Азярбайъан республикасынын тящсил назирлийи

36 
 
Təsvirin xüsusiyyətləri 
 
İti    zirvə  -  həqiqi  və  ya  zənn  edilən,  Ģəxsən  yönəldilmiĢ  kimi  qavranılan 
təhlükədən qorunur; 
-baĢqalarına  təsir  etmək  istəyi,  hücuma  keçir  və  ya  qorunur,  ünsiyyətdə 
çətinliklər; 
-natamamlıq hissini kompensasiya etmək istəyir; hakimiyyətə can atır; 
-tərk  edilmə  hissinə    görə  və  möhkəm  mövqe    yaratmaq  üçün    təhlükəsiz 
məkan axtarıĢı, mehribanlığa tələbat. 
Ağacların  çoxluğu  (bir  vərəqdə  bir  neçə  ağac)  –  uĢaq  davranıĢı,  tədqiq 
olunan verilmiĢ təlimatlara  riayət etmir. 
 
ÖZÜNÜQĠYMƏTLƏNDĠRMƏ DIAQNOSTĠKASININ  
Ç. D. SPĠLBERQER, Y. L. XANĠNĠN  METODĠKASI 
 
Bu  mətn  hal-hazırda  həyəcan  (reaktiv  həyəcan  bir  əhval  kimi) 
səviyyəsinin  və  Ģəxsi    həyəcanlılığın  (insanın  sabit  xüsusiyyəti  kimi) 
qiymətləndirilməsi  üçün  etibarlı  və  məlumatverici  üsuldur.  ġəxsi 
həyəcanlılıq hissi  bir çox vəziyyətləri özü üçün  təhlükə kimi  qavramaq,  bu 
vəziyyətlərə  həyəcanla cavab vermək kimi sabit meyli xarakterizə  edir. 
Reaktiv  həyəcanlılıq    gərginlik,  narahatlıq,  əsəbiliklə  xarakterizə 
olunur.  Çox  yüksək  reaktiv  həyəcan  diqqətin  pozulmasına,  bəzən  incə 
koordinasiyanın pozulmasına gətirib çıxara bilər.  
ġəxsiyyətin çox yüksək həyacanlılığı əsəbi münaqiĢənin, emosional və əsəbi 
gərginliklərin və psixosomatik xəstəliklərin olmasından birbaĢa asılıdır. 
 
Amma  həyacanlılıq  baĢlanğıcdan  neqativ  xüsusiyyət  olmayıb. 
Həyacanlılığın  müəyyən  səviyyəsi  təbiidir  və  aktiv  Ģəxsiyyətin  mütləq 
xüsusiyyətidir.  Bu  zaman  ―faydalı  həyacanın‖  optimal  fərdi  səəviyyəsi 
mövcud olur. 
 
Özünüqiymətləndirmə ĢĢkalası reaktiv (RH N1 – N20-yə qədər olan 
mülahizələr) və Ģəxsiyyətə aid (ġH, N21-dən N40-a qədər olan mülahizələr) 
həyacanlılıqları  ayrı-ayrılıqda  qiymətləndirən  iki  hissədən  ibarətdir.  RH  və 
ġH  göstəriciləri  RH   




50
2
1
  formulu  ilə  hesablanırlar,  burada 


1
 
  Ģkalanın  3,  4,  6,  7,  9,  12,  13,  14,  17,  18-ci  bəndləri  üzrə  üstündən 
cızıq  çəkilmiĢ  rənglərin  cəmidir. 

2
 
–  isə  bütün  qalan  üstündən  cızıq 
çəkilmiĢ rəqəmlərin (1, 2, 5, 8, 10, 15, 16, 19, 20-ci bəndlər üzrə) cəmidir. 
 
ġH = 




35
2
1
, burada 


1  Ģkalanın 22, 23 24, 25, 28, 29, 
31,  32,  34,  35,  37,  38,  40-cı  bəndlər  üzrə  üstündən  cızıq  çəkilmiĢ 

---

37 
 
rəəqəmlərin  cəmidir: 

2
 
–  isə  21,  26,  27,  30,  33,  36,  39-cu  bəndlər  üzrə 
qalan üstündən cızıq çəkilmiĢ rəqəmlərin cəmidir. 
 
Ġnterpretasiya zamanı nəticəni belə qiymətləndirmək olar: 30-a qədər  
- aşağı həyəcanlılıq: 31-45 – orta həyəcanlılıq: 46 və ondan çox isə  yüksək 
həyəcanlılıqdır. 
 
