Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələri Daxili xidmət nizamnaməsinin təsdiq edilməsi haqqında

Bölük komandirinin tərbiyə işləri üzrə müavini

 

125. Bölük komandirinin tərbiyə işləri üzrə müavini sülh və müharibə dövründə: bölükdə tərbiyə işinin təşkilinə və vəziyyətinə; hərbi qulluqçuların əsgəri tərbiyəsinə, mənəvi vəziyyətinin və hərbi intizamının möhkəmləndirilməsinə; bölükdə döyüş və ictimai-siyasi hazırlıq məsələlərinin həllində və döyüşə daimi hazırlığın saxlanılmasında, eləcə də döyüş tapşırıqlarının həllində tərbiyə işinin təsirli olmasına cavabdehdir. O, bölük komandirinə tabedir və bölüyün bütün şəxsi heyətinin birbaşa rəisidir. Şəxsi heyətin tərbiyəsində o, əsas diqqəti hər bir hərbi qulluqçu ilə fərdi işə yönəltməlidir.

126. Bölük komandirinin tərbiyə işləri üzrə müavininin vəzifəsidir:

şəxsi heyətlə tərbiyə işlərinin planını tərtib etmək;

tərbiyə işini döyüş və ictimai-siyasi hazırlığın müvəffəqiyyətlə yerinə yetirilməsinə, bölükdə döyüş qabiliyyətinin yüksəldilməsinə, döyüş tapşırıqlarının yerinə yetirilməsinə, təkbaşçılığın, şəxsi heyətin hərbi intizamının və mənəvi vəziyyətinin möhkəmlənməsinə yönəldərək təşkil etmək və keçirmək;

bölüyün şəxsi heyətinin Vətənə hədsiz sədaqət, Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasına və qanunlarına mütləq riayət etmək, hərbi andın, hərbi nizamnamələrin və əmrlərin tələblərini qüsursuz yerinə yetirmək, komandirlərə (rəislərə) şüurlu surətdə tabe olmaq və onlara hörmət ruhunda tərbiyəsi üzrə iş aparmaq;

hərbi kollektivlərin möhkəmlənməsi, şəxsi heyətin dostluq və əsgəri yoldaşlıq, döyüş ənənələri, öz hərbi hissəsinə məhəbbət, əsgəri şücaət, şərəf və şan simvolu olan hərbi hissənin döyüş bayrağına sədaqət ruhunda tərbiyə edilməsi üzrə fəal iş aparmaq; bölüyün şəxsi heyətinin qəhrəmanlıq, igidlik nümunələrini və nəcib hərəkətlərini geniş yaymaq;

hərbi qulluqçularda Vətənimizin düşmənlərinə nifrət, hər hansı şəraitində, nəyin bahasına olursa-olsun, Azərbaycan Respublikasının dövlət mənafeyini müdafiə etməyə daim hazır olmaq hissini tərbiyə etmək;

şəxsi heyətdə öz borcunu qüsursuz yerinə yetirmək, dövlət sirrini ciddi saxlamaq şüurunu tərbiyə etmək;

bölükdə hər bir əsgəri, çavuşu, giziri və zabiti tanımaq, onların işgüzar, ictimai-siyasi və mənəvi keyfiyyətlərini, ehtiyaclarını, əhvali-ruhiyyəsini, ailə vəziyyətini bilmək və buna uyğun olaraq hər bir hərbi qulluqçu ilə ictimai-siyasi və tərbiyə işi aparmaq;

bölük zabitlərinin, gizirlərinin və çavuşlarının ictimai-siyasi və tərbiyə işlərinə rəhbərlik etmək, tabelikdə olanların tərbiyəsində və hərbi kollektivin formalaşmasında onlara gündəlik yardım göstərmək;

ictimai-siyasi məşğələlərə rəhbərlik etmək və onların ideya məzmununun yüksəlməsinə qayğı göstərmək, ictimai-siyasi qrup rəhbərlərinə və onların köməkçilərinə məşğələlərin hazırlanmasında və keçirilməsində sistematik kömək göstərmək, qruplardan birində şəxsən ictimai-siyasi məşğələ aparmaq, bölükdə ictimai-siyasi informasiyanı təşkil etmək və keçirmək;

əsgərlər və çavuşlar arasında mədəni-kütləvi və idman işini təşkil etmək və keçirmək, ictimai-siyasi-maarif işinə və bölük bədii özfəaliyyətinə rəhbərlik etmək;

əsgərlər və çavuşlarla ictimai-siyasi və tərbiyə işində televiziyadan, radiodan, bədii ədəbiyyatın ən yaxşı əsərlərindən, dövri mətbuat materiallarından geniş istifadə etmək; şəxsi heyətin qəzet və jurnallarla vaxtında təmin edilməsinə dair tədbirlər keçirmək; ictimai-siyasi-maarif əmlakının düzgün istifadə edilməsini, qorunub saxlanmasını təşkil etmək;

bölmə fəallarının seçilməsini, yerləşdirilməsini, tərbiyəsini və öyrədilməsini təşkil etmək; bölük divar qəzetinin redaksiya heyətinin və döyüş vərəqələri redaktorlarının işinə gündəlik rəhbərlik etmək;

tabelikdə olanların maddi-məişət şəraitinin yaxşılaşdırılmasına qayğı göstərmək, hərbi qulluqçuların onlara düşən təminatın vaxtında və tam norma ilə almalarına ciddi diqqət yetirmək, şəxsi heyətin ərizə və şikayətlərinə diqqət və qayğıkeşliklə yanaşmaq;

