Bipolar pozuntular üzrə klinik protokol
Yüklə 288,13 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- UŞAQ VƏ YENİYETMƏLƏRDƏ BAP-nin DİAQNOSTİKA VƏ MÜALİCƏSİ Bipolyar pozuntusu olan uşaq və yeniyetmələr üçün diaqnostik meyarlar
- Uşaqlıq dövründə bipolyar pozuntu
21 Kömək edici terapiya üçün ilkin seçim preparatları olan litium və ya valproat (A) [3] əvvəlki müalicəyə verilmiş reaksiyadan, maniakal və ya depressiv epizodların üstünlük təşkil etməsindən, somatik amillərdən (o cümlədən böyrək çatışmazlığı, piylənmə, diabet), həmçinin pasiyentin nəyə üstünlük verməsindən asılı olaraq təyin edilir. ►
Tez-tez kəskinləşmə baş verən pasiyentlərdə seçilmiş preparatı dəyişmək və ya ikinci preparat təyin etmək lazımdır. Mümkün kombinasiyalar – litium və valproat, litium və olanzepin/risperidon, valproat və olanzepin/risperidon.
Antipsixotik preparatların təyini zamanı bədən çəkisinin artması ehtimalını nəzərə almaq lazımdır, ona görə də qanda qlükoza və xolesterin səviyyəsi müntəzəm şəkildə yoxlanmalıdır.
Seksual disfunksiya və ya aybaşı dövrünün pozulması, ginekomastiya, qalaktoreya müşahidə olunan xəstələrdə neyroleptik təyini zamanı prolaktin səviyyəsini yoxlamaq lazımdır.
Antipsixotik preparatlar qəbul edən pasiyentlər 1 il ərzində hər 3 aydan bir bədən çəkisini ölçməlidirlər (əgər çəkinin artması aşkar edilibsə, daha tez-tez). Müalicənin başlamasından sonra hər üç aydan bir qanda şəkər və xolesterin səviyyəsi yoxlanmalıdır.
Neyroleptik preparatların qəbulunu tədricən 4 həftə ərzində azaldıb fasiləni 3 aya qədər davam etdirmək lazımdır. Neyroleptiklər təyin edən mütəxəssislər diabetin gedişinin pisləşməsini, diabetik ketoasidozu və bədxassəli neyroleptik sindromu nəzərə almalıdırlar. ►
il ərzində, pasiyentdə yüksək kəskinləşmə riski olduqda isə (məsələn, tez-tez baş verən kəskinləşmələr, ağır psixotik epizodlar, psixoaktiv maddələrin qəbulu, tez-tez stress keçirmə, sosial dəstəyin kifayət qədər olmaması) 5 ilə qədər davam etməlidir. ►
Preparatın qəbulunu vaxtından əvvəl dayandırmaq istəyən pasiyentlər psixiatrın konsultasiyasına göndərilməlidirlər. Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır. 22 ► Adi hallarda uzunmüddətli təsirə malik (depo) antipsixotik preparatların istifadəsi tövsiyə edilmir. Yalnız neyroleptiklərlə müvəffəqiyyətlə müalicə olunmuş, ancaq həkim göstərişlərinə əməl etmədiklərinə görə kəskinləşmə riski olan xəstələrdə bu preparatların təyin edilməsi məqsədəuyğundur. ►
maniakal epizodun inkişaf etməsinin yüksək riski ilə əlaqədar antidepressantlarla profilaktik müalicə almamalıdırlar. ►
müalicəsi litiumun valproatla, yaxud bu preparatlardan birinin neyroleptiklə kombinasiyası vasitəsilə aparılmalıdır (B) [3]. Bu zaman antidepressant təyin etmək lazım deyil. ►
Bipolyar pozuntunun profilaktikası pasiyentin sağlam həyat tərzini təmin etməlidir, normal yuxu və istirahət rejiminin vacibliyi, iş yerinin dəyişdirilməsi, saat zolaqlarından keçməklə uçuş, gecə növbələri ilə bağlı risklər, öz fiziki və psixi vəziyyətinə nəzarət etməyin əhəmiyyəti haqqında pasiyenti məlumatlandırmaq lazımdır. ►
Həkimlər xəstələrlə birlikdə xəstəliyin kəskinləşməsinin erkən simptomları və göstəricilərinin müəyyən olunması və onun qarşısının alınması tədbirləri üzrə plan tərtib etməlidirlər. ►
Profilaktik müalicə prosesində çəkinin artması aşkar olunduqda pəhriz, müntəzəm fiziki hərəkətlər tövsiyə edilməli, yanaşı bağırsaq xəstəlikləri olduqda diyetoloqun konsultasiyası təyin edilməlidir.
Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır. 23
DİAQNOSTİKA VƏ MÜALİCƏSİ Bipolyar pozuntusu olan uşaq və yeniyetmələr üçün diaqnostik meyarlar Uşaq və yeniyetmələrdə, xüsusilə də cinsi yetişkənlik dövründə bipolyar pozuntu diaqnozunun qoyulması xeyli çətinlik törədir, çünki böyüklər üçün tərtib edilmiş diaqnostik meyarları uşaqlara tətbiq edərkən əhəmiyyətli fərqliliklər meydana çıxır. Uşaq və yeniyetmələrə yardım edən mütəxəssislər valideynlərin müalicəyə razılıq verməsi ilə bağlı Azərbaycan Respublikası Qanunvericiliyinin müddəalarına və Uşaq Hüquqları Konvensiyası ilə bağlı məsələlərə əməl etməlidirlər.
A. 18 yaşa qədər maniakal, hipomaniakal və ya qarışıq epizodun və depressiv epizodların mövcudluğu. B. Maniakal, hipomaniakal və ya qarışıq epizodun müəyyən edilməsi böyüklərdə bu növ pozuntular üçün təsbit edilmiş meyarlara uyğun gəlir. Maniya simptomları ilə və ya onlar olmadan spontan şəkildə yaranan həyəcanlı əhval-ruhiyyə (eyforiyasız) epizodları maniakal, hipomaniakal və ya qarışıq epizod diaqnozunun qoyulması üçün kifayət edir. Ailə anamnezində bipolyar pozuntunun erkən başlaması, psixotik maniakal epizodların və dərman preparatlarının qəbulu nəticəsində yaranmış maniakal/hipomaniakal epizodların mövcudluğu uşaqda bipolyar pozuntu diaqnozu qoyulması ehtimalını artırır.
qoyulmamalıdır. Bu zaman davranış pozuntuları, diqqətin çatışmazlığı ilə müşayiət olunan hiperaktivlik, şizofreniya, həmçinin müxtəlif növ zorakılıq, psixoaktiv maddələrin qəbulu, təlim Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.
Yüklə 288,13 Kb. Dostları ilə paylaş:
|