Bu dönem, işlem öncesi dönemdir. Bu dönem, işlem öncesi dönemdir

Bu dönem, işlem öncesi dönemdir.

• Bu dönem, işlem öncesi dönemdir.

• 3-4 yaş arası sembolik işlem dönemi

• 4-6 yaşlar arası da sezgisel dönem olarak adlandırılır.

• Çocuk bu dönemde ben merkezlidir.

• Tek yönlü sınıflama yapabilir.

• Toplu monolog görülür.

• Başından geçen olayları anlatabilir.

• Hayali arkadaşları vardır ve hayal gücüyle oluşturduğu oyunlar oynayabilir.

• Animizm görülür, hareket eden şeylerin canlı olduğunu düşünürler (canlı ve cansız varlıkları ayırt edemezler).

Anne-baba çocuğun oyunlarına müdahale etmemelidir.

• Anne-baba çocuğun oyunlarına müdahale etmemelidir.

• Çocuğun konuşmalarını dinlemeli onun kendisini sözel olarak ifade etmesine fırsat tanımalıdır.

• Canlı-cansız varlıkları çocuğa tanıtmalı, neden canlı veya cansız olduklarından somut bir biçimde bahsetmelidir.

• Hayali arkadaşlar çocuğun gelişiminde ya da psikolojisinde aksaklık olduğunu göstermez.

• Hayali arkadaşlar çocuğun kendisini ifade etmesine katkıda bulunabilir.

Bu dönemde çocuk ben merkezlidir ama iletişim yeteneği bir önceki döneme göre artmıştır.

• Bu dönemde çocuk ben merkezlidir ama iletişim yeteneği bir önceki döneme göre artmıştır.

• Terim ve deyimleri, neden-sonuç ilişkilerini, zamansal ilişkileri tam olarak kavrayamayabilirler.

• Bu dönemde uyaran çokluğu ile dil gelişiminin ilerlemesi birbirine paraleldir. (Zengin eğitim ortamı)

gobca : düğme öte yüz : dağın arka tarafı gıran : otlak çayırlık alan fıraktu : ev önündeki çit sıçan : fare güğüm : su taşıma kabı grebi : kesici alet çiten : mısır koymak için örülmüş eşya bibi : büyük hala cıbban: alkış hingilim : oyun kelçük : meyvenin yenmemiş kısmı posul : mısır

• gobca : düğme öte yüz : dağın arka tarafı gıran : otlak çayırlık alan fıraktu : ev önündeki çit sıçan : fare güğüm : su taşıma kabı grebi : kesici alet çiten : mısır koymak için örülmüş eşya bibi : büyük hala cıbban: alkış hingilim : oyun kelçük : meyvenin yenmemiş kısmı posul : mısır

Bu dönemde çocuklarda empati ve iletişim güçlendiği için girişimcilik artar.

• Bu dönemde çocuklarda empati ve iletişim güçlendiği için girişimcilik artar.

• Davranışlarına olumlu tepkiler almazsa suçluluk duygusu oluşur.

• Soyut kavramlar tam olarak olmasa da yerleşmeye başlar.

Aile çocuğun bağımsız hareket etmesi için çocuğa zarar gelmemesi koşuluyla deneme-yanılma yoluyla öğrenmesine fırsat vermelidir.

• Aile çocuğun bağımsız hareket etmesi için çocuğa zarar gelmemesi koşuluyla deneme-yanılma yoluyla öğrenmesine fırsat vermelidir.

• Çocuğun suçluluk duygusunun çok fazla yoğunlaşmamasını ona hatalarını düzelttirerek ve onunla konuşarak sağlayabilir

Bu dönemde çocuk,

• Bu dönemde çocuk,

• tuvalet ihtiyacını bağımsız olarak giderebilir,

• yemeğini kendisi yer,

• dişini fırçalar,

• saçlarını tarar,

• giysilerini giyer,

• düğme ilikler,

• fermuarını çeker

• Çocuk oyuncaklarını bağımsız toplar, çevresini düzenler.

