Diagrammasi

F = I W
Bunda: I - magnit yurituvchi kuch.
F - Magnitlanuvchi kuch.(magnit maydoni xosil kiladigan kuch)
W - Urmalar soni.
Salt yurish rejimida: Transformator yuklangan rejimda umumiy m.yu.k. bilamchi va ikkilamchi chulgamlarning m.yu.k. lari yigindisi bilan aniklanadi:

Uzakdagi asosiy magnit okim transformatorning rejimidan kat’iy nazar, uzgarmas bulgani tufayli salt yurish rejimi va yuklantirilgan rejimning m.yu.k. lari tenglashtirib olamiz:

bundan:

Demak, iste’molchi xosil kiladigan magnit okim asosiy magnit okimiga karama-karshi yunalgan buladi.
Oxirgi tenglamani ga bulamiz va transformatorlash koeffitsienti ifodasini nazarda tktib kuyidagicha yozishimiz mumkin:
K₁ =
Bunda: - ikkilamchi tokning birlamchi tokka keltirilgan kiymati deyiladi.
Bu munosabat va chulgamlarning elektr muvozanat tenglamalariga tyatib transformatorning yuklagan rejimining vektor diagrammasini kuramiz (57-rasm). Bu vektor diagrammasida, transformator aktiv iste’molchi bilan yuklangan, ya’ni ikkilamchi chulgamning tok va kuch lanish orasidagi faza siljishi.
Ikkilamchi chulgamning elektr muvozanat tenglamasining xar ikkala kismini transformatsiyalash koeffitsientiga kupaytirib, bir kator algebraik almashishlardan keyin, kuyidagi tenglamani xosil kilamiz:
I₁ = KI₂
Bu munosabatlar ikkilamchi chulgamni xarakterlovchi kattalik larning birlamchi chulgamga keltirilgan kiymatlarni bildiradi. Bu tenglama asosida transformatorning almashish sxemasini xosil kila miz. Bu sxema keltirilgan transformatorning ekvivalentsxemasi de yiladi va transformatordagi elektormagnit jarayonlarni, elektr kattaliklar yordami bilan taxlil etish imkonini tugdiradi. (58-rasm).
Endi transformatorning kiska tutash rejimini kurib chikamiz. Bu rejimda transformatorning ikkilamchi chulgami kiska tutalgan bulib, uning tula kompleks karshiligi nolga tengdir.
Ikkilamchi chulgam kiska tutalgan xolda, shu chulgamdan okayotgan tok nominal kiymatga ega bulgan birlamchi chulgam kuchlanish kiymatini, kiska tutash kuchlanishi deyiladi va xarfi bilan belgilanadi. Kiska tutash kuchlanishi transfarmatorning asosiy texnikaviy xa rakteristikalaridan biridir va birlamchi kuchlanishning nominal kiy matini (5-15%) tashkil kiladi.Umuman olganda kiska tutash rejimi,bu avariya (shikasta) rejim bulib, bunda tok nominal kiymatga nisbatan 10-20 marta oshib ketadi. Lekin trasfarmatorning kuvvat msrofini va boshka bir kator transformatorni ishlatish uchun kerak kattalik larni xisoblash uchun, kiska tutash rejimining kuchlanishi va bu re jimdagi kuvvat isrofi albatta kerak.
Bu rejimda ikkala chulgamdagi toklar nominal bulgani uchun vattmetr (59-rasm)ulchab olinadigan kuvvat, chulgam uramlarining kizitishiga sarflangan isrof kuvvatdir.Uramlar mis simlardan baja rilgani tufayli bu isrofni transformatorning misdagi isrofi deyiladi va bu kattalik transformatorning nominal kuvvatini(1-3%) tashkil kiladi va kuyidagi formula asosida aniklanishi mumkin:

Foydalanilgan adabiyotlar.

1. Ibroximov U. " Elektr mashinalari" , "Ukituvchi", 1982 yil

2. Kasatkin V.A. " Elektricheskie mashinы"," Vыsshaya shkola", "Kiev", 1982 god.
3. Kasman M.M. "Elektricheskie mashinы i transformatorы", "Vыsshaya shkola", "Kiev" 1984 god.
4. Petrov G.N. "Elektricheskie mashinы " ,"Energiya" , 1983 god.
5.Zavalishin i dr. "Elektricheskix mashinы maloy moщnosti", "Energiya", 1984 god.