Aşura mərasimləri, mənəvi dəyər kimi
Müəllif: Dr. İbrahim Zöhrab oğlu Quliyev
1
Alınan tarix: 19/10/2016 qəbul tarixi: 05/11/2016
Giriş
Məqalədə Aşura qiyamının əzəməti, hədədfləri və mahiyyəti, Qurani-kərim və
hədislərdə İmam Hüseynin (ə) fəzilətləri, Kərbəla ziyarətinin əhəmiyyəti haqda
məlumat verilir. Həmçinin, Aşura mərasimlərinin fəlsəfəsi, onun xalqımızın mənəvi
dəyəri olması barədə danışılır.
Məqalənin qısa xülasəsi
Məqalədə Aşura qiyamının əzəməti, hədədfləri və mahiyyəti, Qurani-kərim və
hədislərdə İmam Hüseynin (ə) fəzilətləri, Kərbəla ziyarətinin əhəmiyyəti haqda məlumat
verilir. Həmçinin, Aşura mərasimlərinin fəlsəfəsi, onun xalqımızın mənəvi dəyəri olması
barədə danışılır.
Müqəddimə
Aşura müsəlman təqvimi ilə məhərrəm ayının onuncu günüdür. Bu gün imam Hüseynin
(ə) şəhadəti ilə əlaqədar olaraq müsəlmanların matəm günüdür. Təəssüflər olsun ki,
bəzən Aşura mərasiminin keçirilməsinə etiraz edən insanlar bu günün əhəmiyyətli bir
gün olduğunu yaddan çıxarmışlar. Biz bu kiçik məqaləmizdə Aşuranın mahiyyəti, onun
keçirilmə səbəbləri və dəlilləri haqqında kiçik araşdırma aparmaq istəyirirk. Belə ki, ilk
öncə imam Hüseynin (ə) islamdakı kimliyini ortaya qoymaq, daha sonra isə onun
şəhadətilə əlaqədar bəzi məqamlara aydınlıq gətirmək istərdik.
Əvvəla, qeyd etmək lazımdır ki, Allah Qurani-kərimdə “Və ləyalin aşr-And olsun
on gecəyə”- ayəsi bəzi təfsir əhlinə görə məhərrəm ayının ilk on gününə içilən anddır.
Həmçinin Quranda Allahın nişanələrinə hörmət etmək təqvadan irəli gələn bir hal kimi
1. Fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru, Bakı İslam Universitetinin müəllimi,
quliyev.ibrahim.78@mail.ru
qiymətləndirilmiş,
2
Peyğəmbərə (s) Allahın günlərinin qeyd edilməsini müsəlmanlara
bildirilmişdir.
3
İmam Hüseynin (ə) şəhadəti ibrətamiz hadisələrlə dolu olmaqla yanaşı,
dinimizin qorunub saxlanması və zalımlara qarşı peyğəmbərlərin apardıqları
mübarizələrin davamı və son nöqtəsi deyilmi?
İmam Hüseyn (ə) haqqında kifayət qədər Qurani-kərim ayələri nazil olmuş və əziz
Peyğəmbərimizin (s) mübarək dilində ümmətə əmanət olaraq buraxılmış bir şəxsdir.
Bunu biz aşağıdakı ayə və hədislərdə də görürük.
Qurani-kərimdə İmam Hüseynin (ə) fəzilətləri
Görkəmli islam alimi Hafiz əl-Həskani səhih bir sənədlə Maidə surəsinin 67-ci
ayəsinin Əlinin (ə) imaməti haqqında nazil olduğunu rəvayət edir: “Peyğəmbər (s) dedi:
“Mən meraca gedəndə Ərşin altında eşitdim ki, deyilirdi: Əli (ə) hidayət bayrağı və
mənə sığınanların sevimlisidir, Ey Məhəmməd! Bunu ümmətinə çatdır. Nəql olunur :
Peyğəmbər (s) bunu dedikdə, Allah bu ayəni endirdi: “Ya Peyğəmbər! Rəbbin
tərəfindən sənə nazil olanı təbliğ et. Əgər bunu etməsən Allahın risalətini (sənə
həvalə etdiyi peyğmbərliyi) yerinə yetirmiş olmazsan. Allah səni insanlardan
qoruyacaq. Allah küfr əhlini düz yola yönəltməz!”
4
. Bu ayə Əlinin (ə) imamətini
isbat etməklə yanaşı, imamətin xüsusi önəm daşıdığını və islam ümmətinin imamsız
təsəvvür olunmadığını diqqətə çatdırır. Hüseyn (ə) də bu imamət nurunun bir ulduzu
olmaqla yanaşı, Əlinin (ə) övladıdır. Həmçinin o, dünya və axirət xanımlarının rəhbəri
Fatimənin (ə) oğludur. İmam Sadiq (ə) buyurur: “Peyğəmbər (s) Fatiməni çox öpərdi.
