4
Metodik vəsaitə Məhkəmə-Tibbi Ekspertiza və Patoloji
Anatomiya Birliyinin Metodik Şurası müsbət rəy vermişdir.
Şakir Məzlum oğlu Musayev –
tibb elmləri doktoru, professor
ŞƏXSİYYƏTİN CİNSİ TOXUNULMAZLIĞI VƏ CİNSİ AZADLIĞI
ƏLEYHİNƏ OLAN CİNAYƏTLƏRLƏ BAĞLI MƏHKƏMƏ-TİBBİ
EKSPERTİZALAR
Bakı - 2009, 46 səh.
Metodik vəsait şəxsiyyətin cinsi toxunulmazlığı, cinsi
azadlığı əleyhinə olan cinayətlərlə və digər mübahisəli
vəziyyətlərlə bağlı məhkəmə-tibbi ekspertizalar zamanı
məhkəmə-tibb ekspertlərinə və istintaq-məhkəmə orqanlarının
əməkdaşlarına köməklik məqsədi ilə tərtib edilmişdir.
© Ş.M.Musayev, 2009
5
MÜBAHİSƏLİ CİNSİ VƏZİYYƏTLƏRDƏ VƏ
CİNSİ CİNAYƏTLƏRDƏ APARILAN
MƏHKƏMƏ-TİBBİ EKSPERTİZALAR.
Cinayət və mülki işlərin istintaqı zamanı, məhkəmə-istintaq
orqanlarının qarşısında cinsi mənsubiyyətin,
kişinin
mayalandırma və qadının mayalanma qabiliyyətinin, cinsi
toxunulmazlığın, cinsi yetkinliyin, hamiləliyin, doğuşun,
abortun və digər məsələlərin təyin edilməsi ilə bağlı bir sıra
xüsusi sualların həlli zərurəti yaranır.
Məhkəmə-tibbi təcrübədə belə sualların həlli cinsi
vəziyyətin ekspertizası adlanır.
1. HƏQİQİ CİNSİN TƏYİNİNİN MƏHKƏMƏ-TİBBİ
EKSPERTİZASI
Cinayət və mülki işlərin istintaqı zamanı nigahın pozulması,
həqiqi hərbi xidmətə çağırış, pasportun verilməsi, cinsi
cinayətlər və digər hallarda həqiqi cinsin təyin edilməsinin
vacibliyi yarana bilər.
Hermafroditizm və ya həqiqi ikicinslilik, subyektdə həm
kişi, həm də qadın cinsi vəzilərin (xayalar və yumurtalıqlar)
elementlərinin olması ilə xarakterizə olunur. Belə şəxslərin
xarici cinsiyyət orqanları bir mənalı şəkildə ya kişi, ya da
qadınlara xas olmaqla bərabər müəyyən inkişaf qüsurlarına
malik olur. Həqiqi hermafroditizmə çox nadir hallarda rast
gəlinir. Yalançı hermafroditizmə daha çox rast gəlinir. Bu
zaman subyektdə müəyyən cinsə aid funksiyalı cinsi vəzilər
olsa da, xarici cinsiyyət orqanları əks cinsə aid olur. Yalançı
qadın hermafroditlərdə – yumurtalıqlar olsa da, xarici cinsiyyət
orqanları kişi tipinə uyğun inkişaf etmiş olur. Yalançı kişi
hermafroditlərdə – xayaların olmasına baxmayaraq, xarici
cinsiyyət orqanları qadın cinsinə uyğun inkişaf edir.
6
Həqiqi cinsi təyin edərkən aşağıdakı kompleks əlamətlər
nəzərə alınır:
- anamnestik məlumatlar (polyusiya, aybaşı, cinsi meyllik);
- ikincili cinsi əlamətlərin vəziyyəti və xarici cinsiyyət
orqanlarının quruluşu;
- tibbi sənədlərdən (ginekoloq, uroloq, endokrinoloq,
seksopatoloq və s. yanında müalicədə olması barədə)
məlumatlar.
Həqiqi cinsin təyininin məhkəmə-tibbi ekspertizası müxtəlif
ixtisaslı həkim-klinisistlərin iştirakı və subyekti ixtisaslaşmış
müalicə müəssisəsində müayinə etməklə komission qaydada
aparılır.
Daxili cinsi vəzilərin müayinəsi və onların funksional
fəaliyyətinin həcmi həlledici rol oynayır. Hazırda genetik
(həqiqi) cins qanda leykositlərin nüvələrinin və ağız
boşluğunun selikli qişasının epitelial hüceyrələrinin müayinəsi
yolu ilə də təyin oluna bilər. Diaqnostika kişi və qadın cinsinə
mənsub pozitiv əlamətlərin müəyyən edilməsinə əsaslanır.
Həqiqi cinsin təyininin məhkəmə-tibbi ekspertizası
zamanı, həlli üçün ekspert qarşısında aşağıdakı suallar
qoyula bilər:
1. Şəxs hansı həqiqi cinsə mənsubdur?
2. Hazırki şəxs hermafrodizmdən əziyyət çəkirmi?
3. Əgər belədirsə, o həqiqi yoxsa yalançı hermafrodizmə
aiddir?
