Bddk bankac›l›k ve Finansal Piyasalar Cilt: 2, Say›: 1, 2008

Afl›r› stresin oldu¤u dönemde yatay kesit mutlak sapman›n azalmas› sürü davra-

n›fl›n›n varl›¤›na dair bir iflaret olarak kabul edilmektedir. Bu nedenle piyasa yönünde

sürü davran›fl›n›n belirlenmesi için ‹MKB’de yaflanan stresin ya da afl›r› fiyat de¤iflim-

lerinin var oldu¤u dönemlerde hisse senetlerinin yatay kesit mutlak sapmas›n›n ne

yönde de¤iflti¤inin belirlenmesi gerekmektedir.

Literatürde piyasan›n afl›r› yükseldi¤i günler, endeks getiri oranlar›n›n s›kl›k da¤›l›-

m› içinde pozitif ve %1’lik ve %5’lik uç bölgeye denk düflen getiri oranlar›n›n gerçek-

leflti¤i günler olarak tan›mlanmaktad›r. Piyasan›n afl›r› düfltü¤ü günler ise endeks ge-

tiri oranlar›n›n s›kl›k da¤›l›m› içinde negatif ve %1’lik ve %5’lik uç bölgeye denk dü-

flen  getiri  oranlar›n›n  gerçekleflti¤i  günler  olarak  tan›mlanmakta  ve  gerek  yükselifl,

gerek  düflüfl  yönündeki  bu  uç  bölgelere  düflen  günler,  piyasada  stresin  yafland›¤›

günler olarak ifade edilmektedir. ‹MKB Ulusal-Tüm endeksi günlük getiri oranlar›n›n

s›kl›k da¤›l›m› fiekil 3’te gösterilmektedir. 

40

Erdinç Altay

fiekil 2: Günlük Yatay Kesit Mutlak Sapma (CSAD

t

) ile ‹MKB Ulusal-Tüm Endeksi Günlük 

Getiri Oranlar› (R

m,t

) Aras›ndaki ‹liflki

fiekil 3: ‹MKB Ulusal Tüm Endeksi getiri oranlar›n›n s›kl›k da¤›l›m› 

---

Çal›flma kapsam›nda bulunan hisse senetlerinin örnek dönem içindeki her güne

ait yatay kesit mutlak sapmalar› (denklem (1)), piyasan›n afl›r› yüksek ve afl›r› düflük

getiri oranlar›na sahip oldu¤unu gösteren iki ayr› kukla de¤iflken ile en küçük kare-

ler yöntemine göre regresyona tabi tutulmufltur. Denklem (2)’de gösterilen Model

1’in  parametre  tahminleri  ve  di¤er  istatistikler,  %1’lik  uç  de¤erler  için  Tablo  2’de,

%5’lik uç de¤erler için ise Tablo 3’te gösterilmektedir.

Tablo 2 ve Tablo 3’te yer alan bulgular, piyasan›n afl›r› yükselifli ya da düflüflü fleklin-

de tan›mlanan stresli günlerin, endeks getiri oranlar›n›n olas›l›k da¤›l›m› içinde s›ras›yla

%1’lik ve %5’lik uç k›s›mlarda bulundu¤u günler olarak belirlenmesi ile elde edilmifltir.

Tablolar, toplam 5 farkl› k›s›ma ayr›lm›fl olup ilk sat›r çal›flma kapsam›nda bulunan tüm

hisse senetlerinin getiri oranlar›n›n yatay kesit mutlak sapmalar›n›n kukla de¤iflkenlerle

41

Sermaye Piyasas›nda Sürü Davran›fl›:

‹MKB’de Piyasa Yönünde Sürü Davran›fl›n›n Analizi

α

Tablo 2: Yatay Kesit Mutlak Sapma ile %1’lik Uç De¤erleri Temsil Eden Kukla De¤iflkenler 

Aras›ndaki Regresyon Sonuçlar›na ‹liflkin Özet ‹statistikler

t-test de¤erleri parantez içinde gösterilmifltir.  *%1 düzeyinde anlaml›.