Bunu görən Aişə ona etiraz etdikdə Həzrət buyurdu: ey Aişə! Mən göylərə merac
edəndə Cənnətə daxil oldum. Orada Cəbrail (ə) məni yanına çağırıb Tuba ağacının
meyvəsindən yedirtdi. Ondan belimdə bir şeylər əmələ gəldi ki, yer üzünə qayıtdıqdan
sonra Xədicə Fatiməyə (ə) hamilə oldu. Mən onu öpdükdə Tuba ağacının ətrini
duyuram”
5
.
2 Həcc, 32
3 İbrahim, 5
4Şəvahidüt-tənzil, cild I, səh-187, hədis № 243
5Əllamə Hüveyzi, Təfsiru nurüs-səqəleyn, cild III, səh-131, hədis № 49
Bundan əlavə o, Əhli-beytdən olmaqla xüsusi üstünlük və fəzilətə malikdir. Quran
buyurur: “Siz ey ev əhli! Allah sizdən çirkinliyi yox etmək və sizi tərtəmiz, pak
etmək istəyir”
6
. Bütün təfsir əhlinə görə bu ayə təthir ayəsi kimi tanınır və Peyğəmbərə
(s) zövcəsi Ümmü Sələmənin evində nazil olmuşdur. Bu haqda Müslüm bin Həccac ən-
Nişapuri rəvayət edir: “Ümmü Sələmə deyir: bu ayə mənim evimdə nazil olmuşdur. Ayə
nazil olanda Əli, Fatimə, Həsən və Hüseyn (ə) Peyğəmbərin (ə) dövrəsinə
toplaşmışdılar. Mən də qapının astanasında oturmuşdum. Peyğəmbər (s) onları əbanın
altına alıb dedi: Allahım bunlar mənim Əhli-beytimdir. Dedim: ey Allahın Rəsulu! Mən
də ora daxil olum? Dedi: sən yerində qal, sən xeyir üzərindəsən.”
7
.
Quranda İmam Hüseynin (ə) fəzlətlərinə işarə edən ayələrdən biri salavat ayəsidir.
Allah buyurur : “Həqiqətən Allah və mələkləri Peyğəmbərə salavat göndərirlər. Ey
iman gətirənlər! Siz də ona salavat göndərib, layiqincə salamlayın!”
8
. İbn Həcər bu
ayənin Peyğəmbərin (s) Əhli-beyti (ə) haqda nazil olması haqqında xeyli hədis nəql
etmişdir. O, deyir: Kəb bin Ucrə belə rəvayət edir: “ Bu ayə nazil olduqda, Peyğəmbərə
(s) dedik: Ey Allahın Rəsulu! Sənə necə salam göndərək? O, dedi: deyin: Allahummə
salli alə Muhammədin va ali Muhhəmməd- Allahım Məhəmməd və onun ailəsinə
salavat və salam göndər”
9
. Bu hədisin oxşarını Buxari də nəql etmişdir. O, deyir: Kəb
bin Ucrə nəql edir: “deyildi: ey Allahın Rəsulu! Sənə salam göndərməyi bilirik, bəs sənə
salavatı necə verək? Peyğəmbər (s) buyurdu: deyin: Allahummə salli alə Məhəmmədin
va alə ali Məhəmməd, kəma salleytə alə ali İbrahim, innəkə həmidun məcid, Allahummə
barik alə Məhəmmədin va alə ali Məhəmməd, kəma barəktə alə ali İbrahim, innəkə
həmidun məcid”
10
.
İmamın (ə) fəzilət və üstünlüklərinə çatdıran ayələrdən biri də “Onları yubadıb
saxlayın, çünki sorğu-sual olunacaqlar”
11
ayəsidir. Bu haqda İbn Həcər
12
, Əllamə
6əl-Əhzab-33
7Səhihi-Müslüm, cild VII, səh-130, Əhməd bin Hənbəl, Musəd, cid I, səh-330, Tirmizi, Sünən, cild V, səh-351, Hakim
Nişapuri, əl-Mustədrək, cild III, səh-133, Təbərani, Mucəm, cild III, səh-48, Buxari, Tarixul-Kəbir, cild VIII, səh-187, İbn
Həcər əl-Heytəmi, əs-Səvaiqül-mühriqə, səh-221
8əl-Əhzab-56
9əs-Səvaiqül-mühriqə, səh-225-226
10Səhihi-Buxari, səh-844, kitabut-təfsir, hədis № 4797
11əs-Saffat-24
12əs-Səvaiqül-mühriqə, səh-229
Huveyzi
13
və digər hədis və təfsir alimləri Peyğəmbərdən (s) rəvayət edirlər: “Bu ayənin
mənası Əli bin Əbi Talibin (ə) və Əhli-beytin (ə) vilayəti barəsində sorğu-sual
olunacaqlar deməkdir”.
