Azərbaycan respublġkasi təHSĠl nazġRLĠYĠ azərbaycan döVLƏt məDƏNĠYYƏt və ĠNCƏSƏNƏt unġversġtetġ
Yüklə 0,83 Mb. Pdf görüntüsü
|
| açıq
saspens dir. Amma bir də qapalı saspens var. Tamaşaçı təhlükənin ol - du ğunu bilirsə, lakin onun harada olduğunu nə tamaşaçı, nə də qəhrəman bilmirsə, bu qapalı saspensdir. Qəhrəman hədəfə çat - ma lıdır. O, düşmənə qalib gələ biləcəkmi? Bu sual tamaşaçını düşündürməlidir. Rəqib nə qədər güclüdürsə, saspens də bir o qədər güclü təsir edir. Rəqibin qəhrə mana bir addım yaxınlıqda olması və ya qəh - rəmanın yanlış bir addımla uçuruma yuvarlanma təhlükəsi ilə üz - üzə qalması tamaşaçıda güclü emosiyalar doğurur. Qəhrə - man başqa bir şəhərdən telefonla təhdid edilərkən tamaşaçı bir o qədər həyəcanlanmır, nəinki düşmən onun bir addımlığında olarkən. Xilas olmaq üçün nə qədər az şans varsa, həyəcan bir o qədər çox artır. Saspens müəllifin arzusuna görə qısaldılıb, uzadılır. Hiçkok saspensin əsas anında vaxtının uzadılmasını tövsiyə edir. Hər saniyə ən azı on dəfə çox uzadılmalıdır. Bu, tamaşaçıda emosio nal marağı artırır. Bu vaxtı, adətən, montaj zamanı hadisəni müxtəlif rakurslardan göstərərək uzadırlar. Belə səhnələr Hiçkokun, demək olar ki, hər filmində var. Amma Hiçkokdan əvvəl tanınmış rus rejissoru Sergey Eyzenşteyn də eyni texnikadan istifadə edib. Onun filmlərində də buna dəfələrlə şahid oluruq. Saspens həyəcan atmosferi yaradılmasını tələb edir və özü də bu atmosferi yaradır. Tamaşaçılar belə anları çox sevirlər. Hiçkokun fikrinə görə, saspens zamanı hadisənin mümkünlüyü, - 19 - reallığı önəmli deyil. Tamaşaçıları hadisəyə yalnız emosional olaraq cəlb etmək lazımdır. Hadisənin həqiqiliyinin detalları üzərində düşündüyünüz zaman emosional boşluqlar yarana bilər. Saspens tamaşaçılara enerji verməlidir. Əsas olan budur. Məsələn, filmlərin birində siz dağın zirvəsində neftin fontan vurması ilə yaranan atəşin dağ dan aşağı gələrək qəhrəmanın həyatı üçün təhlükə törətdiyini göstərirsinizsə, tamaşaçı saspens sayəsində emosional həyəcan keçirib, «nə üçün neft dağın zirvəsində çıxır?» sualını verməyi unudacaq. Əslində, tamaşaçıya yaxşı məlumdur ki, dağın zirvəsində neft ola bilməz. Lakin, o, saspens sayəsində o qədər həyəcan keçirib sevdiyi qəhrəmanlar üçün narahat olur ki, bunu düşünməyi belə unudur. Hiçkok bu haqda təxminən belə deyirdi: «Filmdən reallığı gözləmək gülməlidir. Bir parça real həqiqət? Siz bunu kino teatra girmədən öncə küçədə havayı da ala bilərsiniz. Dram elə bir həyatdır ki, orada maraqsız və darıxdırıcı olan heç nə yoxdur. Sizin kameraya verəcəyiniz yeganə tapşırıq kadrın tə sirini maksimum gücləndirməsidir. Hər şey hərəkətə qurban verilməlidir. Hekayə inanılmaz, dramatik və insani olmalıdır». Təbii ki, bu fikirləri kinonun poetikası çərçivəsində başa düşmək lazımdır. Aktyorların davranışları, hadisələrin baş verdiyi mühit, əlbəttə ki, həqiqəti əks etdirir. Lakin vaxt və məkan şərtidir. İlk saspens haqqında öyrənmək istəyirsinizsə, qədim yunan faciəsi «Edip» əsərini xatırlayın. Əsərin əvvəlində Edip şəhəri taun xəstəliyindən xilas etmək istəyir. Topladığı məlumat - lardan isə taunun səbəbkarının özü olduğunu öyrənir. Belə ki, o, taleyin onun üçün hazırladığı oyundan xəbərsiz olaraq ata - sını öldürmüş və anası ilə evlənmişdir. Bununla da Allah tərə - fin dən cəzalandırılaraq xəstəliyin səbəbkarına çevrilmişdir. Saspensin ən azı iki mindən çox yaşı var. Yüklə 0,83 Mb. Dostları ilə paylaş:
|