Chapter 5 new az indd
• İnkişaf tərəfdaşlarının dəstəyindən faydalanma
Yüklə 3,59 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İnformasiya • Hövzədəki ehtiyatların və nəzarət olunmayan qaynar nöqtələrin
- Kənd təsərrüfatı və meşəçilik təcrübələrini təkmilləşdirmək üçün genişləndirmə xidmətlərini təmin etmə
- Alətlər • Torpaqdan istifadənin planlaşdırılmasını təkmilləşdirmə •
- Beynəlxalq əlaqələndirmə və əməkdaşlıq • Daşqın riskinin idarə olunması tədbirlərini əlaqələndirmə
•
– texniki və maliyyə tərəfdən inkişaf tərəfdaşları (Aİ, İƏİT, BMTİP- GEF, 38
39 və ABŞBİA) 40 sahəvi strategiyaların işlənib hazırlanmasında və yerinə yetirilməsində mühüm yardımçı rol oynayırlar. Bu dəstək, həmin sahəvi strategiyalarda (Gürcüstan üçün yeni Enerji Strategiyası və ya Kür Araz Çayı Hövzəsi üçün Strateji Fəaliyyət Planı kimi sahələrarası strategiyalar) əlaqələrin nəzərə alınmasını və sahələrarası tədbirlərin daxil edilməsini təmin etməyə yönəldilə bilər. İnformasiya •
nöqtələrin xüsusən də hövzədə tədricən daha çox təsirə məruz qalan ehtiyatların (yeraltı suların çəkilməsi) monitorinqini və dəyərləndirilməsini təkmilləşdirmə və ekosistem xidmətlərinin iqtisadi dəyərinin qiymətləndirilməsinə xüsusi diqqət yetirmə.
əlaqələrin dəyərləndirilməsi – ehtiyatlarla bağlı məhdudiyyətlərin və sahələrarası təsirlərin nəzərə alındığı enerji dəyərləndirmələri, kənd təsərrüfatı ilə bağlı dəyərləndirmələr və ya sağlamlıqla bağlı dəyərləndirmələr kimi.
Hidroelektrostansiyaların yerləşməsi, planlaşdırılması və tikintisi baxımından dayanıqlığı artırmaq üçün
üçün genişləndirmə xidmətlərini təmin etmə, o cümlədən məhsul seçimi, su idarəçiliyi və aqro-kimyəvi maddələrin tətbiqi, sahələrarası biliklər barədə məlumatlı olmaq. Alətlər •
• Müxtəlif sahələr boyu siyasi alətlərin siyasi məqsədlərə uyğunluğunu və ardıcıllığı yaxşılaşdırma üçün imkanları müəyyənləşdirmək məqsədilə siyasi alətlərin (subsidiyalar və su ayırma hüquqları kimi)
və infrastrukturun maliyyələşdirilməsində “faydalanan ödəyir prinsipini” tətbiq etmək üçün alətləri təqdim etmə, o cümlədən özəl şirkətlər, açıq şirkətlər, agentliklər və təsərrüfatlar. Məqsədyönlü iqtisadi alətlər sudan səmərəli istifadəni həvəsləndirə, eyni zamanda infrastukturun təmir və genişləndirilməsində maliyyə baxımından dəstək ola bilərdi. Buna duyulan ehtiyac kənd təsərrüfatında xüsusilə özünü biruzə verir.
müasir yanacaqlara keçidi təşviq etmək üçün siyasət aparma və subsidiyalara və qaz infrastrukturunun inkişaf etdirilməsinə önəm verən Azərbaycan təcrübəsindən yararlanma. Gürcüstanda oxşar mədən yanacaq bazası olmadığından, odun yanacağından keçid çox güman elektrik enerjisi və yanacağın idxalı üçün planlaşdırma tələb edəcəkdir. Hövzədə ətrafmühitə təsirləri aşağı səviyyədə saxlamağa çalışan məhdudiyyətləri nəzərə alaraq, kiçik hidroelektrostansiyalar inkişaf etdirilə bilər. •
belə ki, onlar, məsələn, sudan dayanıqlı və məsuliyyətli şəkildə istifadə, habelə, məsələn fermerlərə qabaqcıl fermer təcrübələri üzrə təlim keçməklə, az su tələb edən məhsullar və iqlim dəyişikliyinin təsirlərinə hazırlıq istiqamətində hərəkət etməklə torpaq, su, enerji və təbiiehtiyatların daha təkmil şəkildə idarə olunmasını təşviq edirlər.
