C. P. İSayev infeksion xəSTƏLİKLƏR
Yüklə 4,43 Mb. Pdf görüntüsü
|
35
İmmunitetin formalaşması, fizioloji bərpa Antitellərin ifrazının artması, makrofaqların faqositar fəallığının yüksəlməsi. Xoraların nekrotik kütlələrdən təmizlənməsi “təmiz xoralar mərhələsi” Əlamətlərin sönməsi, IV həftə
İmmunitetin formalaşması', fizioloji bərpa Mikrosirkulyasiyanm normallaşması, zədələnmiş üzvlərin funksiyalarının bərpası. Xoraların sağalma mərhələsi Sağalma dövrü V-VI həftə
III dövr - xoraların əmələ gəlməsi mərhələsi. Xəstəliyin III həftəsinə uyğun gəlir. Nekrozlaşmış hissələr qismən qopur və xoralar əmələ gəlməyə başlayır. Xoralar adətən mərkəzdə əmələ gəlir, limfa düyünlərini kənar hissələri nekrozlaşmır və bu xoraların sonrakı regenerasiyasına şərait yaradır. Xoralar selikli qişanın dərin qatlarına və selikaltı qata yayılır. Bəzən əzələ qatma və daha dərinə çatır. Bu dövrdə xəstəlik üçün xas olan ağırlaşmalar - xoraların dibindən keçən
damarın eroziyası nəticəsində bağırsaq
IV dövr - təmiz xoralar mərhələsi. III həftənin axırlarına, IV həftəyə uyğun gəlir. Nekrozların qopması başa çatır. Qalça bağırsaq boyunca dibi hamar, təmiz, kənarları bir qədər şişkin xoralar əmələ gəlir. V dövr - xoraların sağalması mərhələsi. Xəstəliyin V-VI həftələrinə uyğun gəlir. Bu dövrdə xoraların tam sağalması baş verir. Sağalmış xoraların yerində zərif piqmentasiya qalır. Çapıqlaşma olmasa da toxumanın tam bərpası baş vermir. Belə ki, limfa toxuması yenidən
Antibiotiklərlə müalicə zamanı göstərilən dəyişikliklər normal hərarət fonunda da inkişaf edə bilər. Residivlər baş verərsə bağırsaq limfa düyünlərində müxtəlif mərhələlərdə olan dəyişikliklər, məsələn, beyinvari şişmə və xoraların sağalması eyni vaxtda qeyd edilə bilər. Qarın yatalağı üçün qrup və solitar limfa düyünlərinin retikulyar stro-masında hiperplastik prosesin inkişafı spesifıkdir. Qarın yatalağı qranulo-maları «tifomalar» formalaşır. «Tifomalar» iri nüvə və massiv sitoplazmaya malik iri makrofaqlardan - tifoz
düyünlərində, qaraciyərdə, dalaqda, sümük iliyində, əsnəyin limfa aparatında, alveollarda, beyin qişalarında rast gəlmək olar. Qaraciyər, dalaq böyüyür. Qaraciyərin kəsiyi tünd sarı rəngə çalır. Mik- roskopiyada nekroz ocaqlar, spesifik qranulomalar, hepatositlərin zülal və piy distrofiyası qeyd edilir. Dalaq doluqanlı olur. Retikular hüceyrələrin prolifera-siyası, tifoz qranulomaların əmələ gəlməsi, bəzən dalağın infarktı və onun irin-ləşməsi müşahidə edilir. Böyrəklərdə şişkinlik, nekrotik nefroz, hemorragik və ya cmbolik nefrit, böyrək ləyənində, sidik axarlarında, sidik kisəsində iltihabi proses qeyd edilə bilər. Degenerativ dəyişikliklər ürək əzələlərində, sinir sistemində, xüsusən simpatik sinir sisteminin qanqlioz hüceyrələrində, vegetativ düyünlərdə müşahidə olunur. Qarının düz əzələsində mumabənzər nckrozun inkişafı xarakterikdir. Nadir hallarda ağ ciyərlərdə tipik qranulomaların əmələ gəlməsi ilə müşayiət olunan pnevmoniya - pnevmotif rast gəlinir. downloaded from KitabYurdu.org 36
