizə arxalandım geddim. - o elini, dağını arxalandı.
arqalıq : arxalıq. bərtüka. çulqa.
arqamaqka: arxamaq. 1. axtarmaq. öykündə (fikrində) tutulan bir şeyin arxasında olmaq. arxaqarmaq. açıb, qazıb aralamaq. yoxlamaq. yoruqlamaq. arayıb taramaq. - onun evin arqayın: axdarın. - o onu qarğadı arqadı: o onun pisliklərin sayaladı, axdardı: söküb tökdü. deşib dağıtdı. 2. yarqamaq. alqışlamaq. uğurlamaq. uğur xeyir diləmək.
arqarmaq : arqurmaqka. yormaq. arqırmaq. boşaltmaq. açıtmaq. - yağını qoğub arqar. - daha bəsdi arqarma: yorma.
arqaş : (< arqaşmaq yanyana, sır sıra oturmaq. - arqaşları tərəziyə arqaştıdıq). (1 < arx: yarıq. açıq, qazıq. 2 < arx: arxa. dal. geri). nərsənin təməli, iskileti, arxa pılanı, qurluşu, isulu, dəlili. arx. {əriş: göstəri. görnuş. mənzər. hizur. qat. rəfdar). 1. yapışıq. davamlı. 2. müti'. 2. müttəhid. 2. əməkdaş həmkar. 2. eninə qoyulan sap, ip, nərsə.
arqaşlıq : bax > arqaş.
Dostları ilə paylaş: |
|
|