sutkalıq naryada təyin edilmiş şəxsi heyətlə ictimai-siyasi iş aparmaq;

bölük komandirinə və tabor (alay, briqada) komandirinin şəxsi heyətlə tərbiyə işi üzrə müavininə şəxsi heyətin ictimai-siyasi və mənəvi vəziyyəti, keçirilmiş ictimai-siyasi tədbirlər, ictimai-siyasi və tərbiyə işlərinin vəziyyəti haqqında vaxtında məlumat vermək;

hərbi qulluqçularda silahları, döyüş texnikasını və digər texnikanı mənimsəmək və daim döyüşə hazır saxlamaq, hərbi və xalq əmlakını qoruyub saxlamaq üçün şəxsi məsuliyyət hissi tərbiyə etmək, şəxsi heyəti təhlükəsizlik tədbirlərinə riayət etməyə səfərbər etmək;

şəxsi heyətin hərbi-vətənpərvərlik, ümumbəşəri dəyərlər və Azərbaycan xalqının milli-tarixi ənənələri ruhunda tərbiyəsi məqsədi ilə bölükdə ictimai siyasi hazırlığı, habelə kütləvi təbliğat, təşviqat və mədəni-maarif işlərini, həmçinin rəsmi məlumatların vaxtında çatdırılmasını təşkil etmək və aparmaq.

 

Bölüyün baş texniki (texniki)

 

127. Bölüyün baş texniki (texniki) sülh və müharibə dövründə: döyüş texnikasının və digər texnikanın texniki cəhətdən saz olmasına, ondan texniki cəhətdən düzgün istifadə edilməsinə, onlara vaxtında xidmət olunmasına, saxlanılmasına, təmirinə, həmçinin bölüyün şəxsi heyətinin öz ixtisası üzrə texniki hazırlığına cavabdehdir. O, bölük komandirinə tabedir, bölüyün çavuş və əsgərlərinin birbaşa rəisidir.

128. Bölüyün baş texnikinin (texnikinin) vəzifəsidir:

bölüyün döyüş texnikası və digər texnikasından texniki cəhətdən düzgün istifadə olunmasını, ona xidmət edilməsini təşkil etmək və bu texnikanın qaydada və saz saxlanması üçün tədbirlər görmək;

bölüyün döyüş və digər maşınları sürücü-mexaniklərinin (sürücülərinin) işgüzarlıq, döyüş və mənəvi keyfiyyətlərini bilmək, onların ixtisas dərəcələrinin artırılması üzrə iş aparmaq;

bölüyün döyüş texnikası və digər texnikasının material hissəsini, sayını və texniki vəziyyətini bilmək; ekipajlar (sürücülər) tərəfindən maşınların texniki xidməti və onların təmiri üzrə aparılan işlərə şəxsən rəhbərlik etmək;

bölüyün şəxsi heyəti ilə texniki hazırlıq, maşın sürmənin əsasları və qaydaları üzrə məşğələlər aparmaq;

yanacağın və sürtkü materiallarının, ehtiyat hissələrinin və başqa əmlakın qənaətlə sərf edilməsinə diqqət yetirmək;

parkdan çıxan maşınların vəziyyətini yoxlamaq, ancaq texniki cəhətdən saz maşınları istismara buraxmaq və bu barədə yol vərəqəsində qeyd etmək;

maşınların qəza, qırılıb-sınma və başqa zədələnmə hallarının qarşısını almaq üçün tədbirlər görmək, bu halları törədə biləcək səbəblər və görülən tədbirlər haqqında dərhal bölük komandirinə məlumat vermək, həmçinin maşınların istismarı, təmiri və təxliyəsi zamanı təhlükəsizliyin təmin edilməsinə diqqət yetirmək;

bölüyün hər bir təlimi və ya məşğələsi üçün maşınları hazırlamaq, geri qayıdanda isə onların vəziyyətini yoxlamaq;

bölüyün parkında və maşınlarında yanğına qarşı tədbirləri həyata keçirmək;

bölük maşınlarının texniki vəziyyətini ayda bir dəfədən az olmayaraq yoxlamaq;

zəruri texniki əmlak üçün vaxtında sifariş vermək, bu əmlakdan düzgün istifadə olunmasını və onun qorunub saxlanmasını təşkil etmək;

maşınların işləməsinin uçotunu və texniki əmlakın hesabatını aparmaq.

 

Taqım (qrup, qüllə) komandiri

 

129. Taqım (qrup, qüllə) komandiri sülh və müharibə dövründə: taqımın (qrupun, qüllənin) döyüşə hazırlığına, şəxsi heyətin döyüş və ictimai-siyasi hazırlığına; hərbi intizamına və mənəvi vəziyyətinə; taqımın (qrupun, qüllənin) silahlarının, döyüş texnikası və digər texnikasının və əmlakının qorunub saxlanmasına, vəziyyətinə; taqımın (qrupun, qüllənin) döyüş tapşırıqlarını müvəffəqiyyətlə yerinə yetirməsinə; taqımda (qrupda, qüllədə) daxili qayda-qanuna riayət edilməsinə cavbdehdir. O, bölük (döyüş hissəsi) komandirinə tabedir, taqımın (qrupun, qüllənin) bütün şəxsi heyətinin birbaşa rəisidir.

