Azctm mövzu: Aşağıdakı ifadələrə uyğun gələn sıranı müəyyənləşdirin. I. Kurikulum II. Standart III. Hədəflər

B) 1, 3, 4

C) 2, 5, 6

D) 1, 4, 5

E) 6, 1, 5

4. Materiklərin coğrafi mövqeyinin öyrənilməsi üçün tipik planda hansı məsələlər verilir?

1 - Ekvatora görə mövqe

2 - Ən mühüm faydalı qazıntı yataqlarına görə mövqe

3 - Okeanlara görə mövqe

4 - İnkişaf etmiş ölkələrə görə mövqe

5 - Mühüm ticarət yollarına görə mövqe

6 - Qrinviç meridianına görə mövqe

A) 1, 3, 6

B) 1, 3, 5

C) 2, 4, 5

D) 3, 5, 6

E) 1, 5, 6

5. Təlim motivi nədir?

A) Şagirdlərin fəaliyyətini təmin edən psixoloji əsas

B) Şagirdlərin dərsdə fəaliyyətinin mərhələləri

C) Müəllim və şagirdlərin birgə fəaliyyətlərinin mərhələləri

D) xəritəni öyrənməyin müxtəlif mərhələləri

E) dərsin müxtəlif mərhələlərinin əlaqələndirilməsi

6. Öz məhəllin öyrənilməsi VI sinifdə hansı vaxtda aparılır?

A) il boyu

B) böyük mövzuların sonunda

C) böyük mövzuların əvvəlində

D) «Plan xəritə» bölməsindən sonra

E) Dərs ilinin sonunda

7. VI sinifdə «Atmosfer» bölməsində hansı coğrafi anlayışlar formalaşdırılır

1 - İqlim

2 - Atmosfer cəbhələri

3 - Temperatur ampilitudu

4 - Mussan

5 - Passat

6 – Sublimasiya

A) 1. 3. 4

B) 2. 5. 6

C) 1. 4. 5

D) 1. 2. 3

E) 3. 4. 5

8. Materiklərin öyrənilməsinə Avrasiyadan başlanılması hansı metodik məsələlərin həllini nəzərdə tutur?

1 - Sadədən mürəkkəbə gedən yolu

2 - Mürəkkəbdən sadəyə gedən yolu

3 - Dərs ilinin əvvəlində şagirdlərin mənimsəməsinin asan olduğu vaxtı

4 - Dərs ilinin sonunda mənimsəmənin daha asan olduğu üçün

5 - «Ümumi coğrafi qanunauyğunluqlar» bölməsində əsas anlayışlar formalaşdırıldığı üçün

6 - Diyarşünaslıq materiallarından istifadə üçün

A) 2, 3, 5

B) 1, 4, 6

C) 2, 4, 6

D) 3, 5, 3

E) 1, 3, 5

9. VI sinifdə coğrafi obyektlərin xarakteristikası üçün istifadə edilən metodik üsul:

A) tipik planlardan istifadə

B) diaqramm və qrafiklərin təhlili

C) Dərsliyin materiallarından anlayışların seçilməsi

D) Kontur xəritədə xüsusi qeydlər aparılması

E) Texniki təlim vasitələrindən istifadə edilməsi

10. Coğrafi obyektlərin xarakteristikası üçün tipik planlardan istifadə edilməsinin əsas metodik mahiyyəti ibarətdir:

A) Müxtəlif bilik mənbələri ilə müstəqil işlərin təşkil edilməsindən

B) Müşahidə və təcrübə aparmaq bacarıqlarının formalaşdırılmasından

C) Şagirdlərin nitq qabiliyyətlərinin və yaradıcı fəaliyyətlərinin inkişafından

D) Statistik materiallar, diaqramm, qrafiklə işləmək bacarıqlarının artırılmasından

