Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ XƏZƏr universiteti

46 

 

 

 

3.

 

özünə  nəzarət  –  impulsivlik.  Özü  eyni  zamanda  qeyri-  təmizkarlığı,  təqidin 

olmaması – təqidliyi, məsuliyyətsizlik – məsuliyyəti, impulsivlik – davranışın idarə 

edilməsini, laqeydlik – tədbirliliyi ehtiva edir. 

4.

 

emosional davamsızlıq – emosional davamlı. Özü eyni zamanda diqqətsizlik – 

təşvişi, rahatlıq - gərginliyi, emosional komfort- depressivliyi, özünü təmini -  özünü 

tənqidi, emosional stabillik – emosional labilliyi ehtiva edir. 

5.

 

ekspressivlik  –  praktiklik.  Özü  eyni  zamanda  konservatizm  –  marağı, 

realistiklik  –  maraqdairəsini,  artistikliyin  olmaması  –  artistikliyi,  hissiyatsızlıq  – 

sensitivliyi, rigidlik – plastiliyi ehtiva edir.    

Əvvəlcədən qeyd etməliyəm ki, suallar mən tərəfindən verilir və cavablar qeydə 

alınırdı  - bəzi pasientlərin  vəziyyətini qeydə  alaraq.  5PFQ  (şəxsiyyəti  və  xarakteri 

müəyyən  edən  beş  faktorlu  test)  metodika  aşağıdaki  formada  qurulub  (təlimat)  : 

cütlü  anlayışları  oxuyub,  alternativ  variantlardan  hansının  daha  çox  sizə  uyğun 

olduğunu müəyyən edin. Əgər sizə daha çox soldaki ifadələr uyğun gəlirsə, “-2” və 

ya  “-1”  qiymətlərindən  istifadə  edə  bilərsiz.  Əgər  sizə  daha  çox  sağdaki  ifadələr 

uyğun  gəlirsə,  “2”  və  ya  “1”  qiymətlərindən  istifadə  edə  bilərsiz.  “2”  və  “-2” 

nəticələr yalnız o vaxtı qeydə alınır ki, əgər anlayış insanda çox güxlü fadə olunub. 

Əgər “-1” və ya “1” variantları seçilirsə demək təqdim olunan anlayış insanda özünü 

zəif  ifadə  edir.  Əgər  verilən  dörd  alternativ  variantlardan  heş  biri  insana  uyğun 

gəlmirsə,  o  zaman  ortaq  variant,  yəni  “0”  variantı  seçilə  bilər.  Nəticələrin 

interpretasiyası həm ilkin, həmdə ikinci dərəcəli amilləri üzərində qurulur.Hər faktor 

üçün minimal yığılan bal sayı 15, maksimal 75. Yüksək göstəricilər 51-75 bal arası 

sayılır,  orta  41-50,  və  aşağı  göstəricilər  15-40.  Müşahidə  metodundan  daha  çox 

psixoterapiya  zamanı  istifadə  edildi.  İnsanın  qrupa  adaptasiyası  və  onun  qrupda 

göstərdiyi  dəyişikliyin  dinamikası.  Bütün  dəyişikliklər  xəritəyə  köçürülüb  və 

keyfiyyət analizindən keçirilib.  

Bizim  tədqiqatımız  şəxsiyyətin  patologiyasının  öyrənilməsi  OCEAN  testindəki 

amillər ilə sıx bağlıdır.( Bax.cədvəllər.4.1-4.8) 

1.

 

Paranoid şəxsiyyət pozuntusunda rast gəlinən amillər (XBT-10 uyğun): 

                                                                                                       

---

47 

 

 

 

                                                                                                                Cədvəl 4.1 

Ekstraversiya 

amili 

Təcrid 

etmə 

amili 

Özünü  idarəetmə 

amili 

Emosional 

davamsızlıq 

amili 

Ekspressivlik 

amili 

dominant 

biganəlik 

təgid etmək 

qayğısızlıq 

maraq 

biruzə vermək 

şübhələnmək 

tədbirlilik 

sərbəstlik 

bilmək həvəsi 

 

rəqiblik 

təmizkarlıq 

 

sensitivlik 

 

2.