aşağıdakı kliniki təsnifatı təklif edilir : I. Gedişinə görə: a) tipik forma b) alipik forma - silinmiş, abortiv, ambulator; nadir hallarda rast gəlinənlər: pnevmotif, mcninqotif, ncfrotif, kolitif, tifoz qastroenterit II. Davam etmə müddətinə görə: a) kəskin, b) residiv verən III. Ağırlığına görə: a) yüngül, b) orta ağır, c) ağır IV. Ağırlaşmalarına görə: a) ağırlaşmalar olmayan b) ağırlaşmalarla: spesifik - bağırsaq qanaxması, bağırsaq deşilmosi, İTŞ və qeyri-spesifık - pnevmoniya, parotit, xolesistit, tromboflcbit, otit və s. Xəstəliyin inkubasion dövrü 7-25 gün, orta hesabla 9-14 günə bərabərdir. Törədicinin yüksək dozada daxil olması (qida ilə yoluxma) zamanı inkubasion dövr qısa, xəstəlik
Qarın yatalağının gedişində aşağıdakı dövrlər ayırd edilir: başlanğıc, qızğın, əlamətlərin sönməsi, sağalma dövrləri. Tipik hallarda xəstəlik tədricən inkişaf edir. Bəzən xəstəliyin başlanğıc gününü belə müəyyənləşdirmək mümkün olmur. Xəstələrdə ümumi zəiflik, tez yorulma, adinamiya, baş ağrıları inkişaf edir, bir balaca titrəmə də ola bilər. Günlər keçdikcə bu əlamətlər güclənir, hərarət getdikcə artır, xəstəliyin 4-7-ci günü maksimuma çatır. İntoksikasiya, adinamiya, baş ağrıları güclənir, iştaha azalır və ya olmur, yuxu pozulur. Gündüzlər yuxululuq, gecələr yuxusuzluq olur, defekasiya gecikir, qəbizliyə meyllilik olur, meteorizm meydana çıxır. 7-9 gün müddətində xəstəlik tam inkişaf edir. Temperatur pilləvari artaraq 39- 40°C-ə yüksəlir. Xəstəlik kəskin başladıqda isə ilk 2-3 gün ərzində intoksikasiya əlamətləri tam inkişaf edib maksimuma çatır. Müasir dövrdə xəstəliyin kəskin və tədricən başlanma təsadüfləri eyni tezlikdə rast gəlinir. İlk günlər kəskin büruzə verən intoksikasiya əlamətləri fonunda orqanların zədələnməsi bir o qədər nəzərə çarpmır. Xəstələr suallara həvəssiz, ləng cavab verir, laqeyd, qeyri- fəal olur, hərəkət etmək istəmirlər, gözlərini yumaraq uzanmağı üstün tuturlar. Rəngi avazımış, bəzən isə yüngülcə hipercmiya, pas-tozluq qeyd edilir. Dəri quru, isti olur. Periferik limfa düyünləri böyümür. Bəzi xəstələrdə nadir hallarda arxa boyun və qoltuqaltı limfa düyünlərində böyümə, həssaslıq qeyd edilə bilər. Bəzən əsnəyin hiperemiyası, badamcıqlarm böyüməsi olur. Ürək-damar sistemini müayinə etdikdə hipotoniya, ürək tonlarının kar- laşması, nisbi bradikardiya (temperaturun 39-40°C-dok yüksəlməsinə baxmayaraq nəbz sayı az olur) qeyd edilir. Zirvədə və ürək əsasında kobud olmayan sistolik küy eşidilə bilər. Bəzən nəbzin dikrotiyası olur. Nəbzin dikrotiyasına daha çox cavan, fiziki cəhətdən inkişaf etmiş şəxslərdə rast gəlinir. Ürək fəaliyyətinin gücü ilə damar divarlarının elastikliyi və qanın orqanizmdə paylanması arasında olan dissosasiya nəticəsində baş verir. Ağ ciyərlər üzərində sərt tənəffüs və quru xırıltılar eşidilə bilər ki, bu da çox vaxt spesifik qarın yatalağı bronxiti kimi qiymətləndirilir. downloaded from KitabYurdu.org
Yüklə 4,43 Mb. Dostları ilə paylaş:
|