130. Taqım (qrup, qüllə) komandirinin vəzifəsidir:

taqımın (qrupun, qüllənin) şəxsi heyəti ilə döyüş və ictimai-siyasi hazırlıq məşğələləri keçirmək, manqa komandirlərinin (komanda çavuşlarının) əsgərlərə (matroslara) düzgün təlim vermələrini və döyüş tapşırıqları yerinə yetirilərkən, taqıma (qrupa, qülləyə) bacarıqla komanda vermələrini yoxlamaq; taqımın (qrupun, qüllənin) döyüş və ictimai-siyasi hazırlığının uçotunu aparmaq;

taqımın (qrupun, qüllənin) şəxsi heyətinin işgüzarlığını, mənəvi keyfiyyətlərini, həmçinin adını, soyadını və təvəllüdünü, hərbi xidmətə çağırılmamışdan qabaqkı peşəsini, ailə vəziyyətini, hər bir hərbi qulluqçunan döyüş və ictimai-siyasi hazırlıq üzrə müvəffəqiyyətlərini və çatışmazlıqlarını bilmək;

taqımın (qrupun, qüllənin) silahlarının, döyüş texnikasının və digər texnikanın material hissəsini, istifadə edilmə, qorunub-saxlanma qaydalarını bilmək və onların döyüşə hazırlığını şəxsən yoxlamaq;

tabeliyində olanların məişətinə qayğı göstərmək və onların ehtiyaclarını dərindən öyrənmək;

taqımın (qrupun, qüllənin) şəxsi heyətinin hərbi intizama riayət etməsinə, zahiri görkəminə, hərbi formanı geymə qaydalarını yerinə yetirməsinə, ləvazimatın, geyimin və ayaqqabının əyninə uyğunlaşdırılmasına, şəxsi gigiyena qaydalarına əməl etməsinə ciddi diqqət yetirmək;

tabeliyində olanların ehtiyacları, həmçinin taqımın (qrupun, qüllənin) əsgərlərinə (matroslarına), çavuşlarına verilən intizam cəzaları və həvəsləndirmələr haqqındakı məlumatı bölük (döyüş hissəsi) komandirinin nəzərinə çatdırmaq;

taqımın (qrupun, qüllənin) yuxudan durma və axşam yoxlanışında vaxtaşırı iştirak etmək;

silahlardan, döyüş texnikasından və digər texnikadan, ləvazimatdan, əşyadan və başqa əmlakdan düzgün istifadə edilməsinə, onların qorunub saxlanmasına diqqət yetirmək, iki həftədə bir dəfədən az olmayaraq onları şəxsən yoxlayıb sayını bilmək;

hər dəfə təlim, yaxud məşğələlər üçün silahların, döyüş texnikasının və digər texnikanın hazırlığını, təlim və məşğələlərdən sonra onların sayını və vəziyyətini yoxlamaq;

məşğələlər, təlimlər, atışlar zamanı, həmçinin texnika və silahlarla işləyərkən təhlükəsizlik tədbirləri qaydalarına əməl edilməsini tələb etmək.

 

Bölüyün başçavuşu

 

131. Bölüyün başçavuşu sülh və müharibə dövründə: əsgərlərin və çavuşların düzgün xidmət etmələrinə, hərbi intizama və müəyyən edilmiş daxili qayda-qanuna riayət edilməsinə; bölüyün silahlarının, döyüş texnikası və digər texnikasının, döyüş sursatının və əmlakının qorunub saxlanmasına cavabdehdir. O, bölük komandirinə tabedir, bölüyün çavuş və əsgərlərinin birbaşa rəisidir.

Bölükdə zabit olmayanda o, bölük komandirinin vəzifələrini yerinə yetirməlidir.

132. Bölük başçavuşunun vəzifəsidir:

bölüyün əsgər və çavuşlarını tanımaq; onların rütbəsini, soyadını, xidmət müddətini, tutduğu vəzifəsini, yaxud ixtisasını, şəxsi keyfiyyətlərini, ailə vəziyyətini bilmək və onlara qayğı göstərmək;

bölüyün döyüş və ictimai-siyasi hazırlıq məşğələlərini zəruri vasitələrlə təmin etmək, həmçinin bölük komandirinin göstərişi ilə şəxsən məşğələlər aparmaq;

bölüyə gələn silahları, ləvazimatı və əmlakı vaxtında almaq, nəzərdən keçirmək, onlardan düzgün istifadə edilməsinə, onların qorunub saxlanmasına diqqət yetirmək və dəqiq uçotunu aparmaq;

təmirə ehtiyacı olan silahları, ləvazimatı və əmlakı vaxtında emalatxanalara göndərmək; bölüyün şəxsi heyətinin əşya əmlakını təmir edə bilməsi üçün lazım olan təmir-yamaq materiallarının olmasının qeydinə qalmaq;

bölük katibinin işini, bölüyün müəyyən edilmiş uçot və hesabat işinin düzgün aparılmasını yoxlamaq;

taqımlar arasında xidmət və iş naryadlarını bölüşdürmək, çavuşların naryad növbəsinə şəxsən başçılıq etmək və taqımlarda növbələrin düzgün aparılmasını yoxlamaq;