İmam Hüseynin (ə) üstünlüklərini bizə çatdıran ayələrdən biri də “Biz ona böyük
bir qurbanlıq əvəz verdik”
14
ayəsidir. Bu ayəni izah edən İmam Rza (ə) buyurur: “
Allah İbrahimə (ə) oğlu İsmailin (ə) əvəzində ona nazil etdiyi qoçu kəsməyi əmr etdikdə,
İbrahim (ə) Allahdan təmənna etdi ki, oğlu İsmail (ə) qurban kimi kəsilsin, çünki ona
qoç kəsmək yox, oğlunu kəsmək əmr olunubdur. Allah ona belə vəhy etdi: Ey İbrahim!
Yaratdıqlarım içində sənə ən çox sevimli olan kimdir? İbrahim (ə) dedi: Ey Rəbbim!
Yaratdıqların içində mənə ən sevimli olan həbibin Məhəmməddir (s). Allah vəhy edərək
dedi: sənə o çox sevimlidir yoxsa öz canın? İbrahim (ə) dedi: O, mənə canımdan da
sevimlidir. Allah vəhy etdi: sənə onun övladı sevimlidir yoxsa sənin öz övladın?
İbrahim (ə) dedi: onun övladı. Allah vəhy etdi: onun övladını onun düşmənləri zülmlə
başını kəsərlər, onun öldürülməsi sənin qəlbini ağrıdır yoxsa oğlunun qurban kəsilməsi?
İbrahim (ə) dedi: ey Rəbbimin onun zülmlə kəsilməsi mənim qəlbimi daha ağrıdır. Allah
dedi: ey İbrahim! Məhəmmədin (s) ümmüətindən bir dəstə ondan sonra onun oğlu
Hüseyni (ə) zülm və düşmənçiliklə qoç kəsən kimi kəsərlər. İbrahimin (ə) qəlbi bu
hadisədən qəmgin oldu və o, buna ağladı”
15
.
İmamın (ə) fəzilətinin ali olduğunu isbat edən ayələrdən biri də “Sənə göndərilən
bilikdən sonra buna dair səninlə mübahisə edənlər olsa, onlara de ki: gəlin biz də
oğlanlarımızı, siz də oğlanlarınızı: biz də qadınlarımızı, siz də qadınlarınızı: biz də
özümüzü siz də özünüzü çağıraq! Sonra Allahdan yalvarıb yalançılara lənət
etməsini diləyək!”
16
. Bu ayə haqqında İbn Həcər əl-Heytəmi Carullah Zəməxşəridən
nəqlən deyr: “Əhli-beytin fəzilətinə bundan güclü dəlil tapmaq mümkün deyildir. Onlar
Əli, Fatimə, Həsən və Hüseyndir (ə). Bu ayə nazil olduqda Peyğəmbər (s) Hüseyni
qucağına alıb, Həsənin (ə) də əlindən tutdu. Fatimə (ə) və Əli (ə) də onun ardınca
13Təfsiru nurüs-səqəleyn, cild IV, səh-29
14əs-Saffat-107
15Əllamə Hüveyzi, Təfsiru nurüs-səqəleyn, cild IV, səh-429-430
16Ali-İmran-61
gedirdi. Buradan məlum olur ki, ayədə məqsəd onlardır və Fatimənin (ə) övladları və
onların zürriyyətləri Peyğəmbərin (s) övladı hesab olunur, ona nisbət verilirlər
17
. İbn
Həcər adı çəkilən əsərində belə bir hədis də nəql edir: “Əli (ə) Peyğəmbərin (s) yanına
daxil oldu. Peyğəmbər (s) ayağa qalxıb onu qarşıladı, alnından öpdü və sağ tərəfində
oturtdu. Abbas Peyğəmbərə (s) dedi: onu çox istəyirsənmi? Həzrət buyurdu: ey əmi!
And olsun Allaha! Allah onu məndən çox istəyir. Allah bütün peyğəmbərlərin (s)
zürriyyətini onların öz bellərindən, mənim zürriyyətimi isə Əlinin (ə) belindən qərar
vermişdir”
18
.
İmam Hüseynin (ə) haqqında nazil olmuş ayələrdən biri də “Allah iman gətirib
yaxşı əməllər edən bəndələrinə bununla müjdə verir de ki: mən sizdən bunun
[risaləti təbliğ etməyimin] müqabilində qohumluq məhəbbətindən başqa bir şey
istəmirəm..”