Aile çocuğun çıkarcı, ben-merkezci davranışları sonucu ona kızmak yerine ona empati kurmayı öğretmeli, başkalarının fikir, duygu ve düşüncelerine önem vermenin önemini anlatmalıdır.

• Aile çocuğun çıkarcı, ben-merkezci davranışları sonucu ona kızmak yerine ona empati kurmayı öğretmeli, başkalarının fikir, duygu ve düşüncelerine önem vermenin önemini anlatmalıdır.

• Konuşmalarında soyut kavramlara çok fazla yer vermemeli, daha çok göz önünde canlandırılabilen somutlaştırılabilen “canı acımak, üzülmek” gibi kelimeleri kullanmalıdır.

Somut işlemler dönemidir.

• Somut işlemler dönemidir.

• İşlemleri zihinsel olarak tersine çevrilebilirler.

• Zıt kavramları kazanırlar.

• Sayı, zaman, mekan, boyut, hacim kavramları çocuğun zihninde yer edinmeye başlar.

• Madde korunumu, uzunluk korunumu, nitelik değişmezliği, sayıların korunumu, alan korunumu, ağırlık korunumu, hacim korunumu kazanılır.

Tersine çevrilebilirlik kazanılır.

• Tersine çevrilebilirlik kazanılır.

• Sıralama,

• sınıflandırma,

• karşılaştırma

• Bu dönemde ben-merkezlilik kalkar

• Oyunlarda işbirliği yapar, ortak, kurallı ve amaçlı oyunlar oynarlar.

• Yarışma şeklinde oyunlardan hoşlanırlar.

Çocuklar oyun yoluyla daha iyi öğrenir, öğrendiklerini daha iyi pekiştirirler.

• Çocuklar oyun yoluyla daha iyi öğrenir, öğrendiklerini daha iyi pekiştirirler.

• Okula başlama dönemidir, aile ilk başta çocuğa ders çalışırken eşlik ve rehberlik edebilir.

• Çocuğun konsantrasyonu az olabilir. Aile ondan sürekli oturup ödevini bitirmesini ilk başta beklememelidir.

• Çocuğun çevredeki arkadaşlarıyla da oyun oynamasına fırsat verilmelidir.

• Ebeveynler endişe ediyor ise çocuğu oyun oynarken gözlemlemeli fakat oyununa müdahale edilmemelidir.

Bu dönem latent (gizil,örtülü) dönemdir.

• Bu dönem latent (gizil,örtülü) dönemdir.

• Bu dönemde cinsel dürtülerde bir durgunluk gözlemlenir.

• Çocuk kendi cinsiyetinden olan ebeveynle iletişimini güçlendirerek, kendi cinsiyetine ilişkin toplumsal rolleri kazanmaya başlar.

• AİLEYE ÖNERİLER

• Kendi cinsinden olan ebeveyn ona yakın, anlayışlı, dinleyici davranmalıdır.

• Çocuk gelişiminde aileye düşen en önemli görev, eşler arasında çocuğa gösterilen tutum konusunda uzlaşma içinde olmaları

El-göz koordinasyonunda genelden özele bir ilerleme kaydedilir

• El-göz koordinasyonunda genelden özele bir ilerleme kaydedilir

• Estetik kaygı başlar.

• Artık büyük kas gelişimini destekleyici pek çok oyuna katılır, değişik beden hareketleri yapmaya başlar (köprü yapma,amuda kalkma gibi).

• AİLEYE ÖNERİLER

• Aile bu dönemde çocuklara basit yemek yapımı, odasını toplama, giysilerini katlama gibi küçük sorumluluklar vermeli

• Onunla dans edebilir, yüzme, futbol, bale gibi etkinliklere katılmasını sağlayabilir.  

