Azərbaycan Memarlıq və İnşaat Universiteti

  Sinxron maşının iş prinsipi 

Aşağıdakı  şəkildə  sinxron  maşının  sadələşdirilmiş  elektromaqnit  sxemi  və  onun 

dövrəyə qoşulma sxemi göstərilmişdir. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Sinxron  maşının  1-statoru  asinxron  mühərrikin  statoru  kimi,hazırlanır  və  onun 

daxili səthi üzərində açılmış yuvalarda üç fazalı dolaqlar yerləşdirilib 

         Sabitcərəyan  məmbəyindən  qidalanan  dolaq.4  təsirlənmə  dolağı  adlanır.Bu 

dolaq maşının təsirlənmə maqnit sahəsi yaradır.Rotor dolağı 5-fırçalı və 6-kontakt 

halqaları vasitəsi ilə xarici cərəyan məmbəyi ilə birləşdirilir.Rotor-2 hər hansı n

2

-

tezliyi ilə fırlandıqda,onun təsirlənmə maqnit seli statorun dolaqlarını kəsir və onun 

fazalarında 

𝑓

1

=  

𝑃𝑛

2

60

                       (1) 

tezliyi  ilə  dəyişən  E  e.h.q  induksiyalayır.Əgər  statorun  dolaqları  hər  hansı  yükə 

qoşularsa, onda bu dolaqlarda I

a

 dəyişən cərəyanı yaranır və bu cərəyan 

𝑛

1

=  

60𝑓

1

𝑃

                       (2) 

---

 

27 

 

maqnit  sahəsi  yaradır  (1)  və  (2)-ifadələrindən  n

1

=n

2

  alınır  ki,  bu  da  rotor  və 

statorun  mament  sahəsinin  eyni  tezliklə  fırlandığını  göstərir.Ona  görə  baxılan  

maşın  sinxron  maşın  adlanır.Sinxron  maşının  yekun  maqnit  seli  F

yek

-təsirlənmə 

dolağı ilə stator dolağının m.h.q-lərinin birgə təsiri nəticəsində  yaranır və yekun 

maqnit sahəsi rotorun fırlanma tezliyi ilə fırlanır. 

             Sinxron  maşında  e.h.q-si  induksiyalanan  və  yük    cərəyan  axan  dolaq 

lövbər  dolağı,  maşın  üzərində  təsirlənmə  dolağı  yerləşən  hissəsi  isə  induktor 

adlanır.Ona  görədə  şəkildə  göstərilən  maşında  stator-lövbər,  rotor  isə 

induktordur.İş  prinsipi  nöqteyi  nəzərdən  lövbərin  və  ya  induktorun  fırlanan 

olmasını  əhəmiyyəti  yoxdur.Yəni,bəzi  hallarda  lövbər  dolağını  rotor  üzərində, 

təsirlənmə dolağını isə stator üzərində yerləşdirirlər. 

Sinxron  maşın  avtomot  rejimdə  və  ya  başqa  generatorların  qoşulduğu  şəbəkə  ilə 

paralel işləyə bilər.Şəbəkə ilə paralel işləndikdə o,şəbəkəyə elektrik enerjisini verə 

və  ya  ala  bilər.Yanı  o  həm  generator  həm  də  mühərrik  kimi  işləyə  bilər.Sinxron 

maşın şəbəkəyəqoşulduqda onun stator dolağından keçən cərəyan fırlanan maqnit 

sahəsini yaradır.Bu maqnit sahəsinin rotor dolağından axan I

1

-təsirlənmiş cərəyanı 

ilə  qarşılıqlı  təsirindən  M-elektromaqnit  momenti  yaranır.Maşın  mühərrik 

rejimində  işlədikdə,bu  moment  fırladır,generator  rejimində  isə  tormuzlayıcı 

moment olur.Qərarlaşmış iş rejimində rotorun valı üzərindəki mexanik yükdən və 

ya elektrik yükündən asılı olmayaraq, rotor fırlanan maqnıt sahəsinə nəzərən nisbi 

sukunətdə  olur.Başqa  sözlə  rotorun  və  fırlanan  maqnit  sahənin  fırlanma  tezlikləri 

bir-birinə bərabər olur