bölükdən təyin olunmuş sutkalıq naryadı dəyişməyə göndərməzdən qabaq nəzərdən keçirmək, təlimatlandırmaq, onların öz vəzifələrini bilməsini yoxlamaq və vaxtında dəyişməyə göndərmək;

bölük komandirinin icazəsi ilə qarovullara, alay (briqada) növbətçisinin sərəncamı ilə növbətçi bölməyə döyüş sursatı vermək, növbə qurtarandan sonra onları şəxsən qəbul edib yoxlamaq;

bölük növbətçisinin və gün növbətçilərinin öz vəzifələrini dəqiq yerinə yetirmələrini yoxlamaq;

bölüyün əsgər və çavuşlarının zahiri görkəminə diqqət yetirmək, onların geyimini və ayaqqabısını əyinlərinə uyğunlaşdırmaq;

bölükdən təyin olunan hər komandanı nəzərdən keçirib yola salmaq; hərbi hissənin yerləşdiyi yerdən kənara göndərilən komandaları alay (briqada) növbətçisinə təqdim etmək; bölüyü şəxsən hamama aparmaq və tibbi müayinəyə təqdim etmək;

səhər baxışının aparılmasına rəhbərlik etmək və axşam yoxlanışını aparmaq;

bölüyü yeməkxanaya aparmaq, yaxud onu taqım komandiri müavinlərindən birinin komandası altında yeməkxanaya göndərmək;

axşam yoxlanışı zamanı yerində olmayanlar barəsində (özbaşına gedənlər varsa, onların soyadlarını) bölük növbətçisi vasitəsilə alay (briqada) növbətçisinə məlumat vermək;

müddətli xidmət əsgər və çavuşları alayın (briqadanın) yerləşdiyi ərazidən kənara buraxıldıqda, onlara buraxılma vərəqəsi vermək və geyim formalarının qaydada olmasını, küçədə və ictimai yerlərdə özlərini aparma qaydalarını bilmələrini yoxlamaq;

iş növbəsində olanlar və ya xidməti işlərlə əlaqədar yerində olmayanlar üçün yemək saxlanması barədə bölük növbətçisi vasitəsilə yeməkxana növbətçisinə sifariş vermək;

bölüyün bütün yaşayış və qeyri-yaşayış binalarının təmiz və səliqəli saxlanmasını təşkil etmək, bölüyün bütün binalarının, ayaqyolularının və təhkim olunmuş ərazi sahələrinin ümumi təmizlənməsinə rəhbərlik etmək;

sobaların yandırılması qaydalarının yerinə yetirilməsinə, yanğınsöndürmə vasitələrinin saz olmasına, bölüyün əsgər və çavuşlarının yanğın təhlükəsizliyi qaydalarına riayət etmələrinə nəzarət etmək;

bölükdə baş vermiş hər bir hadisə barəsində bölük komandirinə dərhal məlumat vermək;

bölükdə zabit olmayanda böyük rəislərin əmrlərini yerinə yetirmək və bu barədə bölük komandirinə məlumat vermək;

həbs edilmiş əsgər və çavuşların pulunu və qiymətli şeylərini siyahı ilə qəbul etmək və onları bölük komandirinə təqdim etmək;

sıravilərə və çavuşlara verdiyi həvəsləndirmələr və cəzalar barədə bölük komandirinə məlumat vermək;

alınan nizamnamələrin, təlimatların və tədris vasitələrinin saxlanmasını, həmçinin müvəqqəti istifadəyə verilməsini təşkil etmək, onların taqımlarda saxlanmasına nəzarət etmək;

bölüyün yerləşdiyi yerdən kənara getdikdə taqım komandiri müavinlərindən birini öz yerinə qoymaq.

 

Taqım komandiri müavini

 

133. Taqım komandiri müavini sülh və müharibə dövründə: taqımda daxili qayda-qanuna, hərbi intizama, şəxsi heyətin düzgün xidmət etməsinə, hər bir əsgərin və çavuşun zahiri görkəminə cavabdehdir. O, taqım komandirinə, daxili xidmət qaydasında isə bölük başçavuşuna tabedir, taqımın əsgər və çavuşlarının birbaşa rəisidir.

134. Taqım komandiri müavininin vəzifəsidir:

taqımın əsgər və çavuşlarına təlim vermək, tərbiyə etmək və taqım komandirinin göstərişi ilə onlarla şəxsən məşğələlər aparmaq;

tabeliyində olanların hər birini tanımaq; onların ad və soyadını, təvəllüdünü, şəxsi keyfiyyətlərini, hərbi xidmətə qədərki məşğuliyyət növünü, ailə vəziyyətini, döyüş və ictimai-siyasi hazırlığındakı müvəffəqiyyət və çatışmazlıqlarını bilmək;

taqımın manqa komandirlərinin və bütün şəxsi heyətinin hərbi intizama riayət etmələrinə və xidməti düzgün yerinə yetirmələrinə diqqət yetirmək;

taqımın silahlarını, döyüş texnikasını və digər texnikanı, ləvazimatını və əmlakını saz saxlamaq, onların yerində olmasına ciddi diqqət yetirmək;

binanın təmizliyinə qayğı göstərmək; tabeliyində olanlardan yataq ləvazimatını, geyim və ayaqqabılarını yaxşı və səliqəli saxlamalarını tələb etmək; taqımın şəxsi heyətinin əşya əmlakının kiçik təmirini vaxtında aparmasına diqqət yetirmək;

taqımın şəxsi heyətinin səhər baxışını keçirmək;

tabeliyində olanların bütün xahişləri, həvəsləndirmə, eləcə də onlara verilmiş cəzalar və onların nalayiq hərəkətləri barəsində taqım komandirinə məlumat vermək;

tabeliyində olanlara qayğı göstərmək, onların ehtiyaclarını dərindən öyrənmək;

əsgərləri iş və xidmət naryadına təyin etmək, taqımın naryad vərəqəsini (7 saylı əlavə), şəxsi heyətin, silahların, ləvazimatın və əmlakın uçotunu aparmaq;

tabeliyində olanların harada olduqlarını və nə etdiklərini həmişə bilmək;

taqım komandiri və yaxud bölük başçavuşu əvəzi qaldıqda onların vəzifələrini yerinə yetirmək.