Çocuk bu dönemde iyi çocuk olma eğilimindedir.

• Çocuk bu dönemde iyi çocuk olma eğilimindedir.

• Geleneksel (örf, adet, töre v.b) ve ulusal değerlerin önemini anlamaya başlar.

• Güven, bağlılık, saygı ve iyilik gibi karşılıklı ilişkilerini sürdürülmek ister.

• İyi davranışları destekleyen kurallara uymaya önem verir. Örneğin; yere çöp atmama gibi.

• Bir arkadaşı ile kavga ettiğinde, kendisini arkadaşının yerine koyarak onun ne hissedeceğini düşünür.

Bu dönemde çocuk, çevresindeki kendisinden yaşça büyük insanların davranışlarını model alır.

• Bu dönemde çocuk, çevresindeki kendisinden yaşça büyük insanların davranışlarını model alır.

• Örneğin; aile çevresinin düzenine özen gösterirse çocuk bu davranışı örnek alır.

• Anne-baba üzerine düşen sorumlulukları titiz bir biçimde yerine getirirse çocuk da anne-babayı örnek aldığı için sorumluluk sahibi olmaya eğilimli olur

• Aile çocuğu empati kurmaya yönlendirmelidir.

Çocuk bu dönemde pek çok öğe içeren, karmaşık cümleler kurar.

• Çocuk bu dönemde pek çok öğe içeren, karmaşık cümleler kurar.

• Bu dönemde çocuk yüksek sesli konuşabilir, bu heyecan ve duygu yoğunluğuna, kızgınlığa bağlı olabilir.

• AİLEYE ÖNERİLER

• Bu dönemde çocuklar duygu yoğunluğu, heyecan, sinirsel sebeplerden dolayı yüksek sesli konuşabilir.

• Bu tehlikeli bir durum değildir ama hem çocuğun konuşmalarının anlaşılması açısından hem de toplumsal kurallar açısından uygun değildir. (nazikçe uyarı yapılabilir)

Bu dönem soyut işlemler dönemidir.

• Bu dönem soyut işlemler dönemidir.

• Bu dönemde ergen tartışmaları sever, düşüncelerini ifade etmek ister.

• Resim, müzik, şiir, dans vb. ilgi artar.

• Ergenlik döneminde bilişsel gelişimin dikkat çeken bir başka özelliği de ben merkezliliktir. “ben her şeyle başa çıkabilirim, bana bir şey olmaz”

• Ayna karşısında iki saat saçını tarar

• Ergenlik ben merkezliliği aşamalı bir geçiş ile ortadan kalkar.

Aile bu dönemde çocuklar her konuda konuşmalı, ona fikir danışmalıdır.

• Aile bu dönemde çocuklar her konuda konuşmalı, ona fikir danışmalıdır.

• Karşılıklı fikir alış-verişi ile çocuğun bilgi düzeyi artar.

• Ayrıca kendisini ifade ettikçe iletişimi bilişsel açıdan gelişir ve olumlu bir yön kazanır.

• Ergen ben-merkezliliği ile ilgili olarak aile ergene makul ve anlayışlı davranmalıdır.

Kemikler hızla büyür.

• Kemikler hızla büyür.

• Ergenin kaslarla koordinasyon ve beceri düzeyi de artar.

• Çocuk genelde bu yaşlarda çeşitli spor alanlarına yönelir.

• Bu dönem bedensel yönden çocukların çok enerjik olduğu ve enerjilerini bir alana kanalize etmeleri gereken bir dönemdir.

• Buna ek olarak değişken kilo artışları da görülür.

• Bunun aksine çocuk, boy uzaması ile daha zayıf da görünebilir.

Bu yaşlar arasında vücutta hızla değişiklikler olur.

• Bu yaşlar arasında vücutta hızla değişiklikler olur.

• Vücut tüylenir,

• Genital sistem, cinsiyet yönünde gelişmeye bir takım salgıları ve hormonları devreye sokmaya başlar.