Tablo 3: Yatay Kesit Mutlak Sapma ile %5’lik Uç De¤erleri Temsil Eden Kukla De¤iflkenler 

Aras›ndaki Regresyon Sonuçlar›na ‹liflkin Özet ‹statistikler

t-test de¤erleri parantez içinde gösterilmifltir.     *%1 düzeyinde anlaml›.

---

regresyona tabi tutulmas›ndan elde edilen bulgular› özetlemektedir. Di¤er sat›rlar ise s›-

ras›yla yaln›zca hizmetler, mali, s›nai ve yat›r›m ortakl›¤› endekslerine giren hisse senetle-

rinin getiri oranlar›n›n yatay kesit mutlak sapmalar› ile elde edilen bulgular› özetlemekte-

dir. Böylece, sürü davran›fl›ndaki olas› sektörel farkl›l›klar›n da incelenmesi amaçlanm›flt›r.

Elde edilen bulgular, gerek piyasan›n geneli için, gerekse di¤er sektörler için 

β

D

ve

β

Y

parametrelerinin pozitif ve istatistiksel olarak %1 düzeyinde anlaml› oldu¤unu gös-

termektedir. Di¤er bir deyiflle hisse senetlerinin getiri oranlar›n›n endeks etraf›ndaki da-

¤›l›m› afl›r› piyasa getiri oranlar›n›n meydana geldi¤i günlerde artma e¤ilimine sahiptir.

Bu sonuç, teoride ileri sürülen “sürü davran›fl›n›n bulundu¤u afl›r› stresli günlerde yatay

kesit de¤iflkenli¤in azald›¤›” iddias›n›n aksi yönündedir. Piyasa yönünde sürü davran›fl›-

n›n varl›¤›n›n ileri sürülebilmesi için 

β

D

ve 

β

Y

parametrelerinin negatif olmas› gerekti¤i,

oysa ‹MKB’de elde edilen ve Tablo 2 ve Tablo 3’te özetlenen bulgular›n teoriyi destek-

lemedi¤i görülmektedir. Bu sonuçlar, çal›flma kapsam›ndaki tüm sektörler için geçerli ol-

makla  beraber,  gerek  Christie  ve  Huang  (1995)’›n  ABD  sermaye  piyasas›nda,  gerek

Chang, Cheng ve Khorana (2000)’n›n ABD, Hong Kong, Japonya ve k›smen Güney Ko-

re sermaye piyasalar›nda ve gerekse Caparrelli, D’Arcangelis ve Cassuto (2004)’nun ‹tal-

ya sermaye piyasas›nda elde etti¤i bulgularla uyumludur. Ancak bu sonuçlar her ne ka-

dar ilk bak›flta ‹MKB’de genel olarak ve tüm sektörlerde sürü davran›fl›n›n gözükmedi¤i

yönünde sonuçlar verse de, asl›nda yatay kesit mutlak sapma ile endeks getiri aras›nda-

ki iliflkinin do¤rusal olmama ihtimalinin de göz önüne al›nmas› gerekmektedir. Di¤er bir

deyiflle piyasan›n afl›r› stresli günlerindeki getiri oranlar› ile yatay kesit mutlak sapma ilifl-

kisi do¤rusal de¤ilse Model 1 piyasa yönünde sürü davran›fl›n›n varl›¤›n›n tespiti için ye-

tersiz kalabilir. Bu nedenle Model 2 ve Model 3 uygulanarak do¤rusal olmama özelli¤i

de dikkate al›nm›flt›r. Elde edilen sonuçlar Tablo 4 ve Tablo 5’te özetlenmifltir.

42

Erdinç Altay

Tablo 4: Piyasan›n Yükseldi¤i Günlerdeki Yatay Kesit Mutlak Sapma ile Endeks Getiri 

Oranlar› Aras›ndaki Regresyon Sonuçlar›na ‹liflkinin ‹statistikler

t-test de¤erleri parantez içinde gösterilmifltir.        *%1 düzeyinde anlaml›.

---