19
ayəsidir. Bütün təfsir və hədis əhlinə görə bu ayədə məqsəd Peyğəmbərin
(s) yaxın qohumları olan Əliyə (ə), Fatiməyə (ə), Həsənə (ə) və Hüseynə (ə) məhəbbət
göstərib onları sevməkdir. Bu ayə təfsirçilərin yanında “Məvəddət” ayəsi kimi tanınır.
Bu ayənin təfsiri haqqında Əllamə Hüveyzi belə rəvayət edir: “İsmail bin Əbdülxaliq
İmam Sadiqə (ə) dedi: Bəsrə əhli bu ayə haqqında deyir ki, qohumluq məhəbbəti
dedikdə, Peyğəmbərin (s) qohum-əqrəbası nəzərdə tutulur. İmam (ə) buyurdu: yalan
deyirlər. Bu ayə bizim, xüsusilə də Əhli-beytin (ə) Əlinin (ə), Fatimənin (ə), Həsənin (ə)
və Hüseynin (ə) haqqında nazil omuşdur”
20
.
İmam Hüseynin (ə) fəzilətlərinə işarə edən ayələrdən biri də “Hamınız bir yerdə
Allahın ipindən möhkəm yapışın, bir-birinizdən ayrılmayın”
21
ayəsidir. Bu ayədə
məqsədin Əhli-beyt (ə) olduğunu görkəmli islam alimləri Sələbi “Təfsiru-Sələbi”
əsərində, İbn Həcər əl-Heytəmi isə “əs-Səvaiqül-mühriqa”
22
əsərində İmam Sadiqdən (ə)
rəvayət edirlər: “Biz Allahın ipiyik ki, bizim haqqımızda, «Hamınız Allahın ipindən
17əs-Səvaiqül-mühriqə, səh-238, Carullah Zəməxşəri, Təfsirul-Kəşşaf, cild I, səh-361-362, Əhməd bin Əli əl-
Cəssas,Əhkamul-Quran, cild II, səh-18-19, əl-Qazi Nəsruddin Beyzavi, Təfsiru-Beyzavi, cild I, səh-163, Məhəmməd bin
Əhməd əl-Qurtubi, əl-Camiul-Əhkamil-Quran, cild II, səh-67, Hakim əl-Həskani, Şəvahidüt-tənzil, cild I, səh-123-124,
hədis № 170-171
18əs-Səvaiqül-mühriqə, səh-239
19əş-Şura-23
20Təfsiru nurüs-səqəleyn, cild IV, səh-572, hədis № 65
21Ali İmran -103
22səh-233
möhkəm yapışın, bir-birinizdən ayrılmayın» demişdir”. Bu ayədən belə məlum olur
ki, İmam Hüseyn (ə) digər imamlarla (ə) birlikdə yer üzündə Allahın möhkəm ipidir və
ondan yapışmadan nicata yetişmək mümkün deyildir.
23
Peyğəmbər (s) buyurur: “Həsən və Hüseyn dünyada mənim iylədiyim iki
reyhandır”
24
.
Peyğəmbər (s) digər bir hədisində buyurur: “Həsən (ə) və Hüseyn (ə) Cənnət
cavanlarının ağasıdır”
25
.
Peyğəmbər yenə buyurur: “Hüseyn (ə) məndəndir, mən də Hüseyndənəm(ə).
Hüseyni (ə) sevən hər kəsi Allah sevmişdir”
26
.
Həmçinin buyurub: “ey Əli! Həqiqətən Həsən (ə) və Hüseyn (ə) mənim zehnimi
çox məşğul edirlər. Mən onlardan başqa heç kimsəni bu qədər sevmirəm. Çünki Rəbbim
mənə əmr etmişdir ki, onları və onları sevəni sevim”
27
.
Həzrət digər bir hədisində buyurur: “Hər kəs Həsən və Hüseyni sevsə, məni
sevmişdir. Hər kəs onları qəzəbləndirsə, məni qəzəbləndirmişdir”
28
İmran bin Həsin rəvayət edir: “Peyğəmbər (s) mənə dedi: Ey İmran! Həqiqətən hər
bir qəlbin bağlı olduğu bir şey vardır. Mənim də qəlbim bu iki oğlana bağlıdır.
Dedim:ey Rəsuləllah! Qəlbinin hamısımı bunlara bağlıdır? Dedi:ey İmran! Onlara olan
sevgimin əksəriyyətin səndən gizlədirəm. Allah mənə əmr etmişdir ki, bunları sevim”
29
.
Əbu Zər əl-Qəffari nəql edir: “Peyğəmbər (s) mənə Həsən (ə) və Hüseyni (ə)
sevməyi əmr etmişdir. Mən də onların ikisini çox sevirəm və onları sevənləri də çox
sevirəm. Çünki Peyğəmbər (s) onların ikisini çox sevərdi”
30
.