 

Manqa komandiri

 

135. Manqa komandiri sülh və müharibə dövründə; tabeliyində olanların təliminə, tərbiyəsinə, hərbi intizamına və mənəvi vəziyyətinə, sıra hazırlığına və zahiri görkəminin səliqəsinə; silahlardan, döyüş texnikasından və digər texnikadan, ləvazimatdan, geyimdən, ayaqqabıdan düzgün istifadə olunmasına və qaydada, saz saxlanmasına; manqanın döyüş tapşırıqlarını müvəffəqiyyətlə yerinə yetirməsinə cavabdehdir. O, taqım komandirinə və onun müavininə (komanda çavuşuna) tabedir, manqanın şəxsi heyətinin bilavasitə rəisidir.

136. Manqa komandirinin vəzifəsidir:

manqa əsgərlərinə (matroslarına) təlim-tərbiyə vermək, döyüş tapşırığı yerinə yetiriləndə manqaya bacarıqla komanda vermək;

tabeliyində olanların hər birinin ad və soyadını, təvəllüdünü, şəxsi keyfiyyətlərini, hərbi xidmətə qədərki məşğuliyyət növünü, ailə vəziyyətini, döyüş və ictimai-siyasi hazırlığındakı müvəffəqiyyət və çatışmazlıqlarını bilmək;

manqa silahlarının, döyüş texnikası və digər texnikasının material hissəsini, onlardan istifadə edilməsi və qorunub saxlanması qaydalarını bilmək;

manqa əsgərlərinə (matroslarına) xidmətə məhəbbət bəsləmələrini və öz silahına, döyüş texnikasına və digər texnikaya qayğı ilə yanaşmalarını aşılamaq;

mənqa əsgərlərinə (matroslarına) sıra hazırlığı və fiziki dözümlülük aşılamaq;

tabeliyində olanlara qayğı göstərmək və onların ehtiyaclarını dərindən öyrənmək;

bütün xəstəliklər, tabeliyində olanların şikayətləri və xahişləri, onların nalayiq hərəkətləri və bu hərəkətlərin qarşısının alınması üzrə görülən tədbirlər, onlara verilən həvəsləndirmələr və cəzalar haqqında, həmçinin silahların və digər əmlak predmetlərinin itməsi halları və yaxud nasazlığı haqqında taqım komandiri müavininə (komanda çavuşuna) məlumat vermək;

tabeliyində olanlardan hərbi intizama riayət edilməsini tələb etmək;

manqada günün nizam qaydalarına, daxili qayda-qanuna, təmizliyə riayət edilməsinə, tabeliyində olanların səliqəliliyinə, geyimin və ayaqqabının sazlığına, ləvazimatın düzgün uyğunlaşdırılmasına, şəxsi gigiyena qaydalarına əməl edilməsinə; hərbi formanı geymə qaydalarına riayət edilməsinə, həmçinin zahiri görkəminə, üz və başlarının vaxtında qırxılmasına diqqət yetirmək;

ayaqqabının və geyimin hər gün təmizlənməsinə, ayaq dolaqlarının, corabların qurudulmasına, ləvazimatın metal hissələrinin təmizlənməsinə, həmçinin ayaqqabının və geyimin vaxtında təmir edilməsinə diqqət yetirmək;

atışdan sonra döyüş sursatının və gilizlərin bütün şəxsi heyət tərəfindən təhvil verilməsini yoxlamaq;

tabeliyində olanlarda döyüş və boş patronların, qumbaraların, partladıcıların və partlayıcı maddələrin qalmamasına diqqət yetirmək;

tabeliyində olanların harada olduqlarını və nə etdiklərini həmişə bilmək;

manqanın silahlarını, döyüş texnikasını və digər texnikanı, əmlakını hər gün yoxlamaq, onları həmişə qaydasında və saz saxlamaq, onların yerində olmasına ciddi diqqət yetirmək.

 

Əsgərin (matrosun) vəzifələri

 

137. Əsgər (matros) sülh və müharibə dövründə ona həvalə edilmiş vəzifələrin və verilən tapşırıqların vaxtında və dəqiq yerinə yetirilməsinə, həmçinin öz silahının, ona tapşırılan döyüş texnikasının və digər texnikanın vəziyyətinə cavabdehdir. O, manqa komandirinə tabedir.

