AZƏRBAYCANDA İPOTEKA SİSTEMİ :
REAL VƏZİYYƏTİN TƏHLİLİ VƏ TƏKMİLLƏŞDİRİLMƏSİ
İSTİQAMƏTLƏRİ
Rəşad Həsənov, MA, Gülnar İsmayılova, MSc, Fərhad Bayramov
Bakı 2013
www.cesd.az
Bu tədqiqat Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Qeyri-
Hökumət
Təşkilatlarına
Dövlət
Dəstəyi
Şurası
tərəfindən
dəstəklənmişdir
Mündəricat
Xülasə
.............................................................................................. 5
Giriş ................................................................................................ 9
Azərbaycan Respublikası bank sektorunun mövcud vəziyyəti
...... 11
İpotekanın yaranma tarixi və mahiyyəti ....................................... 15
İlk ipoteka aktı ............................................................................................ 15
İpoteka kreditinin mahiyyəti və məqsədi .................................................... 19
İpoteka haqqında qanunvericilik .................................................. 23
Azərbaycanda İpoteka kreditlərinin verilməsi prosedurası
.......... 30
Kreditlərin verilməsi şərtləri
....................................................................... 30
İpoteka kreditinin alınması üçün tələb olunan sənədlər .............................. 35
İpotekanın rəsmiləşdirilməsi üçün tələb edilən sənədlər ............................ 36
İpotekanın rəsmiləşdirilməsindən sonra təqdim olunmalı sənədlər ............ 37
Borcalan fərdi sahibkar olduqda əlavə olaraq təqdim olunmalı sənədlər ... 37
Borcalan güzəştli kateqoriyaya aid olduqda əlavə olaraq təqdim olunmalı
sənədlər ....................................................................................................... 37
Azərbaycanda İpoteka kreditləşməsi rəqəmlərdə .......................... 46
İpoteka beynəlxalq təcrübədə ........................................................ 51
İpoteka kreditləşməsində ABŞ modeli ........................................................ 52
Avropa modeli və avropa ölkələrində ipoteka
kreditləşməsi
...................... 57
Ev kreditləşməsində Türkiyə təcrübəsi......................................................... 62
Azərbaycan reallığı və ipoteka .................................................... 70
Nəticə və təkliflər ........................................................................... 82
Ədəbiyyat siyahısı ......................................................................... 90
AZƏRBAYCANDA İPOTEKA SİSTEMİ
REAL VƏZİYYƏTİN TƏHLİLİ VƏ TƏKMİLLƏŞDİRİLMƏSİ
İSTİQAMƏTLƏRİ
Rəşad Həsənov, MA,
Gülnar İsmayılova, MSc,
Fərhad Bayramov
Səhifə 5 / 91
İSİM
İqtisadi və Sosial İnkişaf Mərkəzi
Yaxşı Tədqiqat, Yaxşı İslahat, Yaxşı Siyasət
Xülasə
Hazırda ipoteka siyasətinin müasir sosial dövlətin bir elementi
olduğunu və inkişaf etməkdə olan Azərbaycanda, dövlətin
qarşısında əhalinin mənzil şəraitinin yaxşılaşdırılması və ya yeni
həyat standartlarına uyğunlaşdırılması kimi öhdəliklərin olmasını
nəzərə alsaq həmçinin, ölkəmizdə ipoteka sisteminin yeni təşəkkül
tapması və təkmilləşdirilməsinə olan ehtiyac mövzunu əhəmiyyətli
edən əsas səbəblərdir. Tədqiqat zamanı ipotekanın yaranması,
inkişafı və hazırkı vəziyyəti haqqında qısaca olaraq məlumat
verilib. Məlum olub ki, ilk ipoteka aktı 27 əsr budan əvvəl qədim
Yunanıstanda həyata keçirilib. Məqsəd borclu vətəndaşların borc
qarşılığında köləyə çevrilməsinin qarşısını almaq və həmçinin
mülkiyyət münasibətlərinin tənzimlənməsi olub. Qeyd edək ki,
ipoteka sözünün mənası “dayaq”, “dirək” deməkdir. Dünyada
ipoteka sistemi XX əsrin əvvəllərindən etibarən sürətlə inkişaf
etməyə başlayıb və nəticədə ayrı-ayrı ipoteka sistemi modellərinin
təşəkkül tapmasına yol açıb. Hazırda dünya ölkələri ipoteka
sisteminin iki əsas modelindən ABŞ və Avropa modellərindən
istifadə edir. ABŞ modeli ikipilləli maliyyələşmə sisteminə
malikdir. Birinci mərhələdə əgər nağd pul əmlakın girovluğu
müqabilində ipoteka kağızına çevrilirsə, ikinci mərhələdə ipoteka
