b.Kazanılan Statü: Bireyin çabalarıyla ve belli eğitim süreçlerinden geçmeleriyle toplum içinde belirli bir meslek grubuna girmeleri, örgütün basamaksal sistemi içinde belli bir pozisyona gelmeleri ve bir takım unvanları elde etmeleridir.
1.Soy Bağı: Her toplumda aynı oranda olmasa bile kişiye ayrıcalıklı bir pozisyon verir. 1.Soy Bağı: Her toplumda aynı oranda olmasa bile kişiye ayrıcalıklı bir pozisyon verir. 2. Servet: Sahip olunan maddi değerler statü için nesnel bir ölçüttür. Burada servetin kaynağı da önemlidir. Toplumsal olarak onaylanan bir yoldan elde edilen servetin prestiji onaylanmayan yollardan kazanılan servetin prestijinden çok daha fazladır. 3. Statünün İşlevselliği: Statünün sağladığı yararı ifade etmektedir. Mesela hekimlik hamallıktan daha fazla prestije sahiptir. 4. Alınan Eğitimin Düzeyi: Bir statüyü kazanmak için alınan eğitimin düzeyi yükseldikçe o statünün prestiji de artar. 5. Diğerleri: Bireyin dini, biyolojik durum, cinsiyet ve yaş da diğer statü belirleyicilerindendir.
Rol statünün dinamik yönü olarak bilinmektedir. Rol ile statü arasındaki ilişki derinlemesine incelendiğinde, statünün teorik, rolün ise uygulamalı olduğu görülmektedir. Rol statünün dinamik yönü olarak bilinmektedir. Rol ile statü arasındaki ilişki derinlemesine incelendiğinde, statünün teorik, rolün ise uygulamalı olduğu görülmektedir.
Roller gerçekleşme biçimlerine göre üç gruba ayrılmaktadır a.Temel Roller: Biyolojik esaslara (atfedilen statülere) dayanan rollerdir. Yaş ve cinsiyete bağlı roller temel rollerdendir. Örneğin kadınların annelik, erkeklerin babalık rolü gibi. Roller gerçekleşme biçimlerine göre üç gruba ayrılmaktadır a.Temel Roller: Biyolojik esaslara (atfedilen statülere) dayanan rollerdir. Yaş ve cinsiyete bağlı roller temel rollerdendir. Örneğin kadınların annelik, erkeklerin babalık rolü gibi. b.Genel Roller: Sonuçları çoğu zaman toplumu toplumu veya grubu etkileeyen rollerdir. Bu roller kazanılan statülere dayanmaktadır. Örneğin öğretmenlik, esnaflık gibi mesleki roller genel rollerdendir. c.Bağımsız Roller: İnsanların yalnızca kendi istek ve iradelerine bağlı olarak gerçekleştirdikleri rollerdir. Bunların kazanılması ve yerine getirilmesi zorunlu değildir. Örneğin hobiler bu tür rollerdendir.
Rolün başarılması için kişinin gerçekleştireceği rolün özelliklerini koruması; bu özelliklerle kendi yeteneklerini bütünleştirmesi ve bu süreçte bazen bireyin kişiliğinden rolüne bir takım davranışsal faktörleri aktarırken, diğer yandan rolün de uzun sürede kişiliği etkilemesidir. Rolün başarılması için kişinin gerçekleştireceği rolün özelliklerini koruması; bu özelliklerle kendi yeteneklerini bütünleştirmesi ve bu süreçte bazen bireyin kişiliğinden rolüne bir takım davranışsal faktörleri aktarırken, diğer yandan rolün de uzun sürede kişiliği etkilemesidir.
Rol çatışması, aynı anda birden fazla rolü gerçekleştirmek durumunda olan kişinin rol gereklerinden birini diğerlerine oranla daha fazla yerine getirmesidir.
Rol çatışmasının Diğer Nedenleri a.Bireyin aynı anda birden fazla rolü gerçekleştirmek durumunda kalması. b.Bireyin yetenek ve özellikleriyle rol gereklerinin uyumsuzluğu. c.Bireyin yerine getirmek durumunda olduğu rolünü sevmemesi. d.Birey bulunduğu ortamı değiştirmesine rağmen rol davranışını aynı şekilde değiştirememesi.
Bireyin dış çevresinde yer alan tüm faktörler, belirli bir zaman dilimi ve belirli bir ortamda benzer özellikler taşır. Buna rağmen aynı çevreden etkilenen bireylerin bu çevredeki uyarıcılara karşı tepkileri yukarıdaki örnekte olduğu gibi farklı olabilmektedir. Bu farklılığın nedenleri araştırıldığında “kişilik” kavramı karşımıza çıkmaktadır. Bir insan karşısındakine güvenirken diğerinin niçin kuşku duyduğu; ikiz kardeşlerden birisi korkak iken diğerinin neden çok cesur olduğu hep merak edilmiştir. Bireyin dış çevresinde yer alan tüm faktörler, belirli bir zaman dilimi ve belirli bir ortamda benzer özellikler taşır. Buna rağmen aynı çevreden etkilenen bireylerin bu çevredeki uyarıcılara karşı tepkileri yukarıdaki örnekte olduğu gibi farklı olabilmektedir. Bu farklılığın nedenleri araştırıldığında “kişilik” kavramı karşımıza çıkmaktadır. Bir insan karşısındakine güvenirken diğerinin niçin kuşku duyduğu; ikiz kardeşlerden birisi korkak iken diğerinin neden çok cesur olduğu hep merak edilmiştir.
Bu farklılıklara yol açan faktörlerden birisinin “kişilik” olduğu ileri sürülmektedir. Latincedeki “persona” kavramına dayanan kişilik, çok yönlü ve karmaşık bir kavram olduğundan her bilim dalı kişiliği kendi alanlarına göre farklı tanımlamışlardır. Örneğin davranış bilimcilere göre kişilik; “Bir insanının kendine özgü ve az çok her zaman gözlenebilen davranış ve alışkanlıklarının tümüdür” Bu farklılıklara yol açan faktörlerden birisinin “kişilik” olduğu ileri sürülmektedir. Latincedeki “persona” kavramına dayanan kişilik, çok yönlü ve karmaşık bir kavram olduğundan her bilim dalı kişiliği kendi alanlarına göre farklı tanımlamışlardır. Örneğin davranış bilimcilere göre kişilik; “Bir insanının kendine özgü ve az çok her zaman gözlenebilen davranış ve alışkanlıklarının tümüdür”
Dostları ilə paylaş: |