• Erkeklerde yüz bölgesinde tüylenmeler meydana gelir.

• Çocuklar bu dönemde yavaş yavaş aileden kopup arkadaş çevresi ve karşı cins ile daha çok iletişim kurmaya başlar.

Çocuğunu ergenlik çağına girmeye başladığı ve değişiklikler yaşadığı zaman değişiklikler hakkında onunla konuşulması gerekir.

• Çocuğunu ergenlik çağına girmeye başladığı ve değişiklikler yaşadığı zaman değişiklikler hakkında onunla konuşulması gerekir.

• Aileler çocuklarının onaylamadıkları bir arkadaşı varsa, bu konuda yalnızca düşüncelerini paylaşıp gerekçelerini anlatmalılar.

• Aksi halde hep bir arada olma yolu olarak kaçmayı seçerler.

• Çocuklar da bireydir, onları yönlendirebiliriz, ama onları kontrol altına alamayız.

Bu dönemde çocuğun kendini algılayışı değişmeye başlar.

• Bu dönemde çocuğun kendini algılayışı değişmeye başlar.

• Kimlik arayışı içine girer.

• Arkadaşları onun için çok önemli bir modeldir, karşı cinsle iletişimi artar.

• Duygusal bir dönemdedir, özellikle fiziksel görünümü konusunda çok hassastır.

Bu dönemde çocuklar kimlik karmaşası içinde olduğu için aile ona her açıdan örnek olmaya, onunla konuşmaya ve ona rehber olmaya çalışmalıdır.

• Bu dönemde çocuklar kimlik karmaşası içinde olduğu için aile ona her açıdan örnek olmaya, onunla konuşmaya ve ona rehber olmaya çalışmalıdır.

• Çocuğun arkadaşları ile ve karşı cins ile iletişimine müdahale etmemeli aksine onun sosyalleşmesini desteklemelidir.

• Çocuğun fiziksel görünümünde olan değişiklikler hakkında ona rehberlik etmelidir.

Kimlik bocalamasının sürmesi nedeniyle hem uyulması gereken kuralları görü hem de isyankar olma davranışı gösterebilirler.

• Kimlik bocalamasının sürmesi nedeniyle hem uyulması gereken kuralları görü hem de isyankar olma davranışı gösterebilirler.

• Topluma adapte olma ve grup mantığına göre “Herkes yapıyor, ben neden yapmayayım!” mantığıyla uyum sağlayabilirler.

• Sevdikleri, kendisine yardım ve ilgi gösteren, dış görünüşünü, bazı özelliklerini beğendikleri büyüklerini ahlaki bakımdan model alırlar. (İyi model olunmalı)

Düşünce ile oynayabilir, mantık oyunlarından hoşlanır.

• Düşünce ile oynayabilir, mantık oyunlarından hoşlanır.

• Bu dönemde bilişsel gelişimin büyük bir kısmı tamamlanmıştır fakat beyin hücrelerinin uzun süre kullanılmadığı zaman işlevini kaybettiği de unutulmamalıdır.

• AİLEYE ÖNERİLER

• Boş zamanlarda ilgilenmesi için puzzle, kelime ve zeka oyunları gibi materyaller sağlayabilir.

• Ergenle beraber bu oyunları oynamak da onunla yakınlık kurmanın bir yoludur.

Erkek çocuklarda genel olarak, vücuttaki kas dokusu artar, boy uzar, ses çatallaşır ve kalınlaşır, üreme organları gelişir.

• Erkek çocuklarda genel olarak, vücuttaki kas dokusu artar, boy uzar, ses çatallaşır ve kalınlaşır, üreme organları gelişir.

• Kız çocuklarda ise deri altı yağ dokusu artar, beden hatları yeni biçimini alır, derideki yağlanma sebebiyle sivilce ve siyah noktalar görülür. Boy uzamaları devam eder.