Həmçinin Əbu Zər rəvayət edir: “Peyğəmbəri (s) Həsən və Hüseyni öpən gördüm.
O, dedi: hər kəs Həsən (ə) və Hüseyni (ə) və onların övladlarını sevsə, Cəhənnəm onun
23 Daha geniş məlumat üçün bax: İbrahim Quliyev, Hədisi-şəriflərdə müqəddəs şəhərlərin tarixi, Bakı, nurlar, 2012,
Kərbəla fəslinə.
24Səhihi-Buxaridə nəql olunub
25Hürr Amili, Vəsailüş-şiə
26İbn Qələveyh, Kamilüz-ziyarət, səh-116, hədis № 125, Əllamə Məclisi, Biharül-ənvar, cild 43, səh-261
27İbn Qələveyh, Kamilüz-ziyarət, səh-112, hədis № 116, Əllamə Məclisi, Biharül-ənvar, cild 43, səh-269
28Əbulqasim Təbərani, Möcəmül-kəbir, ikinci nəşri, 1404/1984, cild III, səh-48, hədis № 2645
29İbn Qələveyh, Kamilüz-ziyarət, səh-113, hədis № 117, Əllamə Məclisi, Biharül-ənvar, cild 43, səh-269
30İbn Qələveyh, Kamilüz-ziyarət, səh-113, hədis № 118, Əllamə Məclisi, Biharül-ənvar, cild 43, səh-269
üzünü yandırmaz, hətta onun günahı saysız-hesabsız olsa belə. Amma bu şərtlə ki, onun
günahları onu imandan xaric etməmiş olsun”
31
.
Abdullah bin Məsud rəvayət edir: “Peyğəmbərdən eşitdim ki, deyirdi: hər kəs məni
sevirsə, bu iki oğlumu sevsin. Çünki Allah mənə bunları sevməyi əmr etmişdir”
32
.
İmam Sadiq (ə) buyurur: “ Peyğəmbər (s) buyurmuşdur: hər kəs Allahın Quranda
dediyi möhkəm ipdən yapışmaq istəyirsə, Əbu Talib oğlu Əlini (ə) özünə rəhbər tutsun,
Həsən (ə) və Hüseyni (ə) isə sevsin. Çünki Allah öz ərşinin üstündə onları sevmişdir”
33
.
Peyğəmbər (s) buyurur: “Hər kəs Həsən (ə) və Hüseynə (ə) nifrət edərsə, Qiyamətə
üzünün əti tökülmüş halda gələcək və o, şəfaətimə nail olmayacaqdır”
34
.
Əli (ə) buyurur: “Həsən (ə) və Hüseyn (ə) Peyğəmbərin (s) iylədiyi reyhandır”
35
.
Hədisi-şəriflərdə Kərbəla hadisəsi
Məşhur islam alimi Əhməd bin Hənbəl rəvayət edir: “Əli (ə) Süffeyn döyüşünə
gedərkən Kərbəla ərazisində dayandı. O, buranın hara olduğunu soruşduqda dedilər:
bura Neynəvadır. Əli (ə) dedi: səbr et ey Əba Ədillah! Səbr et ey Əba Əbdillah! Ona
dedilər: nə baş verir? O, dedi: bir gün Peyğəmbərin (s) yanına daxil oldum və onu gözü
yaşlı gördüm. Dedim səni kim qəzəbləndirib ki, gözlərindən belə yaş gəlir ya
Rəsulallah? Dedi: Cəbrail (ə) mənim yanımda idi. O, mənə dedi ki, Hüseyni (ə) Fəratın
sahilində öldürəcəklər. Onun türbəsindən iyləmək istəyirsənmi? Dedim: bəli. O, əlini
uzadıb o torpaqdan götürdü mənə verdi. Buna görə gözlərim yaşarıb”
36
. Bundan başqa
digər sünnü qaynaqlarında Hüseynin (ə) Fərat sahilində, Kərbəla çölündə şəhid ediləcəyi
və Peyğəmbərin (s) ona ağlayıb göz yaşı tökməsi haqqında hədislər vardır
37
.
