1
Demokratiya:
gediləsi uzun bir yol
demokratiya və antidemokratiya
antologiyası e.ə.430 – b.e.1998
Tərtib edəni: Hikmət Hacızadə
Ġqtisadi və Siyasi AraĢdırmalar Mərkəzi
(FAR CENTRE), Bakı, 2001,
Ədəbi redaktor: Ədalət Tahirzadə;
Azərbaycan türkcəsinə çevirənlər: Akif Nağı, Natiq Səfərov,
Vaqif Əlixanlı, Nəsir Əhmədli, Ədalət Tahirzadə, Arif Tağıyev, Rəsat Həsənov
Bilqisayar təminatı: Vəfadar Farizoğlu, Etibar Axundov
Bilgisayar operatoru: Nəzakət Muradova; Rəssamı: Ədnan Hacızadə
Korrektoru: Kəmalə Cəfərova
©2001 Hikmət Hacızadə
İçindəkilər
ÖN SÖZ
Antik və Avropa demokratiyası
1.
ĠLK DEMOKRATLAR
Afinalı Perikl, Qəbirüstü nitq (e.ə. 430-cu il)
2.
ĠLK ANTĠDEMOKRATLAR
Afinalı Platon, Demokratiyanın əleyhinə (e.ə. 350-ci il)
Platonun ideal dövləti
3.
ĠLK SĠYASĠ TƏHLĠL
Aristotel, Politika (e.ə. 330)
4.
ĠNSAN HAQLARI UĞRUNDA HƏRƏKATIN ĠLK UĞURLU ADDIMLARI
Ġngilis Azadlıqlarının Böyük Toplusu — Magna Carta (1215)
5.
ĠNGĠLTƏRƏDƏ ÖZÜNÜĠFADƏ AZADLIĞI UĞRUNDA MÜBARĠZƏ
Con Milton, Areopagitika (1644)
6.
ĠNGĠLTƏRƏ ĠNQĠLABI
Levellerlər, Patni mübahisələri (1647)
7.
ĠNGĠLTƏRƏDƏ SEÇKĠ HÜQUQUNUN GENĠġLƏNMƏSĠ
Bill of Rights (1689)
8.
ĠCTĠMAĠ MÜQAVĠLƏ HAQQINDA
Tomas Hobbs, Leviafan (1651)
9.
ĠCTĠMAĠ MÜQAVĠLƏ HAQQINDA
Con Lokk, Ġdarəçilik haqqında ikinci traktat (1690)
10.
VĠCDAN AZADLIĞI HAQQINDA
Con Lokk, Dini dözümlülük haqqında məktub (1685)
2
11.
HAKĠMĠYYƏTĠN BÖLÜNMƏSĠ HAQQINDA
ġarl de Monteskyö, Ġngiltərənin dövlət quruluĢu haqqında (1748)
12.
ĠCTĠMAĠ MÜQAVĠLƏ HAQQINDA
Jan-Jak Russo, Ġctimai müqavilə haqqında (1762)
13.
FRANSA ĠNQĠLABI ƏRƏFƏSĠNDƏ
Emmanuel Jozef Siyes, Ġmtiyazlar haqqında esse (1789)
14.
FRANSA ĠNQĠLABI VƏ HÜQUQLAR BƏYANNAMƏSĠ
Ġnsanın və vətəndaĢın hüquqları haqqında bəyannamə (1789)
15.
FRANSADA VƏ AVROPADA RESPUBLĠKAÇILIQ VƏ ƏKSĠNQĠLAB
Jozef Ruje de Lil, Marselyoza (1792)
16.
ĠLK MÜHAFĠZƏKARLAR ĠLK LĠBERALLARA QARġI
Edmund Börk, Təbii hüquqlara hücum (1790)
17.
SĠYASĠ HÜQUQLAR ġƏXSĠ AZADLIĞI POZANDA
Bencamin Konstan, Qədim insanların azadlığı (1819)
18.
KOMMUNĠZM KABUSU
Karl Marks və Fridrix Engels, Kommunist Partiyasının manifesti (1847)
19.
ÇOXLUĞUN TĠRANĠYASINA QARġI
Con Stüart Mill, Azadlıq haqqında (1859)
20.
AZƏRBAYCANDA LĠBERAL ĠSLAHATLARIN LAYĠHƏLƏRĠ
Axundzadə, Ġstibdada və mövhumata qarĢı (1863–1875)
21.
AZADLIQSIZ XOġBƏXTLĠK
Fyodor Dostoyevski, Böyük inkvizitor (1880)
22.
BƏRABƏRLĠYƏ QARġI QĠYAM
Fridrix NitsĢe, Xeyir və Ģərin o tayında (1886)
23.
KAPĠTALĠZM ADAMI, DEMOKRATĠYA ADAMI
Maks Veber, Protestant etikası və kapitalizm ruhu (1905)
Amerika təcrübəsi
24.
ĠLK AMERĠKA KOLONĠSTLƏRĠ VƏ ĠLK KONSTĠTUSĠYALAR
―Meyflauer‖ saziĢi (1620)
25.