• Erkekler bu dönemde özellikle futbol, basketbol, uzak doğu dövüş sporları ile daha yakından ilgilenir.

• Kızlar voleybol, basketbol, aerobik türü sporlara ilgileri vardır.

Cinsel öğelere ilgi artar.

• Cinsel öğelere ilgi artar.

• Cinsel konularda sürekli bir şeyler öğrenme çabası içindedirler. (cinsellik eğitimi çok önemlidir aksi halde informel bilgi edinilir)

• Bu dönemde ergenler vücutlarına daha çok özen göstermeye başlarlar.

• Kızlar özellikle duygusal anlamda, erkekler ise hem duygusal hem de cinsel anlamda ilişki kurma eğilimi içindedir.

Ailelerin, çocukların bu dönemdeki merakını önce anlayışla karşılamalı, sonra ona toplumun bu tür konulara bakış açısından bahsetmelidir.

• Ailelerin, çocukların bu dönemdeki merakını önce anlayışla karşılamalı, sonra ona toplumun bu tür konulara bakış açısından bahsetmelidir.

• Ona cinselliğin yemek yemek, su içmek gibi doğal bir ihtiyaç olduğunu ama belli bir yaştan önce yaşanmasının ne gibi olumsuzluklar doğurabileceğinin anlatması gerekir. (Formel eğitim önemlidir)

Kimlik kazanımı tamamlanmazsa bocalama devam eder.

• Kimlik kazanımı tamamlanmazsa bocalama devam eder.

• Kimlik kazanımı tamamlanırsa güvenli bir genç olur.

• Karşı cinse ilgi özellikle duygusal açıdan kız çocuklarda yoğundur.

• Ergenin çevresinde iletişim kurduğu kişiler ya da iletişim kurma yoğunlukları değişir.

Bu dönemde çocuk bu dönemde popüler olan gruplara özenmekte ve onlar gibi giyinmek istemektedir.

• Bu dönemde çocuk bu dönemde popüler olan gruplara özenmekte ve onlar gibi giyinmek istemektedir.

• Çocuk çok sıra dışı ve toplumun yadırgayacağı şekilde bir görünümde ise bu konuda onunla konuşmalı (giyimde)

• Çocuğun arkadaşları ile ve karşı cins ile iletişimine müdahale etmemeli aksine onun sosyalleşmesini desteklemelidir.

• Çocuğun fiziksel görünümünde olan değişiklikler hakkında ona rehberlik etmelidir. (sivilce meselesi gibi)

Çocuklarda bu dönemde ya kurallara uyma ama sorgulama ya da sıra dışı olma eğilimi görülür.

• Çocuklarda bu dönemde ya kurallara uyma ama sorgulama ya da sıra dışı olma eğilimi görülür.

• İntihara, suça, eğilim de görülebilir.

• Bunların sebebi kimlik kazanımı tamamlanmadığı için yaşanan kimlik karmaşasıdır.

Aile çocuğun yaptığı hatalara karşı anlayışlı olmalıdır.

• Aile çocuğun yaptığı hatalara karşı anlayışlı olmalıdır.

• Bu dönemde ergenin çok fazla üzerine gidilmemeli sorunlar konuşularak çözülmeye çalışılmalıdır.

• Örneğin Akif 17 yaşında Lise 3. sınıf öğrencisidir. Babası onu odasında sigara içerken bulur. Onunla oturup konuşup sigara içmesinin bu yaşta onun gelişimine zarar vereceğini, sigaranın neden içilmemesi gereken bir madde olduğunu anlatır.

• Bu dönemde intihar, suç teşkil eden davranışlar gösteren madde bağımlılığı olan çocuklar için psikolojik rehberliğe başvurulmalı, çocuğa psikolojik destek sağlanmalı, danışman ile aile de görüşmeli ve danışmanın rehberliğine göre hareket etmelidirler.