31İbn Qələveyh, Kamilüz-ziyarət, səh-114, hədis № 119, Əllamə Məclisi, Biharül-ənvar, cild 43, səh-269
32İbn Qələveyh, Kamilüz-ziyarət, səh-113, hədis № 120, Əllamə Məclisi, Biharül-ənvar, cild 43, səh-270
33İbn Qələveyh, Kamilüz-ziyarət, səh-114, hədis № 121, Əllamə Məclisi, Biharül-ənvar, cild 43, səh-270
34İbn Qələveyh, Kamilüz-ziyarət, səh-115, hədis № 122, Əllamə Məclisi, Biharül-ənvar, cild 43, səh-270
35İbn Qələveyh, Kamilüz-ziyarət, səh-115, hədis № 124, Əllamə Məclisi, Biharül-ənvar, cild 43, səh-270
36Müsnədi-Əhməd, cild I, səh-86, hədis № 648, Hənbəli Muqəddəsi, əl-Əhadisil-Muxtarə, Məkkə çapı, cild II, səh-375,
hədis № 758, Məcməüz-zəvaid, cild IX, səh-187
37Bax: İbn Əbi Şeybə, Musənnəf, cild VII, səh-477-478, hədis № 37366, Müsnədi-Bəzzar, cild III, səh-101, Müsnədi-Əbi
Yəla, cild I, səh-298, Təbərani, Möcəmül-kəbir, cild III, səh-105, Hakim Nişapuri, əl-Müstədrək alə səhiheyn, cild III, səh-
194
İbn Həcər əl-Heytəmi Aişədən rəvayət edir: “Peyğəmbər (s) buyurdu: Cəbrail (ə)
mənə xəbər verdi ki, oğlum Hüseyni (ə) məndən sonra Tif adlı çöldə qətlə yetirəcəklər.
Bu torpağı mənə gətirdi və xəbər verdi ki, bu onun yatdığı yer olacaqdır”
38
.
Bu və ya buna bənzər bir çox hədisi-şəriflərdən bəlli olur ki, Kərbəla hadisəsinin
baş verməsi qabaqcadan Allah tərəfindən Peyğəmbərə (s) xəbər verilmişdir. Deməli, bu
hadisənin törədilməsi əzəldən ilahi elmdə təsbit olunmuş və Allah əhatəli elmi ilə bunu
əvvəlcədən bilmişdir. Necə ki, Quran buyurur : “O, bütün yaranmışların keçmişini və
gələcəyini bilir. Onun elmi göyləri və yeri əhatə etmişdir”
39
. Amma bu hədislərin
mənası o demək deyildir ki, Kərbəla hadisəsi Allah tərəfindən yazılmış və ondan
qaçmaq heç cürə mümkün deyildir. Təəssüflər olsun ki, bu növdən olan hədislər bəzi
insanların təfəkküründə çaşqınlıq yaratmış və nəticədə onlar əzəli ilahi elmlə cəbəriyyə
əqidəsini bir- birlərinə qarışdırmışlar. Çünki cəbəriyyə əqidəsinə görə insan ixtiyar
sahibi deyil, o nə edirsə, ilahi yazı əsasında edir. Hətta insanın günah etməsini Allah
tərəfindən olduğunu iddia edən cəbərilər Kərbəla hadisəsində Yezidin bu işi özbaşına
deyil, ilahi təqdir əsasında etdiyini deyirlər. Bu əqidə isə əlbəttə ki, həqiqi islam əqidəsi
deyil və ola da bilməz. Çünki hər şey bu əqidə sahiblərinin dedikləri kimi olsaydı, onda
Allahın bu qədər peyğəmbərlər və kitablar göndərib insanları pis yoldan çəkindirib
doğru yola çağırmasının nə mənası olardı?! Əgər onların əqidəsi doğru olsaydı, onda
bütün günahların hamısı qanuniləşmiş olardı və bununla da günahkarlar üçün nəzədrdə
tututlmuş ilahi əzab öz əhəmiyyətini itirərdi. Necə ki, Yezid və onun tərəfdarları bu
əqidəni dəstəkləməklə özlərini “təmizə” çixardırdılar. Halbuki Qurani-Kərim buyurur:
“Kim zərrə qədər yaxşı iş görsə, onun xeyrini görəcəkdir. Kim zərrə qədər pis iş
görsə, onun zərərini görəcəkdir”
40
. Deməli Yezid İmam Hüseyni (ə) öldürtməklə
özünü əbədi ilahi əzaba düçar etmişdir. Peyğəmbər (s) buyurur : “Cənnət mənim Əhli-
beytimə zülm edənə və ailəmə əziyyət edənə haram olmuşdur. Hər kəs Əbdülmüttəlib
38əs-Səvaiqül-mühriqə, səh-292
39Bəqərə-255
40əl-Zilzal-7-8
övladlarından birinə yaxşılıq etsə, amma mükafatlanmasa, Qiyamət günü mən Rəbbimlə
görüşəndə onu mükafatlandıracağam”
41
.
Kərbəla ziyarətinin savabı
Peyğəmbər (s) Hüseiynə (ə) dedi: “Ey oğlum! Cəbrail (ə) mənə xəbər gətirdi ki,
məndən sonra səni qətl edib bədənini parçalayacaqlar. Hüseyn (ə) dedi: Babacan! Bizim
qəbirlərimizi ziyarət edənlər üçün nə səvab vardır? Peyğəmbər (s) buyurdu: Oğlum!