 

Şizoid şəxsiyyət pozuntusunda rast gəlinən amillər (XBT-10 uyğun): 

 

                                                                                                                      Cədvəl 4.2 

Intraversiya 

amili 

Təcrid 

etmə 

amili 

 İmpulsivlik 

amili 

Emosional 

davamlılıq 

Praktiklik 

passivlik 

biganəlik 

təqidliyin 

olmaması 

gərginlilik 

konservatizm 

özünəqapanıqlıq 

anlamamaq 

qayğısızlıq 

özünü tənqid 

realistiklik 

təsuratdan qaçış 

özünə hörmət 

 

 

həssazlıq 

günahkarlıq 

hissindən qaçış 

 

 

 

rigidlik 

 

3.

 

Dissosial  şəxsiyyət pozuntusunda rast gəlinən amillər (XBT-10 uyğun): 

                                                                                                               Cədvəl 4.3 

Ekstraversiya amili 

Təcrid etmə 

amili 

Impulsivlik amili 

Emosional 

davamsızlıq 

amili 

Ekspressivlik 

amili 

aktivlik 

özünə 

hörmət 

məsuliyyətsilik 

qayğısızlıq 

maraq 

dominantlıq 

biganəlik 

impulsivlik 

emosional 

rahatlıq 

artistlik 

təsurat axtarışı 

 

 

sərbəstlik 

sensitivlik 

biruzə vermək 

 

 

 

plastiklik 

 

---

48 

 

 

 

4.  Emosional  davamsız  şəxsiyyət  pozuntusunda  rast  gəlinən  amillər  (XBT-10 

uyğun): 

                                                                                                                  Cədvəl 4.4 

Ekstraversiya 

amili 

Bağlılıq amili 

Impulsivlik amili  Emosional 

davamsızlıq 

amili 

Praktiklik amili 

aktivlik 

isti münasibət 

impulsivlik 

həyəcanlılıq 

həssazlılıq 

dominantlıq  

əməkdaşlıq 

qayğısızlıq 

emosional 

rahatlıq 

rigidlik 

biruzə vermək 

 

 

sərbəstlik 

konservatizm 

təsurat axtarışı 

 

 

 

 

 

 

5.İsterik şəxsiyyət pozuntusunda rast gəlinən amillər (XBT-10 uyğun): 

                                                                                                                 Cədvəl 4.5 

Ekstraversiya 

amili 

Bağlılıq amili 

Impulsivlik amili  Emosional 

davamlılıq amili 

Ekspressivlik  

aktivlik 

isti münasibət 

qayğısızlıq 

həyəcanlılıq 

maraq 

ünsiyyətçilik 

inanmaq 

impulsivlik 

gərginlik 

artistlik 

təsurat axtarışı 

başqalarına 

hörmət 

məsuliyyətsizlik 

depressiya 

senzitivlik 

biruzə vermək 

 

 

emosional 

qeyri/stabillik 

plastiklik 

 

6.

 

Anankast şəxsiyyət pozuntusunda rast gəlinən amillər (XBT-10 uyğun): 

                                                                                                               Cədvəl 4.6 

Ekstraversiya  

Təcrid etmə 

Özünü 

idarə 

etmə 

Emosional 

davamlılıq 

Praktiklik  

dominant 

rəqiblik 

təmizkarlıq 

həyəcanlılıq 

konservatizm 

biruzə vermək 

şübhələnmək 

təqid eymək 

gərginlik 

realistiklik 

 

özünə hörmət 

məsuliyyətlilik 

özünü tənqid 

artistliyin 

yoxluğu 

 

 

davranışın  idarə  emosional 

həssaslıq 

---