Демо Сонэ Плайбажк
Yüklə 5,52 Mb. Pdf görüntüsü
|
~ 39 ~
Şumerlər “6-lıq və 10-luq sistemi ilə əks olunan riyazi hesablamaların, astronomiya v ə astrologiya elminin təməlini qoymuş, 6 Göy, 10 Yer rəqəmi olmaqla bu r əqəmlərin hasil nəticəsi kimi 60 saniyəni bir dəqiqəyə, 60 d əqiqəni bir saata, sutkanı 24 saata bölmüş, çevrəni 360 dərəcəyə, buradan da qapanmış çevrənin ilin 360 günə bərabərliyini ilahiləşdirmiş, çevrənin tam qapanması üçün 5 günü nə köhnə, nə də təzə ilə aid etməklə bayram günləri saymışlar” (Seçmələr bizimdir-A.M. Bax: Arif Əliyev, Şumer dastanları, Bakı-AzAtaM-2008, səh.3). Şumerlər ən müqəddəs bayram olan Yeni il-Novruz bayramını yazın g əlişi şərəfinə qeyd etmiş, yeni ilin birinci ayı olaraq Mart ayını qəbul etmişlər. Şumerlərin təfəkkürünün məhsulu olan bu müqəddəs bayramı bizim eraya q
ədər bütün dünya xalqları qeyd etmişlər. Tədqiqatçılar göstərirlər ki, bu bayram Romalılar tərəfindən 2000 (iki min) il bundan əvvəl qəbul edilmiş “dövrümüzün t əqvimində də öz izlərini qorumaqdadır. Belə ki, günümüzün t əqvimində...sentyabr-septem (yeddinci), oktyabr-okto (səkkizinci), noyabr- novem (doqquzuncu), dekabr- dekem (onuncu) aylar olaraq Şumer yaddaşını qorumaqdadır” (Bax: Arif Əliyev, göstərilən əsər, səh. 4). T ədqiqatçıların fikrincə, Şumerlər 12 bürc haqqında ətraflı bilgiyə sahib olmuş, bürcləri heyvanların müqəddəsləşdirilmiş ruhları şərəfinə adlandırmışlar. Şumerlərin təfəkkürünün məhsulu olan Göy cisimləri haqda ilk elmi n əzəriyyələri, Günəş sisteminə daxil olan 9 planetə qarşı bu gün belə elm ə məlum olmayan əlavə 2 Göy planeti haqqında ətraflı məlumata malik olmaları (Amerika alimi Sitçin) Şumerlərin yerxarici sivilizasiya haqqında bilgiy
ə sahib olmalarını göstərir. “H ələ 5 min il bundan öncə Şumer həkimləri gözdə mürəkkəb cərrahi əməliyyatlar apararaq mirvari suyunu götürmək iqtidarında olmuşlar. Şumer xalqının bəşəriyyətə bəxş etdiyi bu zəngin miras yalnız dünyəvi elmlər, inc əsənət nümunələri ilə məhdudlaşmamış, onlar həm də fəlsəfi fikirlərin, əsasən də mənəvi saflığın təməli olan inam mədəniyyətinin əsaslarını yaratmışlar” (Seçmələr bizimdir-A.M. Bax: Arif Əliyev, göstərilən əsər, səh. 5). Şumerlərə görə yer kürəsinin ilk insanı Yer qızı Qarabaşla Göy Mələyi Elinin tör əməsidir. Bu fikir sonradan Bibliyaya da siyarət etmiş, region ölk ələrinin mif və əfsanələrində də əks olunmuşdur. Şumer təfəkkürünə görə El insanlığın ilk atasıdır. Bibliya və ondan sonrakı dini kitablarda insanların “Kökü torpaq olmaqla bir ata v ə anadan yaradılması” fikri də onlardan min ill
ərlə öncə Şumer Türkləri tərəfindən irəli sürülmüşdür. ~ 40 ~