Ümmətimdən hər kəs sizi ziyarət etsə, sizə əl sürtsə, mənə vacibdir ki, Qiyamət günü
gəlib onu ziyarət edim, onu qiyamətin dəhşətli əhvalından xilas edim və onu Cənnətdə
sakinləşdirim”
42
.
Hədisdə deyilir: “Bir şəxs İmam Sadiqin (ə) yanına gəlib Məkkədə mal-mülk alıb
ora köçmək istədiyini dedi. İmam (ə) ona buyurdu: bunu etmə. Çünki Məkkə əhli açiq-
aşikar Allaha qarşı küfr edirlər. Ravi dedi: Əgər belədirsə, Mədinədə alımmı? İmam (ə)
dedi: onlar məkkəlilərdən də pisdirlər. Ravi dedi: bəs harada məskən salım? İmam (ə)
buyurdu: İraqda Kufə şəhərində al. Onun yanında bir qəbir vardır ki, bəlaya giriftar olan
oraya gəlmişlər. Bu Kərbəladakı İmam Hüseynin (ə) qəbridir. Əlinin (ə) qəbri yanında
ona qonşu olmaq 700 illik ibadətdən, Hüseynin (ə) qəbrinə qonşu olmaq isə 70 illik
ibadətdən üstündür”
43
.
İmam (ə) digər bir hədisində isə buyurur: “Kərbəlada Hüseynin (ə) yanında
qalmağın bir günü min ayın ibadət və əməllərinə bərabərdir”
44
.
İmam Zeynülabidin (ə) buyurur: “Mən Kərbəlada atam Hüseynin (ə) qəbri
kənarında olanda sanki möhtəşəm qəsrlərdəyəm... Ravi İmama (ə) dedi: orada qalan
şəxsə nə mükafat var? Həzrət buyurdu: Hər günü min aya bərabərdir. Ravi yenə dedi:
bəs oranı ziyarət üçün xərc çəkən və orada gəlib xərcləyən üçün nə mükafat var? İmam
(ə) buyurdu: bir dirhəm min dirhəm əvəzidir”
45
.
41Carullah Zəməxşəri, Təfsirul-Kəşşaf, cild IV, səh-213
42Əllamə Hairi, Dairətül-məarif, cild VIII, səh-251, Əllamə Məclisi, Biharül-ənvar, cild 101, səh-148
43Əllamə Hairi, Dairətül-məarif, cild XV, səh-139
44Əllamə Hairi, Dairətül-məarif, cild XV, səh-139
45Əllamə Hairi, Dairətül-məarif, cild XV, səh-140
“İmam Sadiq (ə) ona qonaq olmuş şəxsə dedi: sən Hüseyni (ə) ziyarət edirsənmi?
Qonaq dedi: onu üç ildə bir dəfə ziyarət etmişəm. İmam (ə) üzü qəzəb halını aldı və
həmin şəxsə dedi: and olsun Allaha! Hansı ki, ondan başqa Allah yoxdur, Kərbəlanı
ziyarət etsəydin bu sənin üçün daha xeyirli olardı. Bilmirsən ki, Allah Məkkəni hərəm
götürməzdən əvvəl Kərbəlanı hərəm, əmin və mübarək yer olaraq götürmüşdür?
İmam Zeynülabidin (ə) buyurur: “Allah Kərbəlanı əmin yer və mübarək məkan
etmişdir. Allah yer üzünü silkələyəndə onu yaydı və ucaltdı, onun torpağını nurlu və saf
etdi. Onu Cənnət bağlarından da üstün bağ etdi və onu Cənnətdə ən üstün məskən etdi.
Orada peyğəmbərlərdən və mürsəllərdən başqa kimsə sakin olmaz. Ulduzlar yer əhli
üçün parlaqlı olduğu kimi ora da Cənnət bağçaları içərisində gül saçır. Kərbəlanın nuru
cənnət əhlinin hamısını bürüyür və deyər: mən Allahın müqəddəs, pak və mübarək
yeriyəm hansı ki, şəhidlərin böyüyünü və cənnət cavanlarının rəhbərini özümdə
saxlamışam”
46
.