Orta  həyəcanlılıq  səviyyəsindən  xeyli  kənara  çıxma,  yüksək 
həyəcanlılıq  insanın  mütəxəssis  kimi  qiymətləndirilməsi  situasuyalarında 
onun güclü həyəcan vəziyyətinə düĢməyə meylli olmasını göstərir. Bu halda 
situasiyanın  və  məsələlərin  subyektiv  qiymətini  aĢağı  salmaq  və  diqqəti 
fəaliyyətin dərindən düĢünülməsinə və uğura inam  hissinin formalaĢmasına 
vermək lazımdır. 
 
CAVAB BLANKI 
 
 
Özünüqiymətləndirmə Ģkalası (Ç.D. Spilberq, Y.L.Xanin) 
 
 
Soyad _________ tarix __________ 
 
 
Təlimat: AĢağıda verilmiĢ cümlələrin həər birini diqqətlə oxuyun və 
BU ANDA özünüzü necə hiss etməyinizdən asılı olaraq sağdakı uyğun 
rəqəmin üstündən xətt çəkin. Suallar üzərində çox düĢünməyin, çünkü 
düzgün və ya qeyri-düzgün cavablar yoxdur. 
 
 
Yox, bu 
belə 
deyil 
Yəqin 
belədir 
Düzdür  Tamamilə 
doğrudur 
1. Mən sakitəm 
1 
2 
3 
4 
2. Məni heç bir təhlükə gözləmir 
1 
2 
3 
4 
3. Mən gərginəm 
1 
2 
3 
4 
4. Mən təəssüf hissi keçirirəm 
1 
2 
3 
4 
5. Mən özümü azad hiss edirəm 
1 
2 
3 
4 
6. Mən dilxoram 
1 
2 
3 
4 
7. Məni mümkün uğursuzluqlar 
narahat edir 
1 
2 
3 
4 
8. Mən özümü dincəlmiĢ kimi 
hiss edirəm 
1 
2 
3 
4 
9. Mən qorxuya düĢmüĢəm 
1 
2 
3 
4 
10. Mən daxili məmnunluq hiss 
edirəm 
1 
2 
3 
4 
11. Mən özümə əminəm 
1 
2 
3 
4 
12. Mən əsəbiləĢirəm 
1 
2 
3 
4 

---

38 
 
13. Mən özümə yer tapa bilmirəm  1 
2 
3 
4 
14. Mənim əsəblərim tarıma 
çəkilib 
1 
2 
3 
4 
15. Mən sıxıntı, gərginlik hiss 
etmirəm 
1 
2 
3 
4 
16. Mən məmnunam  
1 
2 
3 
4 
17. Mən fikirliyəm 
1 
2 
3 
4 
18. Mən həddindən çox 
həyəcanlanmıĢam və özümdə 
deyiləm 
1 
2 
3 
4 
19. Mən Ģadam 
1 
2 
3 
4 
20. Mənə çox xoĢdur 
 
 
 
 
 
                             
Özünü qiymətləndirmə Ģkalası (Ç.D.Spilberq, Y.L.Xanin) 
Cavab blankı 
soyadı 
tarix 
Təlimat:  aĢağıdakı  cümlələri  diqqətlə  oxuyun  və  adətən  özünüzü  necə  hiss 
etməyinizdən  asılı  olaraq,  sağdakı  rəqəmlərdən  uyğun  olanını  qaralayın. 
Suallar ətrafında çox düĢünməyin, çünki burada düzgün və ya səhv cavablar 
yoxdur. 
 
cavab 
Yox, 
bu belə 
deyil 
Yəqin, 
belədir 
Düzdür 
Tamamilə 
doğrudur 
1.
 
 Mən sakitəm 
1 
2 
3 
4 
2.
 
 Məni heç bir təhlükə 
gözləmir 
1 
2 
3 
4 
3.
 
 Mən gərginəm 
1 
2 
3 
4 
4.
 
 Mən təəssüf hissi 
keçirirəm 
1 
2 
3 
4 
5.
 
 Mən özümü azad hiss 
edirəm 
1 
2 
3 
4 
6.
 
 Mən dilxoram 
1 
2 
3 
4 
7.
 
 Məni mümkün 
uğursuzluqlar narahat 
edir 
1 
2 
3 
4 
8.
 
 Mən özümü dincəlmiĢ 
kimi hiss edirəm 
1 
2 
3 
4 
9.
 
 Mən qorxuya 
düĢmüĢəm 
1 
2 
3 
4 
10.
 
 Mən daxili məmnunluq  1 
2 
3 
4 

---