http://www.amu.edu.az
14 mart 2015-ci il
6
u Azərbaycan Tibb Universitetinin profes-
so ru, tibb elmləri doktoru, “Qızıl Qələm” me-
dia və “İbn Sina” beynəlxalq mükafatları lau-
reatı Sərvər Nəriman oğlu Alimetovun 75 yaşı
tamam oldu.
S.Alimetov 1940-cı ilin martın 12-də
Azərbaycan Respublikası Qusar rayonu-
nun Düztahir kəndində anadan olmuş-
dur. O, 1946-cı ildə Düztahir kənd orta
məktəbinə daxil olmuş və buranı 1956-cı
ildə qızıl medalla bitirmişdir. Sözügedən
məktəb 1946-cı ildə Düztahir kəndi və
onun ətraf kəndləri üçün, İkinci Dünya və
Böyük Vətən müharibələri qurtardıqdan
sonra açılmış və kənd əhalisi arasında
“kənd akademiyası” adlanırdı. Burada
o zaman tətbiq olunan vahid proqressiv
proqram üzrə qabaqcıl fənlər yüksək
ixtisaslı müəllimlər tərəfindən tədris
olunurdu, ciddi nizam-intizam gözlənilir,
təlim-tərbiyə aparılır, patriotluq aşılanır
və daim canlı həyat ruhu hiss olunurdu.
Hər tərəfli olaraq, orta təhsil biliklərinə
dərindən nail olmuş S.Alimetov 1956-
cı ildə N.Nərimanov adına Azərbaycan
Tibb İnstitutunun pediatriya fakültəsinə
daxil olmuşdur. 1962-ci ildə ali təhsilini
əla qiymətlərlə başa vurduqdan sonra,
onun Azərbaycan Tibb Universitetində,
uşaq cərrahiyəsi kafedrasında saxlanıl-
ması haqqında Elmi Şuranın qərarına
baxmayaraq, o, kəndə təyinat götürmüş-
dür.
1962-1970-ci illərdə Azərbaycan Res-
publikası Qusar rayonu Şirvanovka
Regional Xəstəxanasında baş həkim
vəzifəsində çalışmışdır. Bu xəstəxana
Nabran, Yalama, Şirvanovka, Samur
qəsəbəsi olmaqla Azərbaycan-Dağıstan
sərhədi boyunca 20-dən çox kənd və
obalara tibbi xidməti çox istiqamətli
şəkildə göstərirdi. Həmin illərdə əhali
arasında müxtəlif parazitar və infeksiya
mənşəli xəstəliklər, yüksək uşaq ölümü
göstəricisi, səhiyyə-maarif işinin yoxluğu
xüsusilə baş alıb gedirdi. S.Alimetovun
7 il ərzində bu sahədə peşəkar kollektiv
və əhalinin fəallığı ilə birlikdə göstərdiyi
gərgin təşkilatçılıq, səhiyyə, diaqnostika,
müalicə və profilaktik əməyi sayəsində,
yüksək nəticələr əldə edilmiş, uşaq ölü-
mü xeyli aşağı endirilmiş, Nabran turistik
bazasında tibbi xidmət yaxşılaşdırılmış-
dır.
1970-ci ildə səhiyyə sahəsində böyük
praktik təcrübə qazanmış S.Alimetov
Azərbaycan Tibb İnstitutunun, akademik
C.Abdullayevin rəhbərlik etdiyi hospital
terapiya kagedrasına aspiranturaya çox
gərgin konkurs üzrə daxil olmuşdur.
S.Alimetov 1972-ci ildə Azərbaycan
Tibb İnstitutunda “Öd kisəsi və öd-
çıxarıcı yolların xəstəliklərində su və
elektrolit mübadiləsinin dinamikası”
mövzusunda, tibb elmləri namizədi dis-
sertasiyasını, vaxtından erkən olmaqla
müvəffəqiyyətlə müdafiə etmişdir. Bu
dissertasiya üzrə duodenal zondun mo-
difikasiyasını və öddə elektrolitlərin alov-
lu fotometr vasitəsilə müəyyən edilməsi
üsulunu işləyib hazırlamışdır.
Tibb elmləri namizədi dissertasiya-
sının müdafiəsindən sonra, aspirantu-
ranı vaxtından əvvəl müvəffəqiyyətlə
başa vurmuş kadr kimi o, Azərbaycan
Tibb İnstitutunun hospital terapiya ka-
fedrasında assistent, müxtəlif illərdə
pediatriya fakültəsində elmi işlər üzrə
dekan müavini, internatura şöbəsinin
müdiri,
Azərbaycan
Respublikası
Tibb-Məhkəmə Ekspertizasında tera-
pevt-ekspert, Səhiyyə maarif müşaviri,
fakültə partiya təşkilatının katibi və sair
məsul vəzifələrdə işləmişdir. Onu da
qeyd edək ki, o illərdə dekan ilə partiya
təşkilatı katibi bərabər yüklü vəzifələr sa-
yılırdı. 1976-cı ildə Azərbaycan Tibb İns-
titutu daxili xəstəliklər kafedrasına do-
sent vəzifəsinə seçilmişdir. 1977-1980-
ci illərdə xüsusi xarici ezamiyyət üzrə,
Afrika qitəsində Əlcəzairdə, 3 il həkim
vəzifəsində, Benisaf mərkəzi çox pro-
filli xəstəxanada işləmişdir. Bu müddət
ərzində Əlcəzair, Mərakeş, Tunis, Maca-
rıstan, Bolqarıstan, Rusiya, Yaponiya və
digər ölkələrdə keçirilmiş elmi konfrans,
konqress və simpoziumlarda fəal iştirak
etmişdir.
