Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi Bakı Slavyan Universiteti

Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi

Bakı Slavyan Universiteti

MA-106 qrup magistrantı

Əhmədova Könül Etibar qızının

Tədqiqat üsulları fənnindən

“Parafraz” mövzusunda sərbəst işi

Müəllim: Dos.Aslanova K.

Dekan: Dos. S.Abışova
Istinadın edilməsi yazı işində istifadə olunan məlumat və ideya mənbələrinin bildirilməsi metodudur.Çap olunmuş mətnlərdəki faktlara,rəqəmlərə,ideyalara, nəzəriyyələrə istinad edilməlidir.İstinadın köməyi ilə mətndə qeyd olunmuş mənbələr yoxlanılır.Başqa müəlliflətin sözlərini yaxud fikirlərini istinad edərkən aşağıdakı üsullardan birindən istifadə edilir:

-müəllifin sözlərini sitat vasitəsilə iqtibas edirsiniz;

-müəllifin sözlərini parafraz edirsiniz;

-müəllifin fikirlərini ümumiləşdirirsiniz.(1,158)

 Parafraz mətnin başqa forma və ya digər sözlərlə bərpasıdır,həmçinin parafraz başqa sözlərdən istifadə edərək bir mətnin və ya bir hissənin mənasını yenidən düzəltməkdir. Bu söz Qədim Yunanıstanda meydana gəlmişdir və "özünü ifadə etmək üçün əlavə yol" mənasını verir. Parafraz daha mürəkkəb bir mətnin nə dediyini daha asan şəkildə və asan dillə çatdırır.Bu başqa bir dildən tərcümə etmək deyil, daha az məlumatı olan birinin başa düşməsi və ya başqa bir mədəniyyətə uyğunlaşdırması üçün sadə sözlərlə daha yaxşı başa düşülən bir şəkildə izah etməkdir.

Məsələn, “siqnal qırmızı idi” sözünü “siqnal qırmızı olduğu üçün qatarın keçməsinə icazə verilmədi” şəklində ifadə etmək olar.

Başqa bir nümunə: "Roket Azotdan partladı." Parafrazınız belə ola bilər: "Raket çox azot içərisində olduğu üçün partladı, bu da nəzarətsiz bir kimyəvi reaksiya verdi."

Parafrazın xüsusiyyətləri :

Effektiv bir parafraz həyata keçirmədən əvvəl parafrazın əsas xüsusiyyətləri nəzərə alınmalıdır, bunlar aşağıdakılardır:

Orijinallik : Parafraz bütün vacib fikirləri yalnız hissələrindən deyil, orijinal mənbədən götürməlidir. İnşası bütün əsas fikirlərdən istifadə etməklə tamamlanmalıdır.

Obyektivlik: Parafraz şəxsi fikirləri özündə cəmləşdirməməli, orijinal mənbənin fikir və düşüncələrini obyektiv əks etdirməlidir.

Dəqiqlik:Parafraz orijinal mənbənin fikirlərini, tonunu və müzakirə olunan mövzuya vurğusunu dəqiq əks etdirməlidir.

Parafrazın düzgün işlənməsi üçün aşağıdakı addımlara əməl olunmalıdır:

1- Mövzuya daxil olmaq üçün orijinal mətni oxuyun, daha sonra mənasını və niyyətini bilin.

2- Əsas fikri və ya konsepsiyanı (deyilənləri ümumiləşdirdiyindən) və ikincil fikirləri və ya konsepsiyaları (deyilənləri tamamlayan) tanımaq. Əsas fikir silinirsə, mətn başa düşülə bilməz.

3- tanış olmadığınız hər hansı bir söz və ya söz tapın. Çətin sözlər üçün sinonimlərdən istifadə edin.

4- Orijinal sözləri və fikirləri başqalarına əvəzləyin, öz yazılarına və dillərinə aid edin. Bundan əlavə, orijinal mətndən sözlərin təqribən sayını saxlamaq vacibdir.

5- Mətn daxilində mənbəyi müəyyənləşdirin (müəllif, il, səhifə).

6- Orijinal mətnə ​​xas və dəqiq ifadələr və ya sözlər istifadə edərkən onları dırnaq işarələrinə daxil etdiyinizə əmin olun.

7- Mətnin orijinal tonunu qoruyun; yəni yumoristik, şübhəli və s.

8- Orijinal mətnin “tərcüməsini” yazdığınızı düşünün.

9- Hazırlanan parafrazı oxuyun və orijinal mətnlə uyğun müqayisə edin.