Azərbaycan döVLƏT İQTİsad universiteti magistratura məRKƏZİ
Yüklə 1,12 Mb. Pdf görüntüsü
|
76
g)
Mülkiyyət formasından asılı olmayaraq təsərrüfatdaxili nəzarət sistemini əsaslı formada inkişaf etdirmək üçün bütün təsərrüfat subyektlərində daxili auditin təşkili; h)
Maliyyə nəzarəti orqanlarının fəaliyyətinin səmərəliliyini artırmaq, aşkar olunmuş çatışmazlıqları daha tez aradan qaldırmaq məqsədilə onlara inzibati təsir göstərmək üçün şərait yaradılmalıdır. Bunun üçün bir çox ölkələrdə də tətbiq edilən maliyyə nəzarəti nəznində ixtisaslaşmış xüsusi məhkəmə orqanı yaradıla bilər. i)
Hər bir sahənin inkişafında əsas məsələlərdən biri həmin sahədə sağlam rəqabət şəraitinin yaradılmasıdır. Bu məsələdə dövlətin üzərinə iş düşür. Belə ki, dövlət auditin həyata keçirilməsi üçün minium haqq müəyyən etməli və bu qanunvericiliklə tənzimlənməlidir. j)
təmin olunma və onların düzgünlüyü üzrə sifarişçi məsuliyyət daşımalıdır; k)
Daha güclü normativ-hüquqi bazaya malik olmaq, movcud inkişaf nəzərə alınaraq normativ-hüquqi bazada da dəyişiklilər etmək, onu təkmilləşdirmək; l)
audit standartlarının yaradılması; m)
Inzibati pozuntuların qarşısının alınması və aradan qaldırılması üzrə Azərbaycan Respublikası Hesablama Palatasına cəza qərarı çıxarmaq hüququnun verilməsi; n)
Baş verəcək pozuntu halları üzrə cərimə mexanizminin işlənib hazırlanması və s.
o)
Maliyyə nəzarətinin daha səmərəli, effektiv olması üçün hüquq normaları təkmilləşdirilməlidir. Bu təkmilləşmənin istiqamətlərinə aiddir: qanunsuz əldə oluna gəlirləri aşkara çıxarmaq sahəsində istifadə olunan hüquqi vasitələri təkmiləəşdirmək və möhkəmlətmək; bank sirri kimi qəbul olunan hüquqi prinsipləri dəqiq müəyyən etmək; vəsaitlərin dövriyyəsinə nəzarət məqsədilə yoxlamanı aparan orqana lazımi sənədlərlə tanışlığa şərait yaradılması;
77
qanunvericikdə mövcud olmayan, saxta adlar üçün hesab açılmasını və istifadəsini qeyri-qanuni sayan müddəanın qəbulu və s. Maliyyə nəzarətinin səmərəliliyini artırmaq məqsədilə müəyyən prinsiplərə əməl olunmalıdır:
Maliyyə nəzarətinin həyata keçirilməsində aşkarlıq prinsipinə əməl olunmalıdır. Lakin təsərrüfat subyektinin kommersiya sirlərinin də qorunması təmin olunmalıdır.
Baş verə biləcək mənfi hallar üçün qabaqlayıcı tədbirlər hazırlanmalıdır. Belə tədbirlər müəssisənin strateji planlarında əks olunur.
maliyyə əməliyyatlarını əhatə edir. Yoxlama zamanı, bu fəaliyyətin nəticələri yoxlanılıb qiymətləndirilir. Müasir bazar iqtisadiyyatı dövründə maliyyə nəzarətinin hərtərəfli olması daha çox əhəmiyyət daşıyır.
Maliyyə nəzarətinin icrası zamanı demokratik ölçülər nəzərə alınmalıdır.
78
NƏTİCƏ VƏ TƏKLİFLƏR
Dövriyyə vəsaitləri istehsalın mühüm ünsürüdür. O,istehsalı zəruri maliyyə resursları ilə təmin edir, müəssisənin fəaliyyətinin fasiləsizliyinə şərait yaradır.Müəssisənin ahəngdar, davamlı və məhsuldar fəaliyyəti onun dövriyyə vəsaitlərinin sabitliyindən asılıdır. Vəsaitlərin çatışmazlığı müəssisənin də fəaliyyətinin məhdudlaşdırılmasına, icrası nəzərdə tutulan, lakin icra olunmamış proqramların sayının artmasına gətirib çıxara bilər. Bu baxımdan dövriyyə vəsaitlərindən səmərəli istifadə müəssisə qarşısındakı mühüm məsələlərdəndir. Dövriyyə aktivlərinin təhlili zamanı onlardan səmərəli istifadə olunmasını aşkara çıxarmaq üçün aktivlərin dövr müddəti, dövrеtmə surəti, vəsaitin dövriyəyə cəlb оlunması, dеbitоr bоrclarının vəziyyəti, dеbitоr bоrcunun dövriyyə aktivlərinin məcmunda хüsusi çəkisi, əmtəə-matеrial еhtiyatlarının dövriyyəsi və s. kimi göstəriciləri ətraflı şəkildə öyrənmək lazımdır. Dövriyyə aktivlərinin uçotu və auditi müasir tələblərə uyğun şəkildə qurularsa, o zaman onlardan səmərəli istifadə etmək mümkün olar. Bu zaman müəssisənin istеhsal еhtiyatlarından, tədavül sfеrasındakı maddi aktivlərdən, qısamüddətli maliyyə qоyuluşlarından, pul vəsaitlərindən, hеsablaşmalarda оlan vəsaitlərdən istifadə yaxşılaşar. Yəni, müəssisənin dövriyyə vəsaitlərindən səmərəli və qənaətlə istifadə olunması maya dəyərinin aşağı salınmasına, satışdan alınan mənfəətin artırılmasına gətirib çıxarır. Dövriyyə vəsaitlərindən səmərəli istifadə olunması məqsədilə müəyyən tədbirlər həyata keçirilməlidir: yoxlama zamanı müəssisə rəhbərinin əmri ilə təsdiq olunmuş siyahıda adı оlmayan işçilərə, orada işləməyən şəхslərə və əvvəlki avans üçün hеsabat vеrməyən təhtəlhеsab şəхslərə kassadan nağd pul vеrilməsi əməliyyatları xüsusi diqqətlə yoxlanılmalıdır; ezamiyyə хərclərinin rəsmiləşdirilməsi ilə əlaqəli sənədlərin düzgün rəsmiləşdirilməsi diqqətlə təhlil olunmalıdır; vеrgiyə cəlbеtmə məqsədi ilə nоrma həddində və nоrmadan artıq sərf еdilmiş nümayəndəlik
Yüklə 1,12 Mb. Dostları ilə paylaş:
|