E) Riyazi hesablamaları həll etmək bacarıqlarının inkişaf etdirilməsindən

11. Coğrafiyadan ekskursiyaların təşkilinin metodik əhəmiyyəti ibarətdir:

A) Anlayışların formalaşdırılması bilavasitə müşahidə əsasında aparılır

B) Xəritəni daha yaxşı başa düşməyə kömək edir

C) Anlayış və təsəvvürlərin formalaşdırılmasında söz metodları daha geniş istifadə olunur

D) Yazılı işlər aparılır

E) Dərslikdə olan materiallardan istifadə olunur

12. Coğrafiya dərslərində riyazi hesablamalar tələb edən çalışmaların istifadə edilməsi nəyə xidmət edir?

1 - Tədris materiallarının sübutluğuna

2 - Yeni coğrafi anlayışların formalaşmasına

3 - Fənlərarası əlaqənin inkişafına

4 - Şagirdlərin iqtisadi təhsilinə

5 - Ekoloji biliklərin dərinləşdirilməsinə

A) 1, 3

B) 1, 2

C) 1, 4

D) 2, 4

E) 3, 5

13. «Azərbaycan Respublikasının fiziki coğrafiyası» kursunun tədrisində ilk dəfə formalaşdırılan geomorfoloji anlayışlara aiddir.

1 - Gətirmə konusları

2 - Qraben

3 - Geosinklinallar

4 - Allüvial düzənliklər

5 - Litosfer tavaları

A) 1. 4

B) 2. 4

C) 3. 5

D) 1. 3

E) 2. 3

14. Hansı coğrafi anlayışlar «Azərbaycanın fiziki coğrafiyası» kursunda ilk dəfə formalaşdırılmağa başlayır?

1 - Aqroiqlim ehtiyatları

2 - İqlim tipləri

3 - İşıqlanma qurşaqları

4 - Antisiklon

5 - Allüvüal düzənliklər

A) 1. 5

B) 1. 2

C) 2. 4

D) 3. 5

E) 1. 4

15. Azərbaycanın fiziki coğrafi rayonlarının tədrisində istifadə olunan təlim ösulları :

A) müqayisə

B) müşahidə

C) təcrübə

D) ucadan oxu

E) mühazirə

16. Azərbaycanın fiziki coğrafi rayonlarının tədrisində istifadə olunan ən mühüm

metodlar:

A) müqayisə, tipik planlardan istifadə

B) təcrübə və müşahidələr

C) mühazirə –seminar metodu

D) tipik planlardan istifadə, təcrübələr qoyulması

E) mühazirə, ucadan oxu

17. Azərbaycanın fiziki coğrafi rayonlarının tədrisində istifadə olunan ən mühüm metodlar:

1 - Mühazirə

2 - Tipik planlardan istifadə

3 - Müqayisələr aparılması

4 - Coğrafiya meydançasında iş

5 - Təcrübələr qoyulması

A) 2. 3

B) 1. 2

C) 3. 4

D) 2. 5

E) 1. 3

18. Nağıletmə metodunun mahiyyəti nədən ibarətdir?

A) müəllim tərəfindən faktiki materialların canlı obrazlı izah edilməsi

B) müəllim tərəfindən coğrafi qanunauyğunluq və proseslərin sübutlu əsaslandırılmış izah edilməsi

C) böyük mövzuların geniş şəkildə, müəyyən plan əsasında oxunmasıdır

D) müəllim tərəfindən mövzunun sual - cavab vasitəsi ilə aydınlaşdırılmasıdır

E) dərsliyin müəyyən hissələrinin müəllim və ya şagirdlər tərəfindən oxunmasıdır

19. Nağıletmə metodunun hansı tipləri var?

A) aydınlaşdırıcı və təsviri

B) fərdi və frontal

C) şifahi və yazılı

D) evrestik və katexizis

E) ucadan oxu və izah

20. Aydınlaşdırıcı nağıletmənin mahiyyəti nədən ibarətdir?

A) öyrəniləcək faktiki materialların sistematik şərh edilməsi

B) obyekt və hadisələrin parlaq obrazının şagirdlərin təsəvvüründə yaradılması

C) dərsliyin müəyyən hissəsinin müəllim və ya şagirdlər tərəfindən oxunması

D) coğrafi qanunauyğunluqların və proseslərin sübutlu əsaslandırılmış təsviri

E) böyük mövzuların müəyyən plan əsasında oxunması

7. Mövzu:

1. İfadələrə uyğun gələn sözləri seçin.