S.Alimetov 1998-ci ildə “Xronik ürək
çatışmazlığında hemodinamik və home-
ostaz pozğunluqlarının xüsusiyyətləri və
korreksiyası” müvzusunda, tibb elmləri
üzrə doktorluq dissertasiyasını müdafiə
etmişdir. Burada ürək çatışmazlığı-
na düçar olmuş xəstələrdə bəzi toksiki
mikroelementlərin çoxluğu sayəsində
toksikozlar, bradikardiya, hipotoniya,
refrakter vəziyyətlərdə rekompensasiya
üsullarını işləyib hazırlamışdır; yeni kli-
nik əlamət, Alimetov simptomu adı al-
tında təsvir edilmişdir (“Tibb terminləri
və klinik simptomlar”). 1971-ci ildən
Azərbaycan və Rusiya terapevtlər, kar-
dioloqlar cəmiyyətlərinin üzvüdür.
Türkiyə, Rusiya, Orta Asiya, Avro-
pa və Amerika ölkələrində çap olun-
muş onlarla elmi məqalənin, 300-dən
çox elmi işin, 50-dən çox kitabın, o
cümlədən 20-dən çox dərsliyin, el-
mi-praktik vəsaitin, monoqrafiyanın,
metodik tövsiyənin, 7 səmərələşdirici
təklifin müəllifidir. Azərbaycan Tibb
Universitetində
fəaliyyət
göstərdiyi
45 ilin ərzində yüzlərlə tələbə, gənc
əməkdaş və dissertantların elmi işlərinin
yerinə yetirilməsində və formalaşmasın-
da onun yaxından köməyi olmuşdur.
S.Alimetov “Qızıl Qələm” media və “İbn
Sina” beynəlxalq mükafatları laureatıdır,
2005-ci ildə ilin ən yaxşı tədqiqatçı alimi
sayılmışdır.
Böyük vətənpərvər, gözəl insan və
valideyn, dərin bilikli və bacarıqlı tera-
pevt və kardioloq, məhsuldar alim və
yorulmaz müəllim S.Alimetov hazırda
Azərbaycan Tibb Universitetində Daxili
xəstəliklər kafedrasında yaradıcılıq işini
davam etdirməkdədir.
Kafedranın əməkdaşları
BMT-nin Nyu-Yorkda-
kı
qərargahında
“Bir qadın, bir uşaq”
təşəbbüsün
həyata
keçirilməsi ilə bağlı
toplantı keçirilib.
“Bir qadın, bir uşaq”
kampaniyası
uşaq
və qadın sağlamlığının qlobal mühafizəsi
strategiyası çərçivəsində BMT-nin Baş
katibi Pan Gi Mun tərəfindən elan olunub.
Təşəbbüs 2010-cu ildə BMT Baş Məclisinin
sessiyasında təsdiq olunub. Onun məqsədi
tibbi xidmətlərin göstərilməsi sisteminin
yaxşılaşdırılması, bu sahəyə ayrılan
maliy yənin artırılması və siyasi iradənin
gücləndirilməsi yolu ilə beş yaşına qədər
daha 15 milyon uşağın, 570 min qadının
hamiləlik və doğuş zamanı ölümünün
qarşısını almaqdır.
“Beş ildən sonra da bu tərəfdaşlıq davam
edir və böyüyür”, - Pan Gi Mun deyib. O
vurğulayıb ki, 2010-cu ildən başlanan bu
təşəbbüsə dünyanın bir çox ölkələrindən
300 tərəfdaş qoşulub. Onlar qadınların və
uşaqların sağlamlığının yaxşılaşdırılmasına
yönəldilmiş 400 konkret öhdəlik götürüblər.
Bu təşəbbüs sayəsində beş il ərzində
2,4 milyon qadın və uşağın həyatını
xilas etmək mümkün olub. Uşaqlar ishal
əleyhinə dərmanlarla təmin olunub, onların
çoxu düzgün qida almağa başlayıblar.
Kampaniya əsasən ana südünün faydası
haqqında əhalinin məlumatlandırılması üzrə
aparılıb. Bu gün qadınların əksəriyyəti tibb
müəssisələrində uşaq doğur, o cümlədən
qadınlara və qızlara bu müəssisələrdə tibbi
xidmət göstərilir.
“Bir qadın, bir uşaq”
təşəbbüsü davam edir
u
Fərəhli
haldır
ki,
Azərbaycan
dilində
ilk dəfə “Ortodontiya”
dərsliyi işıq üzü gördü.