Müaviyə bin Vəhəb rəvayət edir: “Bir gün İmam Cəfər Sadiqin (ə) xidmətinə
getmişdim, gördüm o həzrət namaz qılmaqla məşğuldur. Onun namazı bitirməsini
gözləmək üçün oturdum. İmam (ə) namazı bitirdikdən sonra münacat etməyə başladı. O,
Allaha belə dua edirdi: Allahım! Biz Əhli-beytə kəramət əta etmisən, Qiyamətdə
ümmətin şəfaətini bizə vədə vermisən, risalət elmini bizə verib və bizi Peyğəmbərin (s)
varisi qərar vermisən və keçmiş ümmətləri bizimlə xətm etmisən. Keçmiş və gələcək
elmləri bizə əta etmisən və bizim vilayətimizi insanlara vacib buyurmusan. Səndən
istəyirəm babam İmam Hüseynin (ə) məzari-şərifini ziyarətə gələnləri əfv et. Onların
günahlarını bağışla. O kəslər ki, evlərindən, yurd-yuvalarından çıxıb ziyarət məqsədi ilə
səfərin hər bir əzab əziyyətinə qatlaşaraq var-dövlətindən və canlarından keçirlər, onlara
bizim tərəfimizdən mükafat əta elə. Bütün müşkül işlərini həll etməklə onları istəklərinə
çatdır. Bu yolda nə qədər xərc etsələr, birə min əvəzini ver. Evdə əhli-əyalını
valideynlərini və övladlarını yerin və göyün bəlalarından qoru. Özünü də hər növ xəta-
bəladan uzaq, öz amanında saxla, öz evlərinə sağ-salamat getmələrinə kömək et. Özünü
46İbn Qələveyh, Kamilüz-ziyarət, səh-451, hədis № 678, Əllamə Məclisi, Biharül-ənvar, cild 101, səh-108, Əllamə Nuri,
Müstədrəkül-vəsail, cild X, səh-323, Hürr Amili, Vəsailüş-şiə, cild XIV, səh-515
və ailəsini insanların vəsvəsələrindən və şeytanın şərrindən uzaq elə. Onların qohum-
qardaşlarına və vilayətlərində yaşayan saleh bəndələrə əmin-amanlıq əta et.
O kəslərin ki, ürəklərində babam Hüseynin (ə) eşqi var və onun qəbrini ziyarət
etmək eşqindədirlər, lakin maneçilik üzündən ziyarət edə bilmirlər o maneləri tezliklə
aradan apar. Hüseynin (ə) ziyarətinə tərəf istiqamətlənən və onun məzarına sürtünən
üzləri Qiyamətdə şəfaət müjdəsi ilə ağ və gülərüz elə. İmamın (ə) özünün və əhli-
əyalının müsibətinə ağlayan gözləri dünya və axirətdə qəmgin eləmə. Həmçinin bizim
müsibətlərimizə yanan ürəklərə rəhm elə, onları Cəhənnəm odunda yandırma. Su
içərkən, Kərbəlanın susuz qurbanlarını yad edib, onlara salam və salavat göndərən
kəsləri Qiyamətdə Cənnətin müqədiməsi olan Kovsər suyu ilə sirab elə.
İmam Sadiq (ə) bu duaları etdikdən sonra səcdədən başını qaldırdı. Mən ona dedim:
Ey movlam! Bu duanı sizdən eşitdikdən sonra qəlbimdə həcdən çox Kərbəlanı ziyarət
etmək arzusu yarandı. O, buyurdu: Ey Müaviyə! Səni kim saxlayıb və sənə kim mane
olur ki, o böyük şəxsi ziyarət etmirsən? Dedim: Allah məni sənə fəda etsin! Onun
ziyarətinin bu qədər fəzilətli olduğunu bilmirdim.
İmam (ə) buyurdu: Ey Müaviyə! O həzrəti ziyarət edənlərə göydə daha çox dua
edərlər, nəinki yerdə. O ziyarətçilərə Peyğəmbər (s), Əli (ə), Fatimə (ə), Həsən (ə) və
digər imamlar (ə) dua edərlər. Sən istəməzsən ki, o kəslərdən olasan ki, Qiyamətdə
mələklər başları üstündə dolanıb onları mühafizə etmiş olsun? İstəməzsən ki, məhşərə
günahlardan təmizlənmiş halda gələsən? Məgər istəməzsən ki, o kəslərdən olasan ki,
onun şəfaətçisi babam Peyğəmbər (s) özü olsun? Ey Müaviyə! Əgər istəyirsən dünya və
axirət səadətinə yetəsən, özünü belə nemətdən məhrum etmə!”
47
.
Beləliklə, bu məqaləni yazmaqla belə bir nəticəyə gəldik ki, İmam Hüseynin (ə)
matəm mərasimini təşkil etmək, belə məclislərdə iştirak etmək və ağlamaqla o həzrəti
(ə) yad etmək əziz Peyğəmbərimiz (s) tərəfindən əsası qoyulmuş bir sünnədir. Şükürlər
olsun ki, ölkəmizdə Aşura mərasimi hər il yüksək səviyyədə təşkil olunur və
təbəqəsindən asılı olmayaraq bütün insanlar orada iştirak edirlər.
47Hacı Əbdürrəhman Yusifpur, Məşhəd və Kərbəla ziyarəti, səh-49-50
Dostları ilə paylaş: |