üçün alətləri təqdim etmə - bura təsərrüfatlar üçün məcburi şəkildə sayğacların qoyulması, aşağı axın cihazlarının təşviqi və sudan təkrar istifadə və təmizləmə üçün qaydalar aid edilə bilər. •
– bu, hər iki ölkədə hidroenergetikanın inkişaf etdirilməsinə marağın artması səbəbindən, xüsusilə önəmlidir. Ekoloji axınlar, çay ekosisteminin xüsusiyyətlərini nəzərə alaraq, eyni zamanda ardıcıllığa səy göstərərək hər bir işdə ayrıca müəyyənləşdirilməlidir.
- məsələn, çirkab suların axıdılması və ya bərktullantıların yerləşdirilməsi ilə bağlı. İnfrastruktur •
təmin etmək üçün infrastrukturun tikintisinə yatırım etmə –
suvarma infrastrukturunun modernləşdirilməsindən başlayaraq çirkab suların təmizlənməsi üçün yeni qurğuların inşa edilməsinə qədər.
hazırda meşələrin bərpası və meşəsalma səyləri kimi təbii infrastrukturu və tikinti infrastrukturunu birləşdirən yanaşmanın işlənib hazırlanması. •
çoxsaylı istifadəçilərə faydalarını maksimuma çatdıran şəkildə layihələşdirilməsini təmin etmə - məsələn, stansiyaları, suvarma və içməli su təchizatı üçün suyun ayrılması, habelə, məsələn, çaya uyğun növdə hidroelektrostansiya layihələrinə üstünlük verməklə ətraf mühitə təsirləri minimuma endirməklə inşa etmə. •
(hidroenerjidən başqa digər) – hövzənin Azərbaycan tərəfində planlaşdırılan biokütlə, günəş, külək və sairədən elektrik enerjisi və istiliyin hasil olunması kimi. Beynəlxalq əlaqələndirmə və əməkdaşlıq •
o cümlədən infrastrukturla bağlı tədbirlər, mütəmadi olaraq çay yataqlarının təmizlənməsi və xidmət və fövqəladə hallara hazırlıq. • Çirkab suların təmizlənməsi üçün ehtiyac duyulan qurğuların növünün və ölçüsünün müəyyənləşdirilməsinə, habelə aşağı keyfiyyətdə suyun axıdılma hallarını azaltmaq üçün digər tədbirlərə (sudan təkrar istifadə kimi) diqqət yetirməklə
imkan yaratma – məsələn, Gürcüstanın öz təcrübəsini inkişaf etdirdiyi ekosistem xidmətlərinin iqtisadi dəyərləndirilməsi sahəsində və ya Azərbaycanın irəliləyişə nail olduğu sudan səmərəli istifadə olunan suvarma texnologiyasının tətbiqi üçün.
əlaqələndirilməsi. • Optimal hidroenerji artımı və məkanların müəyyənləşdirilməsində əlaqə yanaşmasını özündə əks etdirən və çoxsaylı hidroelektrostansiyaların bütün təsirlərinin nəzərə alındığı hidroenerji potensialının inkişaf etdirilməsi üçün strateji planın işlənib hazırlanması. Bunun, çox güman ki, Alazani / Qanıx hövzəsindən kənarda da faydaları olacaqdır. 38
BMTİP-GEF, Kür Araz çayı hövzəsində yeraltı su ehtiyatları. Kür Araz çayı hövzəsində transsərhəd deqradasiyanın azaldılması adlı BMTİP-GEF layihəsi, 2007-ci il. 39
UNECE, Transsərhəd çayların, göllərin və yeraltı suların ikinci dəyərləndirməsi (Nyu York və Cenevrə, Birləşmiş Millətlər Təşkilatı, 2011-ci il). 40
UNECE, Azərbaycanda İkinci Ekoloji Fəaliyyət İcmalı, (Nyu York və Cenevrə, Birləşmiş Millətlər Təşkilatı, 2011-ci il). 41
Buna nümunə olaraq, Alp Konvensiyası çərçivəsində işlənib hazırlanmış “Alp regionunda kiçik hidroenergetikadan istifadə üzrə ümumi rəhbər prinsiplər”(2011-ci il) və ya Dunay Çayının Mühafizəsi üzrə Beynəlxalq Komissiya (İCPDR) çərçivəsində işlənib hazırlanmış “Dayanıqlı Hidroenerji üzrə Rəhbər Prinsiplər”(2013-cü il). 42 Gürcüstan, biomüxtəlifliyin iqtisadi faydalarına diqqət yetirilən Ekosistemlərin və Biomüxtəlifliyin İqtisadiyyatı (TEEB) adlı qlobal təşəbbüs çərçivəsində qiymətləndirilmişdir. YUNEP, Gürcüstanda TEEB üzrə ilkin araşdırma.(Cenevrə, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Ətraf Mühit Proqramı, 2013-cü il).http://www.teebweb.org/ 11 | 5-CI FƏSIL: ALAZANI / QANIX ÇAYININ HÖVZƏSI Yüklə 3,59 Mb. Dostları ilə paylaş:
|