AMERĠKA ĠNQĠLABI. XOġBƏXTLĠYƏ CANATMA HÜQUQU
Ġstiqlaliyyət Bəyannaməsi (4 iyul 1776-cı il)
26.
ABġ-da DĠNĠN DÖVLƏTDƏN AYRILMASI
Cefferson, Virciniya Ģtatında dini azadlıq haqqında qanun (1786)
27.
MƏHDUDLAġDIRILMIġ HÖKUMƏT
ABġ Konstitusiyası (1787)
28.
DEMOKRATĠYA DƏSTƏBAZLĠĞIN ÖHDƏSĠNDƏN GƏLƏ BĠLƏCƏKMĠ?
Ceyms Medison, 10 saylı ―Federalist‖ (1787)
29.
DÜNYADA SÜLH VƏ QANUNĠ YOLLA ĠLK HAKĠMĠYYƏT DƏYĠġĠKLĠYĠ
Cefferson, Ġnaqurasiya nitqi (1801)
30.
ABġ–ın ALĠ MƏHKƏMƏSĠNĠN KONSTĠTUSĠYAYA ĠLK MÜRACĠƏTĠ
Con MarĢall, Marbüri Medisona qarĢı (1803)
31.
AMERĠKALILAR VƏ YERLĠ AMERĠKALILAR. QARA TƏRLAN
3
Qara Tərlan, Təslim nitqi (1832)
32.
AMERĠKA KÖLƏLĠKLƏ MÜBARĠZƏ CƏMĠYYƏTĠ
Niyyətlər Bəyannaməsi (1833)
33.
GƏNC AMERĠKA AVROPALININ GÖZÜYLƏ
Aleksis de Tokvil, Amerikada demokratiya (1835)
34.
NAMUSSUZ DÖVLƏTDƏ NAMUSLU ADAM
Henri Devid Toro, VətəndaĢ itaətsizliyi (1848)
35.
ABġ–da QADIN HAQLARI UĞRUNDA MÜBARĠZƏ
Seneka Fols Bəyannaməsi (1848)
36.
KÖLƏLĠYĠN LƏĞV OLUNMASI
Avraam Linkoln, Azadlıq Bəyannaməsi (1863)
37.
LĠNKOLNUN QƏBĠRÜSTÜ NĠTQĠ
Gettisburq müraciəti (1863)
38.
ABġ DÖVLƏT XĠDMƏTĠNĠN TƏġKĠL OLUNMASINA DAĠR ĠLK ADDIMLAR
Pendlton qanunu (1883)
39.
AMERĠKADA ÖZÜNÜĠFADƏ AZADLIĞI
O.V. Holms, Abrams BirləĢmiĢ ġtatlara qarĢı (1919)
40.
AMERĠKA DÜNYA DEMOKRATĠK SĠSTEMĠNĠN LĠDERĠ OLUR
F.D. Ruzvelt, Dörd azadlıq (1941)
41.
XX ƏSRDƏ ĠRQÇĠLĠYƏ QARġI HƏRƏKAT
Martin Lüter Kinq, Azadlığa doğru böyük addım (1958)
42.
ABġ–ın XARĠCĠ YARDIMI VƏ ĠNSAN HÜQUQLARI
―Beynəlxalq təhlükəsizlik və silah ixracına nəzarət‖ qanunu (1976)
43.
DEMOKRATĠK LĠDER
Cimmi Karter, Ġnsan haqları və ABġ–ın xarici siyasəti (1977)
XX əsr demokratiya əsridir
44.
ETNOQRAFĠK MĠLLƏT VƏ SĠYASĠ MĠLLƏT
V. Vodovozov, Milliyyət və dövlət (1910)
45.
AZƏRBAYCAN XALQ CÜMHURĠYYƏTĠ
Ġstiqlaliyyət Bəyannaməsi, (28 may 1918–ci il)
46.
ÜMĠDSĠZ MÜQAVĠMƏT
Alber Kamyu, Sizif haqqında mif (1940)
47.
MĠLLĠ MƏDƏNĠYYƏT VƏ DEMOKRATĠYA
Corc Oruell, Ġngiltərə, Sizin Ġngiltərə (1943)
48.
AVROPANI XĠLAS ETMĠġ ADAM
Uinston Çörçill, Sülhün əzələləri (1946)
49.
BÜTÜN DÜNYA ÜÇÜN ĠNSAN HÜQUQLARI
BMT-in Ümumdünya Ġnsan HüquqlarI BəyannaməsĠ (1948)
50.
DÜNYA BMT ÜMUMDÜNYA ĠNSAN HÜQUQLARI BƏYANNAMƏSĠ ĠMZALANDIQDAN
SONRAKI 50 ĠL ƏRZĠNDƏ
51.
XOġBƏXTLĠYĠN LĠBERAL ĠDEALI
Ġsayya Berlin, Azadlığın iki konsepsiyası (1958)
52.
KAPĠTALĠZM VƏ AZADLIĞIN QARġILIQLI ƏLAQƏSĠ HAQQINDA
Milton Fridman, Ġqtisadi və siyasi azadlıqlar arasında əlaqə (1962)
Dostları ilə paylaş: |