I - İş üsulları

II - Təlimin təşkili formaları

1 - ekskursiya

2 - kollektiv

3 - meydança

4 - sinif

5 - qrup

6 - cütlər

A) I - 2, 5, 6 II - 1, 3, 4

B) II - 1, 4, 5 I - 3, 2, 6

C) I - 2, 1, 3 II - 4, 5, 6

D) I - 2, 6, 4 II - 1, 3, 5

E) II - 1, 6, 5 I - 2, 4, 3

2. Məhəldə için üstün cəhətlərini seçin:

1 - şagird passiv olur

2 - şagird həvəslə işləyir

3 - şagird tədqiqatçı olur

4 - şagird müstəqil çalışır

5 - şagird işləmək istəmir

6 - şagird elmi araşdırma aparır

A) 3, 4, 6

B) 1, 3, 4

C) 5, 4, 1

D) 2, 3, 1

E) 6, 5, 2

3. Fəal təlim prosesində şagirdlərə veilən sualların növlərini seçin.

1 - Tədqiqat sualları

2 - Formal səviyyəli suallar

3 - Öyrədici suallar

4 - Çevirmə sualları

5 - Təhlil sualları

6 - Araşdırıcı suallar

A) 2, 4, 5

B) 1, 2, 3

C) 3, 4, 6

D) 5, 6, 1

E) 2, 1, 4

4. Təsviri nağıletmənin didaktik məqsədi nədən ibarətdir?

A) obyekt və hadisələrin parlaq obrazının şagirdlərin təsəvvüründə yaradılması

B) öyrəniləcək faktiki materialların sistematik şərh edilməsi

C) dərsliyin müəyyən hissəsinin müəllim və ya şagirdlər tərəfindən oxunması

D) coğrafi qanunauyğunluqların və proseslərin sübutlu əsaslandırılmış təsviri

E) böyük mövzuların müəyyən plan əsasında oxunması

5. Müəllim tərəfindən faktiki materialların canlı - obrazlı izahı hansı söz metodunun mahiyyətidir?

A) nağıletmə

B) izah

C) ucadan oxu

D) söhbət

E) mühazirə

6. İzah metodunun mahiyyəti nədən ibarətdir?

A) müəllim tərəfindən coğrafi qanunauyğunluq və proseslərin sübutlu, əsaslandırılmış izah edilməsi

B) müəllim tərəfindən faktiki materialların canlı - obrazlı izah edilməsi

C) böyük mövzuların geniş plan əsasında oxunması

D) müəllim tərəfindən mövzunun sual - cavab şəklində aydınlaşdırılması

E) müəllim tərəfindən dərsliyin mətninin ucadan oxunması

7. Müəllim tərəfindən coğrafi qanunauyğunluq və proseslərin sübutlu əsaslandırılmış izahı hansı söz metoduna uyğun gəlir?

A) izah

B) nağıletmə

C) ucadan oxu

D) söhbət

E) mühazirə

8. Öyrənilən faktik aterialların sistematik şərhi hansı söz metoduna uyğun gəlir?