Şumerlər Yer planetinin yaradıcısını da tək Tanrı olmasını Bibliyadan min ill ərlə öncə söyləmişlər. Şumerlərə görə Tanrı yer üzündəki şahlığı Tanrı əsilli, Tanrı sifətli, Tanrı kökənli yer övladına etibar etmişdir. Şumerlərin t əfəkkürünün məhsulu olan bu fikir sonradan Bibliya və digər dini kitablara, h əmçinin region ölkələrinin mif və əfsanələrinə də siyarət etmişdir. Məşhur Şumerşünaslardan S. N. Kramer və M.S. Belinkiy elmi şəkildə sübut etmişlər ki, Bibliyadakı Nuh daşqını, Adəmin torpaqdan, Həvvanın isə onun qabırğasından yaradılması, Habillə Qabilin ədavəti və bir sıra çoxsaylı m əsələlər heç də Yəhudilərə Allah müjdəsi və Yəhudi təfəkkürünün məhsulu olmayıb Şumerlərdən əxz edilmişdir. Ona görə də Bibliyanın səmaviliklə heç bir
əlaqəsi yoxdur. Bibliyada göstərilən mif, rəvayət, nağıl və təmsillər də Allah müjd əsi olmayıb qədim Yəhudilərin Şumerlərdən eynilə mənimsəyib köçürdüyü v ə əlaqədə olduğu müxtəlif xalqların təfəkkürünün, yaradıcılığının m əhsuludur. Görkəmli alim D.Q.Reder göstərir ki: “Bibliyanın nəinki s əmaviliklə, hətta Yəhudilərin iddia etdikləri qədimliklə də heç bir əlaqəsi yoxdur. Bibliya eradan əvvəl 589-586-cı illərdə Babil əsirliyi zamanında y əhudi kahinləri tərəfindən Şumer mifləri əsasında tərtib edilmiş bir kitabdır” (Bax: Literatura drevneqo Vostoka, Moskva 1971). Y əhudilərin “Peyğəmbər” adlandırdıqları şəxslər “Şumer miflərinin sujetl ərini Bibliyaya daxil edərkən elə kobud səhvlərə yol vermişlər ki, məna v ə sujet dolğunluğu tamamilə itmiş, anlaşılmaz hala salınmışdır. Yalnız minillikl ər keçdikdən sonra insanlığın rəhmətini qazanmış insanların f ədakarlığı nəticəsində Şumer mədəniyyətinin özəllikləri açılmışdır. Eyni zamand a Bibliyanın müqəddəsliyi haqda formalaşmış, onun səmaviliyini əsrlər boyu qeyd-şərtsiz qəbul edən fikirlər tamamilə darmadağın olmuşdur” (Seçm
ələr bizimdir-A.M. Bax: Arif Əlyev, göstərilən əsər, səh. 32). Şumerlər elmin hələ uzun müddət sonralar açdığı və hələ bu gün də aça bilm ədiyi bilgilərə sahib olmuşdular ki, bütün bunları da onlara Tanrı adlandırdıqları varlıq öyrətmiş, Tanrının onlara bəxş etdiyi bu bilgiləri gil kitab
ələrə köçürmüş, gələcək nəsillərə ərmağan etmişlər. Şumerlərin davamçıları olan Akkadlar, Assurlar, Babillər, Xetlər, Arameylər sonralar Babilistan, Anadolu v ə Suriyada öz dövlətlərini yaratmış və Şumerlərin varisl əri olaraq onlardan böyük və dəyərli mədəniyyət əxz etmişlər. Şumer ədəbiyyatı Babil və onun vasitəsilə Yunan, Yəhudi və hətta Qərbi Avropa xalqlarının ədəbiyyatı və mədəniyyətinə bilavasitə təsir göstərmişdir. Qədim Sami xalqlar Şumer ədəbiyyatını yüksək qiymətləndirmiş, o abidələri öz dill
ərinə tərcümə etmişlər. Sami xalqları Şumer dilini canlı istifadədən çıxarsalar da Şumer dili uzun müddət din, ədəbiyyat, mədəniyyət və elm dili Yüklə 5,52 Mb. Dostları ilə paylaş:
|