138. Əsgərin (matrosun) vəzifəsidir:

Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin döyüşçüsü kimi öz borcunu dərindən dərk etmək, Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasına və qanunlarına müqəddəscəsinə və sarsılmazcasına riayət etmək, hərbi andı yerinə yetirmək; Azərbaycan dövlətinin işinə və mənafeyinə uyğun sayıq, namuslu və sədaqətli olmaq və bunun uğrunda mübarizədə öz qüvvələrini, hətta həyatını belə əsirgəməmək;

hərbi işi vicdanla öyrənmək, komandirlərin (rəislərin) ona öyrətdiklərini möhkəm və səylə yadda saxlamaq; öz xidməti vəzifələrini nümunəvi yerinə yetirmək; hərbi nizamnamələrin tələblərini möhkəm bilmək və vicdanla yerinə yetirmək;

komandirlərin (rəislərin) əmr və sərəncamlarını sözsüz, dəqiq və tez yerinə yetirmək;

igid və intizamlı olmaq; nalayiq hərəkətlər etməmək və yoldaşlarını da belə hərəkətlərdən çəkindirmək;

//çıxarılıb// dövlət sirrini ciddi saxlamaq;

komandirlərə (rəislərə) və böyüklərə hörmət göstərmək, hərbi nəzakət, davranış və əsgəri salamlaşma qaydalarına ciddi riayət etmək;

öz silahını, döyüş texnikasını və digər texnikanı mükəmməl bilmək; həmişə saz, təmiz və döyüşə hazır saxlamaq;

diviziya (gəmilər briqadası) komandiri də daxil olmaqla, özünün birbaşa rəislərinin vəzifəsini, hərbi rütbəsini və soyadını bilmək;

dövlət əmlakını qorumaq, geyimini və ayaqqabısını ehtiyatla geymək, onları vaxtında və səliqə ilə təmir etmək, hər gün təmizləmək və göstərilən yerdə saxlamaq;

şəxsi və ictimai gigiyena qaydalarına riayət etmək;

silahla, döyüş texnikası və digər texnika ilə işləyəndə və başqa hallarda təhlükəsizlik tədbirlərinə, həmçinin yanğın təhlükəsizliyi qaydalarına riayət etmək;

hissənin (bölmənin) yerləşdiyi ərazidən kənara çıxmaq zərurəti olduqda, bunun üçün manqa komandirindən icazə almaq və qayıtdıqdan sonra ona bu barədə məlumat vermək;

həmişə forma üzrə və səliqəli geyinmək;

hissədən kənarda özünü şərəfli və ləyaqətli aparmaq, ictimai asayişi pozmamaq və əhaliyə qarşı nalayiq hərəkətlərə yol verməmək.

139. Vəzifə borclarını nümunəvi yerinə yetirən, döyüş hazırlığında müvəffəqiyyət qazanan sıravi əsgərə baş əsgər, matrosa isə baş matros hərbi rütbəsi verilə bilər.

Əsgərlərin (matrosların) təlim və tərbiyəsində manqa komandirinə kömək etmək baş əsgərin (baş matrosun) vəzifəsidir.

 

IV fəsil. Hərbi qulluqçuların yerləşdirilməsi

 

Ümumi müddəalar

 

140. Müddətli xidmət hərbi qulluqçuları — gəmidə olan matros və çavuşlardan başqa kazarmalarda yerləşdirilirlər.

141. Alay (briqada) komandiri alayın (briqadanın) bütün yaşayış və qeyri-yaşayış binalarını, həmçinin ərazisini bölmələr arasında bölüşdürür.

Hərbi şəhərcikdə bir neçə hərbi hissə yerləşirsə, qarnizon rəisi ərazini və binaları bu hissələr arasında bölüşdürür.

142. Hər bir bölüyün yerləşdirilməsi üçün aşağıdakılar nəzərdə tutulmalıdır:

ictimai-siyasi və mədəni-maarif işlər otağı;

şəxsi heyətin yataq otağı;

bölüyün dəftərxana otağı;

silah saxlama otağı;

bölüyün əmlakını və hərbi qulluqçuların şəxsi əşyalarını saxlama otağı;

yuyunma otağı;

silah təmizləmə otağı (yeri);

papiros çəkmə və ayaqqabı təmizləmə otağı (yeri);

məişət xidməti otağı;

paltar və ayaqqabı qurutma yeri.

Hər taborda tabor komandiri, onun müavinləri, tabor qərargahı, zabitlərin məşğələlərə hazırlaşması, müşavirəsi və istirahəti üçün otaqlar ayrılır.

Alayda (briqadada) məşğələlər aparmaq üçün zəruri siniflər hazırlanır.

143. Şəxsi heyətin yataq otaqlarında yerləşdirilməsi üçün hər bir hərbi qulluqçuya 2,5-4 kv.m hesabı ilə sahə ayrılır.

Bu zaman hər bir nəfərə düşən havanın həcmi 9-12 kub.m-dən az olmamalıdır.

144. Gizirlər, miçmanlar və müddətindən artıq xidmət çavuşlarının ailəliləri alayın (briqadanın) yerləşdiyi ərazidən kənarda, subaylar alayın (briqadanın) ərazisindəki yataqxanalarda və ya kazarmalarda ayrı otaqlarda yerləşdirilirlər. Alay (briqada) komandirinin icazəsi ilə subaylar, həmçinin alayın (briqadanın) yerləşdiyi yerdən kənarda da yaşaya bilərlər.

Bölük başçavuşu vəzifəsində olan gizirlər və miçmanlar, həmçinin müddətindən artıq xidmət çavuşları (ailəli, ya da subay) alayın (briqadanın) yerləşdiyi ərazidə və ya bu ərazinin yaxınlığında yerləşdirilirlər.