A) aydınlaşdırıcı nağıletmə

B) izah

C) təsviri nağıletmə

D) söhbət

E) ucadan oxu

9. Obyekt və hadisələrin parlaq obrazlarının şagirdlərin təsəvvürlərində yaradılması hansı söz metoduna müvafiq gəlir?

A) təsviri nağıletmə

B) izah

C) aydınlaşdırıcı nağıletmə

D) söhbət

E) ucadan oxu

10. Çayın xarakteristikasının tipik planına aid olanları seçin:

1 - çayın mənbəyi və mənşəyi

2 - çayın sağ və sol qolları

3 - çayın quruluşu

4 - çayın yaranması

5 - çayın suyunun fiziki və kimyəvi xassələri

6 - çayın keçdiyi təbii zonalar

A) 1. 2. 6

B) 2. 3. 4

C) 3. 4. 5

D) 1. 3. 5

E) 2. 4. 6

11. Dənizin xarakteristikasının tipik planına daxildir:

1 - dəniz suyunun temperaturu və duzluluğu

2 - dənizin hava kütlələri

3 - dənizin cərəyanları

4 - dənizin ərazisindəki ada və yarımadalar

5 - dənizin quruluşu və tərkibi

A) 1. 3. 4

B) 2. 3. 5

C) 1. 2. 3

D) 2. 4. 5

E) 1. 4. 5

12. VII sinifdə «Yer təbiətinin əsas xüsusiyyətləri» bölməsinin tədrisinin metodik xüsusiyyətləri:

1 - Materik və okeanların öyrənilməsində yekunlaşdırıcı rol oynayır

2 - Kursun sonunda tədris olunur

3 - Kursun əvvəlində tədris olunur

4 - Materik və okeanların öyrənilməsi üçün baza rolunu oynayır

5 - Bir neçə yeni anlayışların formalaşdırılması həyata keçirilir

6 - Yalnız VI sinifdə öyrənilən anlayışların formalaşdırılması davam etdirilir

A) 3, 4, 5

B) 1, 2, 6

C) 3, 4, 6

D) 1, 3, 5

E) 2, 3, 6

13. Metodiki tədqiqatın məntiqi ardıcıllığının düzgün sırasını müəyyən edin:

1 - fərziyyənin müəyyən edilməsi

2 - tədqiqatın məqsəd və vəzifələrinin qoyuluşu

3 - tədqiqatın əsas probleminin müəyyən edilməsi

4 - eksperimentin hazırlanması və keçirilməsi

5 - nəticələrin praktik əhəmiyyətinin göstərilməsi

6 - tədqiqatın nəticələrinin müəyyənləşdirilməsi

7 - tədqiqat metodlarının seçilməsi

A) 3, 1, 2, 7, 4, 6, 5

B) 1, 2, 3, 4, 7, 5, 6

C) 3, 2, 1, 7, 4, 5, 6

D) 2, 3, 1, 4, 7, 6, 5

E) 3, 1, 2, 4, 7, 5, 6

14. Müstəqillik illərində VI sinifdə «Fiziki coğrafiya» kursunun quruluşunda baş verən dəyişiklik nədən ibarətdir?

A) «Hidrosfer» bölməsinin «Atmosfer» bölməsindən sonra tədris edilməsi

B) «Yer kürəsində bəşəriyyət» bölməsinin tədris edilməsinə başlanması

C) Ümumi coğrafi qanunauyğunluqlar bölməsinin tədris edilməsi

D) «Yer təbiətinin əsas xüsusiyyətləri» bölməsinin tədris edilməsi

E) Giriş mövzusundan sonra «Plan və xəritə» bölməsinin tədris edilməsi

15. Tipik planlardan istifadə edilməsi hansı metodik xüsusiyyətlərə malikdir?

1 - Coğrafi xarakteristikaların verilməsi

2 - Riyazi hesablamalar aparmaq və yaddaşı inkişaf etdirmək

3 - Statistik materialların azaldılması və yadda saxlanılması

4 - Praktik və müstəqil işlərin təşkili

5 - Müşahidə və təcrübələrin aparılması

A) 1, 4

B) 2, 5

C) 1, 3

D) 2, 4

E) 2, 3

16. Coğrafiyanın tədrisində şagirdlərin ekoloji təhsilinin həyata keçirilməsi məqsədi ilə hansı anlayışlar formalaşdırılır?

