Cənubi Qafqaz: yeni geosiyasi konfiqurasiya və Azərbaycanın liderliyi

Konflikt mərhələsinin ziddiyyətləri: geosiyasi risklər və qeyri-müəyyənliklərin burulğanında
Yuxarıda qısa olaraq vurğuladıq ki, bəzi geosiyasi güclərin regiona olan münasibəti risk və qeyri-müəyyənliklə xarakterizə olunan xaos yaradırdı. Belə bir geosiyasi xətt formalaşmışdı ki, inkişaf etdikcə region daha çox təhlükəyə düçar olurdu. Aydındır ki, yaxşı mənada bu xəttin “sındırılması” lazım idi. Ancaq kim tərəfindən və necə?
Əslində, 1990-2020-ci illəri əhatə edən müddətdə Cənubi Qafqazda geosiyasi baxımdan mürəkkəb bir mənzərə yaratmışdı. Bəzi supergüclər ikili standartlar əsasında fəaliyyət göstərərək regionda gərginliyi hərbi toqquşmalar səviyyəsinə qədər yüksəldirdilər, lakin “qırmızı xətti” keçməməklə müharibə ehtimalını əngəlləyirdilər.
Beləliklə, bəzi güc mərkəzləri Cənubi Qafqazda “geosiyasi tarazlığı” konfrontasiyanı müəyyən həddə qədər yüksəldib, lakin hərbi toqquşmalara imkan verməmək taktikası ilə saxlayırdılar. Bu cür riskli gedişat kifayət qədər təhlükəli geosiyasi dinamika formalaşdırmışdı. Belə təəssürat yaranırdı ki, Ermənistan bölgədə istədiyi təxribatı törədib, “süddən ağ qaşıq” kimi çıxa bilərdi.
Regional təhlükəsizlik baxımından burada çox təhdidedici geosiyasi məqam meydana gəlmişdi. Ermənistan faktiki olaraq regionun yeni terror qaynağına çevrilmişdi. Bu ölkə nüvə tullantıları ilə də bölgəyə fəlakət gətirirdi. Ekoloji mühitin çirkləndirilməsi üçün əlindən gələni edirdi. İşğal etdiyi Azərbaycan ərazilərində mədəni və dini abidələri dağıdırdı, müsəlman qəbirlərini təhqir etməkdən çəkinmirdi. Xüsusilə məscidlərə qarşı heç bir ölçüyə sığmayan vəhşiliklər edirdi. Aydın görünürdü ki, işğalçı ölkə öz havadarlarından dağıdıcılıq üçün icazə alıb. Onun danışıqlarda qeyri-konstruktiv mövqe tutması və əsassız olaraq yeni şərtlər irəli sürməyə çalışması bunu təsdiq edir.
Beləliklə, Cənubi Qafqazda maraqları olan bəzi xarici qüvvələr regionda konfliktləri sona çatdırmaq əvəzinə, öz maraqlarına uyğun fəaliyyət göstərirdilər. Bu oyunun son məqsədi Azərbaycana ədaləti bərpa etməyə imkan verməməklə Ermənistanın işğalının nəticələrini əbədiləşdirməkdən ibarət idi. Həmin xətti regionun köhnə geosiyasi xəttinin əsas qayəsi hesab edə bilərik. Təbii ki, vəziyyətin köklü dəyişməsi üçün geosiyasi xətt qırılmalı idi. Bunun baş verməməsi üçün həmin supergüclər, demək olar ki, əllərindən gələn hər şeyi edirdilər. Lakin onlar bir məqamı nəzərə ala bilməyiblər. Azərbaycan siyasi rəhbərliyinin qətiyyətini, iradəsini və çox uğurlu dövlət quruculuğu siyasətini davamlı olaraq həyata keçirməsini!