145. Yeməkxanalarda, çörəkxanalarda, çörək zavodlarında, qazanxanalarda, istehsalat, yaxud anbar binalarında, klublarda, parklarda və anqarlarda, həmçinin kazarmaların təlim və xidmət otaqlarında heç kəsin yaşamasına icazə verilmir.

146. Yataq otaqlarında çarpayılar elə qoyulur ki, hər bir çarpayının, yaxud qoşalaşdırılmış çarpayıların yanında dolabçalar üçün, çarpayı cərgələrinin arasında isə şəxsi heyətin düzülməsi üçün boş yer qalsın. Çarpayılar divardan 50 sm-dən yaxın olmayaraq düz xətt boyunca yerləşdirilməlidir. Çarpayıların hamısı bir cür (standart) olmalıdır.

Yataq otaqlarında çarpayıların yerləşdirilməsi bir və ya iki yaruslu ola bilər.

147. Göstərdikləri igidliklərə görə Azərbaycan Respublikası müdafiə nazirinin əmri ilə bölüyün (gəminin) şəxsi heyətinin siyahısına adı daimi salınmış hərbi qulluqçular üçün yataq otağında görkəmli yerdə çarpayı qoyulur və həmişə nümunəvi halda saxlanılır. Çarpayının üstündə qəhrəmanın şəkli asılır və qəhrəmanlığı təsvir olunur.

148. Çarpayıyanı dolabçada tualet əşyaları, yaxalıqlar, cib dəsmalları və digər xırda şəxsi istifadə əşyaları saxlanır. Dolabçada kitab-dəftərlər də saxlanıla bilər.

149. Kazarmada yerləşdirilən hərbi qulluqçuların yatağı ədyallardan, döşəkağlarından, balışüzlərindən, balışlardan və döşəklərdən ibarət olmalıdır. Yataqlar eyni qaydada yığılmalıdır. Geyimli və ayaqqabılı yatağa oturmaq və uzanmaq qadağandır.

150. Şinellər, yarımkürklər və baş geyimləri onlar üçün ayrılmış yerlərdə, asılqanlarda saxlanılır. İş paltarı yataq otaqlarından kənarda şkaf və rəflərdə, parad-bayram geyimi isə əmlak saxlanma otağında şkaflarda saxlanır. Hərbi qulluqçulara bütün geyim növlərinin saxlanması üçün yer ayrılır və bu yerinə üzərinə hərbi qulluqçunun soyadı yazılmış yarlıklar vurulur. Hərbi qulluqçu yatanda o, gündəlik geyim və qayışını səliqə ilə büküb kətil üstünə, ayaqqabısını isə çarpayının ayaq tərəfində yerə qoyur. Paltar və alt geyimi, ayaqqabı lazım gəldikdə qurutma yerində qurudulur.

İçində müəyyən edilmiş predmetlər olan arxa çantaları, metal şlemlər və fərdi mühafizə vasitələri (əleyhqazlardan başqa) yataq otağında, ya da başqa otaqda şkaflarda və ya rəflərdə saxlanır.

151. Bölmələrdə olan atıcı silahı və döyüş sursatı, o cümlədən təlim silahı və sursatı pəncərələrinə dəmir şəbəkə vurulmuş ayrıca otaqda saxlanır. Otağın qapısında elektrik-səs siqnalizasiyası, gözyeri olmalı, özü də içəri açılmalıdır.

Pulemyotlar, avtomatlar, karabinlər, tüfənglər və əl qumbaraatanları, həmçinin pulemyotların ehtiyat lülələri, süngü-bıçaqlar (süngülər) piramidalarda tapançalar və döyüş sursatı dəmir, yaxud üstü dəmirlə örtülmüş və qıfıllanan şkaf, ya da yeşiklərdə saxlanmalıdır. Piramidalarda qazıma alətləri və əleyhqazlar da saxlanır. Təlim silahları və sursatı döyüş silahları və sursatlarından ayrı saxlanır. Ayrıca piramida olmadıqda, təlim və döyüş silahlarını bir yerdə saxlamağa icazə verilir, bu vaxt təlim silahı saxlanan yer «Təlim silahı» yazısı ilə işarə edilir. Təlim tapançaları bölmənin əsgər və çavuşlarının döyüş tapançaları ilə bir yerdə saxlanır. Təlim silahları və patronları döyüş silahları və patronları ilə eyni qaydada verilir.

152. Silah yığılmış piramidalar, tapança və hərbi sursat qoyulmuş şkaflar və yeşiklər, həmçinin silah saxlanan otaq bağlanıb qıfıllanmalı və surquçlu möhürlə möhürlənməlidir: piramidalara və otaqlara bölük növbətçisinin; tapançalar və döyüş sursatı saxlanan şkaf və yeşiklərə bölük başçavuşunun möhürü vurulur.

Piramidaların və silah saxlanan otaqların, həmçinin əsgər və çavuşların silahları saxlanan şkaf və yeşiklərin açarları bölük növbətçisində, döyüş sursatı yeşiklərinin açarları isə bölük başçavuşunda olmalıdır.

Silah saxlanma otağında əmlak siyahısı asılır, bu siyahıda otaqda olan piramidaların, şkafların, yeşiklərin, stendlərin, plakatların və otaqdakı digər əşyaların miqdarı göstərilir. Siyahıda, həmçinin yeşiklərin nömrələri və hansı möhürlə möhürləndiyi göstərilir.