1 - Təbii komplekslər

2 - Litosfer havaları

3 - Təbii komponentlər

4 - Torpaq tipləri

5 - Tükənən təbii ehtiyatlar

A) 1. 3. 5

B) 2. 4. 5

C) 1. 3. 4

D) 2. 3. 4

E) 1. 2. 5

17. Hansı coğrafi anlayışlar ilk dəfə VII sinifdə «Materiklər və okeanların fiziki coğrafiyası» kursunda formalaşdırılmır?

1 - geosinklinal

2 - denudasiya

3 - akkumulyasiya

4 - platforma

5 - eroziya

6 - litosfer tavaları

A) 2. 3. 5

B) 1. 4. 6

C) 2. 4. 5

D) 1. 3. 6

E) 1. 2. 4

18. Sovet dövründə Azərbaycan coğrafiyasının tədrisinin vəziyyəti necə idi?

A) SSRİ coğrafiyasının tərkibində öyrənilirdi

B) Ayrıca dərsliklər yox idi

C) Dərs ilinin əvvəlində tədris olunurdu

D) Eyni vaxtda tədris olunurdu

E) Tədrisinə ayrıca vaxt ayrılırdı

19. Azərbaycan məktəbləri üçün ilk milli coğrafiya dərsliyi və onun müəllifi:

A) Qafur Rəşad Mirzəzadə, “Qafqazın coğrafiyası”

B) Qafur Rəşad Mirzəzadə, Ümumi coğrafiya

C) Bağır Axundov, “Azərbaycan coğrafiyası”

D) Osman Osmanov, “Azərbaycan coğrafiyası”

E) Ənvər Şıxlinski, “Azərbaycan coğrafiyası”

20. Azərbaycan Respublikasında orta məktəblər üçün coğrafiya dərsliklərinin müəllifləri olmuşlar:

A) Qafur Rəşad, Qasım Gül

B) Ənvər Şıxlinski, Mehdi Mehdizadə

C) Nurəddin Kərəmov, Budaq Budaqov

D) Osman Osmanov, Mirəli Qaşqay

E) Budaq Budaqov, Əsgər Əyubov

8. Mövzu:

1. İfadələrə uyğun gələn sözləri seçin.