Dərslik Azərbaycan Tibb Universite-
tinin stomatologiya fakültəsində orto-
dontiya fənnin tədris proqramına uyğun
olaraq yazılmışdır.
Ortodontiya kliniki təbabətin bir
sahəsi olub, əsas məqsədi dişlərin,
çənələrin, üz skeletinin inkişaf və
böyüməsi, diş-çənə anomaliyalarının
etiologiyası, patogenezi, diaqnostika-
sı, profilaktika və müalicə üsullarını
öyrənməklə yanaşı, müasir ortodontik
aparatlar və avadanlıqlardan istifadə
etməklə yeni müalicə üsulları işləyib
hazırlamaqdan ibarətdir. “Ortodonti-
ya” termini yunan dilində orthos (düz)
və odontos (diş) söz birləşməsi olub
düz diş mənasını verir. Ortodontiya-
nın tədqiqat obyektinə yuxarı və aşağı
diş qövslərində dişlərin düzülüşü, qöv-
sün forması, diş qövslərinin qarşılıqlı
münasibəti, əng və çənə sümüklərinin
kəllə skeletinə görə vəziyyəti və s. aid-
dir.
Ortodontiya elmi son illərdə sürətli
inkişaf mərhələsi keçmişdir. Stoma-
tologiya elminin bu vacib sahəsində
istifadə olunan diaqnostika və müalicə
üsulları daha da təkmilləşdirilmiş, diş-
çənə anomaliyalarının etiologiya və pa-
togenezinin öyrənilməsində, ortodontik
və kompleks müalicəyə ehtiyacı olan
xəstəlik qruplarının ayırd edilməsində
böyük nailiyyətlər əldə edilmişdir. Yeni
materialların və müasir müalicə texno-
logiyalarının klinikada tətbiqi ortodon-
tik müalicədə daha effektli və davamlı
nəticələrin əldə edilməsinə zəmin yara-
dır.
Azərbaycan Tibb Universitetinin or-
topedik stomatologiya kafedrasının
professoru Z.Qarayev, uşaq stomatolo-
giyası kafedrasının müdiri, professor
R.Əliyeva və tibb üzrə fəlsəfə doktoru,
dosent Z.Novruzovun nəşr etdirdikləri
“Ortodontiya” fənnindən dərslik or-
todontiya fənninin tədrisinin bütün
aspektlərini özündə əks etdirən funda-
mental dərslikdir. Dərsliyin məqsədi
tələbələrə ortodontiyada diaqnostika-
nın əsaslarını dərk etməyi, diaqnozu
əsaslandırmağı, xəstənin müalicə planı-
nı müəyyənləşdirməyi, müxtəlif profilli
həkimlərlə məsləhət aparmağı və müasir
ortodontik aparatlarla diş-çənə anoma-
liyalarını müalicə etməyi öyrətməkdir.
Tam əsaslandırılmış klinik və xüsusi
müayinə üsullarını seçmək, ortodon-
tik müalicənin gedişi və xəstəyə qullu-
ğu düzgün planlaşdırmaq ortodontik
müalicəni müvəffəqiyyətlə başa çatdır-
maq üçün vacib şərtdir.
Dərsliyin əsas özəlliklərindən biri də
müəlliflərin müşahidələrini əks etdirən
çoxsaylı rəngli şəkillər, klinik situasi-
yalar və təcrübi vərdişlərə verilən üs-
tünlükdür. Dərslik 13 fəsil, 195 şəkil,
11 cədvəl olmaqla 17 çap vərəqindən
ibarətdir.
Dərslik ortodontiya elminin tarixi,
böyümə və inkişaf, üz-çənə sisteminin
funksional anatomiyası, ortodontiyada
müasir müayinə üsulları, diş-çənə siste-
mi anomaliyalarının etiologiyası, pato-
genezi, diaqnostikası, profilaktikası və
ortodontik müalicə üsullarını əhatə edir.
Azərbaycan Tibb Universitetində
təhsil alan tələbələr üçün Azərbaycan
dilində ortodontiya dərsliyinin olmama-
sı ciddi çətinliklər yaradırdı. Bu baxım-
dan stomatologiya fakültəsində tədris
olunan ortodontiya fənninin proqramını
tam əhatə edən dərsliyə böyük ehtiyac
yaranmışdır. Bu çatışmazlığı aradan qal-
dırmaq məqsədilə Z.Qarayev, R.Əliyeva
və Z.Novruzovun birgə müəllifliyi
ilə yazılan “Ortodontiya” dərsliyi
Azərbaycan Tibb Universitetinin və
digər ali tibb təhsili müəssisələrinin
stomatologiya fakültəsinin tələbələri
üçün çox faydalı olacaqdır. Kitab-
dan həmçinin rezidentlər və praktik
həkimlər də yararlana bilərlər.
Elxan Kərimov,
Ortopedik stomatologiya
kafedrasının müdiri, ə.e.x. professor
«ORTODONTİYA» FƏNNİNDƏN
DİLİMİZDƏ İLK DƏRSLİK
Sərvər Nəriman oğlu Alimetov-75
Yeni nəşrlər
Məhsuldar alim, yorulmaz müəllim