Hər piramidaya (şkafa, yeşiyə) onun hansı bölməyə mənsub olduğunu və ona cavabdeh olan şəxsin hərbi rütbəsini, soyadını, piramidanın (şkafın, yeşiyin) nömrəsini və hansı möhürlə möhürləndiyini göstərən yarlık yapışdırılır.

Hər piramidanın (şkafın, yeşiyin) içində onda saxlanan silahların növünü və miqdarını göstərən siyahı asılır. Piramidanın (şkafın) hər yuvasının üzərində burada saxlanan silahın növü və nömrəsi, əleyhqazın nömrəsi və onların mənsub olduğu (şəxsin soyadı) göstərilən yarlık yapışdırılır.

Silah saxlanma otağında, piramidalarda, şkaflarda və yeşiklərdə olan bütün siyahıları bölük komandiri imzalayır.

Bir otaqda bir neçə bölmənin silahları və döyüş sursatı saxlanırsa, alay (briqada) üzrə verilən əmrə görə bu otaqda saxlanan silahların və döyüş sursatının yerləşdirilməsi, qorunub saxlanması qaydasına məsul olan şəxs təyin olunur və bu şəxs də otaqdakı əmlakın siyahısını imzalayır.

Silahsaxlanma otaqları sutkalıq naryadda olan şəxslərin mühafizəsi altında olmalıdır.

153. Taborun (alay, briqada qərargahı və xidmətlərinin) zabit və gizirlərinin şəxsi silahları və onların patronları bölüklərin birində (alay, briqada qərargahında) dəmir, yaxud dəmirlə üzlənmiş və qıfıllanan şkafda saxlanır. Şkafı bölüyün başçavuşu (alay, briqada növbətçisi) möhürləməlidir.

Tabor zabit və gizirlərinin şəxsi silahları saxlanan şkafın açarı bölük başçavuşunda, alay (briqada) qərargahı və xidmətlərinin zabit və gizirlərinin şəxsi silahları saxlanan şkafın açarı isə alay (briqada) növbətçisində olmalıdır.

Tapançaların və patronların verilməsi və qəbul qaydasını alay (briqada) komandiri müəyyən etməlidir.

154. Qarovullar və növbətçi bölmə üçün olan patronlar dəmir (dəmirlə üzlənmiş), qıfıllanmış və möhürlənmiş yeşiklərdə saxlanır, hər yeşyin açarı və möhürü bölüyün başçavuşunda olur. Hər bir yeşikdə döyüş sursatının miqdarını göstərən siyahı olmalıdır. Patron olan yeşiklər silah piramidalarının yaxınlığında qoyulmalıdır.

Ştatında olmayan silahlarla növbə çəkən bölmələr döyüş sursatını anbardan silahla birlikdə almalıdırlar.

155. Əlüzyuyanlar hər beş-yeddi nəfərə bir kran (lülə) və hər bölüyə ən azı axar suyu olan iki ayaq vannası hesabı ilə qoyulur. Emalatxanalarda, parklarda, çörəkxanalarda, çörək zavodlarında və yeməkxanalarda bunlardan əlavə isti duş olmalı, əlüzyuyanların yanına sabun və əl dəsmalı qoylmalıdır.

Qızdırılan binalarda su kəməri olmadıqda, su ilə doldurulan əlüzyuyanlar qoyulmalıdır, onlar da gecə-gündüz su ilə dolu olmalıdır.

Əlüzyuyanlar təzə su ilə doldurulmazdan qabaq onlarda qalan su boşaldılır, əlüzyuyanlar təmizlənir və yığılmış çirkli su bu məqsədlə ayrılmış yerə tökülür.

156. Geyimi və ayaqqabıları təmizləmək üçün ayrıca, xüsusi hazırlanmış otaq, yaxud yer ayrılır.

Geyim və alt paltarı yalnız camaşırxanada, yaxud bu məqsədlə ayrılmış otaqlarda (yerlərdə) yuyulur. Geyimi və alt paltarını kazarmada yumaq və kazarmanın yaxınlığında qurutmaq qadağandır.

Papiros çəkməyə xüsusi ayrılmış və hazırlanmış otaqlarda, yaxud yerlərdə icazə verilir.

157. Məişət xidməti otağı paltar ütüləmək üçün stollarla, güzgülərlə təchiz edilir, zəruri miqdarda ütü və həmçinin baş qırxmaq, paltarın və ayaqqabının xırda təmiri üçün lazımi inventar, alət, cihaz və yamaq materialları ilə təmin olunur.

158. Müddətli xidmət hərbi qulluqçuların bütün əşya əmlakında onların hərbi biletinin nömrəsi yazılır.

159. Bölüyün ərazisindən kənarda yaşayan bütün hərbi qulluqçuların soyadı, ünvanı, telefon nömrəsi və hər birinin çağırılma qaydası göstərilən siyahı olmalıdır. Bu siyahı bölüyün dəftərxanasında və bölüyün növbətçisində saxlanır. Alay (briqada) qərargahı və xüsusi bölmələrinin zabitləri, gizirlər və müddətindən artıq xidmət çavuşları üçün də belə siyahı tərtib edilməli, bu siyahı alay (briqada) qərargahında və alay (briqada) qərargahı növbətçisində olmalıdır.