I-Bulum taksonomiyası

II-Coğrafi termin

1 - Analiz

2 - Termin

3 - Tətbiq

4 - Təbəqə

5 - Qavrama

6 - Problem

A) I-1, 3, 5 II-2,4,6

B) I-2, 3, 4 II-1,5,6

C) I-4, 5, 6 II-2,1,3

D) I-1, 5, 6 II-2,4,3

E) I-2, 3, 1 II-4,5,6

2. Coğrafiya meydançasında aparılan işlərin şagirdlərə etdiyi təsirin əhəmiyyətinə aid olan ifadələri seçin.

1 - təsəvvür genişlənir

2 - iş metodları azalır

3 - praktik bacarıq qazanılır

4 - şagirdin işi yüngülləşir

5 - müəllimin işi asanlaşır

6 - təlimin keyfiyyəti yüksəlir

A) 1, 3, 6

B) 1, 3, 2

C) 4, 5, 3

D) 5, 6, 4

E) 4, 2, 5

3. Fəal təlim prosesində şagirdlərə veilən sualların növlərini seçin.

1 - Tətbiq sualları

2 - İnterpretasiya sualları

3 - Yaradıcı suallar

4 - Təsdiqedici sualları

5 - Tərbiyəedici sualları

6 - Qiymətləndirici suallar

A) 1, 2, 6

B) 2, 4, 6

C) 3, 4, 1

D) 2, 1, 5

E) 1, 3, 5

4. Fəal təlim prosesində şagirdlərə veilən sualların növlərini seçin.

1 - Tətbiq sualları

2 - İnterpretasiya sualları

3 - Yaradıcı suallar

4 - Təsdiqedici sualları

5 - Tərbiyəedici sualları

6 - Qiymətləndirici suallar

A) 1, 2, 6

B) 2, 4, 6

C) 3, 4, 1

D) 2, 1, 5

E) 1, 3, 5

5. Elektron dərs vəsaitinə aid olan ifadələri seçin.

1 - Komputer proqramı

2 - Metodik vəsait

3 - Dərs vəsaiti

4 - Elektron dərslik

5 - “Mimio - studio” proqramı

6 - Dərslik

A) 2, 4, 5

B) 1, 4, 3

C) 3, 4, 6

D) 2, 1, 3

E) 6, 2, 1

6. Azərbaycan dilində ilk milli dərslik və onun yazılma tarixi:

A) “Qafqazın coğrafiyası” – 1909 - cu ul

B) “Qafqazın coğrafiyası” – 1911 - ci il

C) “Ümumi coğrafiyası” – 1903 - cü il

D) “Azərbaycan coğrafiyası” – 1921 - ci il

E) “Coğrafiya” – 1920 - ci il

7. CTM tədqiqatlarının empirik metodlarına aiddir:

A) müşahidə, anket sorğusu, məktəb sənədlərinin öyrənilməsi, eksperiment

B) çöl təcrübəsi, laborator eksperiment, riyazi

C) riyazi, statistik, müqayisə tarixi

D) kartoqrafik, müqayisə, eksperiment, söhbət, qabaqcıl təcrübənin öyrənilməsi

E) müsahibə, izah, nağıletmə, mühazirə

8. CTM tədqiqatlarının nəzəri metodlarına aiddir:

A) riyazi, müqayisə, tarixi

B) şifahi şərh, əyani, praktik

C) müşahidə, anket sorğusu, eksperiment

D) müsahibə, məktəb mühazirəsi, nağıletmə

E) kartoqrafik, şifahi şərh, eksperiment

9. Didaktik məqsədindən asılı olaraq müsahibənin hansı növləri var:

A) bərpaedici, aydınlaşdırıcı, ümumiləşdirici

B) giriş, cari, ümumiləşdirici

C) şifahi, şərh, nağıletmə, söhbət

D) evrestik, ümumiləşdirici, yekunlaşdırıcı

E) əyani, şifahi şərh, praktik

10. Evrestik müsahibənin əsas məqsədi nədən ibarətdir:

A) şagirdləri müstəqil nəticələr çıxartmağa yönəltmək

B) şagirdlərin faktiki materialları təkrar etməyə istiqamətləndirir

C) keçmiş biliklərin yada salınmasından

D) şagirdlərin xəritə biliklərinin soruşulmasından

E) müstəqil və praktik işlərin yerinə yetirilməsi

11. Ənənəvi təlim metodları hansılardır:

A) söz, əyani, praktik

B) müsahibə, izahat, mühazirə

C) izah, nağıletmə, ucadan oxu

D) müstəqil işlər, praktik işlər, xəritə ilə iş

E) şifahi şərh, interaktiv, kartoqrafik

12. Katexizi müsahibəsinin əsas məqsədi nədən ibarətdir:

A) şagirdlərin faktiki biliklərinin aşkar edilməsindən

B) şagirdlərin müstəqil nəticələr çıxarmaları

C) şagirdlərin qismən tədqiqat işlərinə cəlb edilməsi

D) müstəqil və praktik işlərin yerinə yetirilməsi

E) riyazi hesablamaların yerinə yetirilməsi

13. Dərketmə qabiliyyətinə görə təlim metodları hansılardır:

A) izahlı - illüstrativ, reproduktiv, problemli şərh, qismən axtarış, tədqiqat

B) söz, əyani, praktik

C) şifahi şərh, praktik, müsahibə, mühazirə

D) izahlı illüstrativ, interaktiv, ənənəvi, praktik

E) müsahibə, nağıletmə, mühazirə, izahat, söhbət