49
edilməsi
qeyri/stabillik
tədbirlilik
rigidlik
7.
Şəxsiyyətin həyəcanlı pozuntusunda rast gəlinən amillər (XBT-10 uyğun):
Cədvəl 4.7
Ekstraversiya
amili
Bağlılıq
amili
Özünü
idarə
etmə amili
Emosional
davamlılıq amili
Ekspressivlik
amili
passivlik
isti münasibət
təmizkarlıq
həyəcanlılıq
bilmək həvəsi
tabe olan
inanmaq
tədbirlilik
gərginlik
maraq
təsuratdan qaçış
başqalarına
hörmət
məsuliyyətsizlik
depressiya
sensitivlik
günahkarlıq
hissindən qaçış
anlamaq
davranışın
idarəsi
özünü tənqid
emosional
qeyri/stabillik
8.
Asılı şəxsiyyət pozuntusunda rast gəlinən amillər (XBT-10 uyğun):
Cədvəl 4.8
Intraversiya
amili
Bağlılıq amili
Impulsivlik
amili Emosional
davamlılıq amili
Ekspressivlik
amili
passivlik
inanmaq
təqidliyin
olmaması
həyəcanlılıq
sensitivlik
tabe olan
anlamaq
impulsivlik
gərginlik
maraq
özünə qapalı
başqalarına
hörmət
özünü tənqid
plastiklik
günahkarlıq
hissindən qaçış
50
4.1.3.Tədqiqatın strukturu
Tədqiqat 5 mərhələdən ibarətdir: Birinci mərhələdə əvvəlcə tədqiqatın dizaynını
qurduq və korellasion eksperimental tədqiqat apardıq. Daha sonra tədqiqatın
metodları müəyyənləşdirilib, azərbaycan dilinə standartlaşdırılmışdır. Pasientləri
qeyd etmək və tədqiq etmək üçün xüsusi xəritələr istifadə edilmiş və onların
seçilməsinə başlanılmışdır. Yarana biləcək problemləri müəyyən etmək və sual
doğura biləcək məsələləri aydınlaşdırmaq məqsədilə pilot tədqiqat keçirilmişdir,
yani əvvəldən xüsusi PAM-dan asılı olanlar üçün müəyyən edilən suallar normal
insanlara təqdim olunmuşdur. Eyni zamanda OCEAN testi – 5 faktorlu şəxsiyyəti
müəyyən edən metodika əvvəlcədən PAM-dan asılı olmayan insanlarda keçirildi və
sual və sorğu kitabçasındaki anlayışlarda heç bir problem yaranmadığına görə
tədqiqatın davamına keçmişdik. Ikinci mərhələ tədqiqatın ilkin mərhələsi həyata
keçirilmişdir. Məlumatlar toplanmış, kompyuterə salınmışdır. Tədqiqatın bütün etik
qaydaları Azərbaycan Psixiatriya Assosiasiyası tərəfindən təsdiq olunmuşdur. Hər
bir pasientə tədqiqatın məqsədi haqqında informasiya verilmiş və onların tədqiqatın
istənilən mərhələsində iştirak etməkdən imtina etmək imkanının da olduğu izah
edilmişdir. Nəticədə, bütün tədqiqatda iştirak edənlər məlumatlı razılıq vermişdilər.
Pasientlərin seçilməsində bəzi meyarlar nəzərə alınmaqla tədqiqatda iştirak
edənlərin anketdə qeyd edilən demoqrafik və klinik göstəriciləri qeyd edilmiş (bəzi
pasinetlərin xahişi ilə adları anonim qalmışdır), daha sonra tədqiqat aşağıdakı
metodikaların ardıcıllığı ilə aparılmışdır: 1.klinik- psixopatoloji müsahibə xüsusi
müəyyən edilmiş intervü formasında keçirilirdi (mövzuya uyğun sualların əlavə
olunması ilə); 2.“Ocean” –şəxsiyyət müəyyət edən metodika; 3.xüsusi işlənib
hazırlanmış anket vasitəsilə psixoterapiya zamanı sosio-demoqrafik və klinik
göstəricilərin dəyişiklikləri qeydə alındı; 4.nəticələr hər bir pasientə uyğun olan
xüsusi xəritəyə köçürüldü, və orada ona aid bütün məlumatlar yerləşdirildi.
Üçüncü mərhələ 4 ay ərzində longetidual müşahidə formasında keçirildi.
Sonradan yenidən 12 addım qrupunda iştirak edən və etməyən pasientlərin nəticələri
yenidən yoxlanıldı. Dördüncü mərhələdə əldə edilmiş məlumatlar ilə
51
sistemləşdirmə, analiz və statistik işlənmə aparılmışdır. Beşinci mərhələdə əldə
edilmiş bu işləmələr dissertasiya formasına salınmışdır. Toplanan məlumatlar
əsasında Psixologiya və Konsultasiya Mərkəzinin köməyi ilə Narınc Uşaq
Psixologiya Mərkəzində “Asılılığa stop” adlı prezentasiyalar keçirilmişdir.
4.1.4. Statistik analiz
Nəticələrin işlənməsi SPSS proqramının 16.0 versiyasının vasitəsi ilə həyata
keçirilmişdir. Əhəmiyyətliliyin səviyyəsi (p<0,05) olmalıdır. Dürüstlük p əmsalı
vasitəsi ilə yoxlanılmışdır. Klinik göstəricilər arasında korrelyasiyanı müəyyən
etmək məqsədi ilə bivariate korrelate , Pearson əmsalından istifadə olunmuşdur.
4.2.Tədqiqat mərhələlərində keçirilən OCEAN metodikasının təhlili
4.2.1.Tədqiqatın ilkin mərhələsində keçirilən OCEAN metodikasının nəticələrinin
təhlili. 12 addım proqramının istifadəsindən əvvəl şəxsiyyətdə baş vermiş
dəyişikliklərin emalı
Tədqiqat 2 mərhələdə keçirilmişdir. Tədqiqata daxil olan xəstələr 2 qrupa
bölünmüşdür. İlkin mərhələdə tədqiqatda 100 nəfər XBT-10 ilə müxtəlif formalı
PAM-in asılılığından əziyyət çəkən pasientlər iştirak etmişdir. İlkin mərhələdə hələ
qruplar ayırılmadığına görə biz ümümi qrup şəklində tədqiqatı keçirdik. Şəxsiyyət
profilinin göstəriciləri cədvəldə verilib. (Bax .Cədvəl.4.9)
Cədvəl 4.9
Tədqiqatın kəmiyyət faizlərinin
göstəricilərinin müəyyən edilməsi:
Göstəricilər (Ümümi qrup): (%)
1. Ekstaversiya - intraversiya
61% (E)
1.1. Aktivlik - passivlik
37% (A)
1.2. Dominant - tabe olan
81% (D)
1.3.Ünsiyyətçilik – özünəqapalı
64% (Ü)
1.4. Təsurat axtarışı – təsuratdan qaçış
69% (Ta)