Andijon mashinasozlik instituti elektrotexnika fakulteti eee yonalishi k 91 21 guruh talabasi Mamajonov Asadbekning Elektr mashinalar fanidan mustaqil ishi

Andijon mashinasozlik instituti elektrotexnika fakulteti EEE yonalishi K_91_21 guruh talabasi Mamajonov Asadbekning Elektr mashinalar fanidan mustaqil ishi

Mavzu: Sinxron generator haqida umumiy tushuncha

Sinxron motor tuzilishi jixatdan sinxron generatordan farq qilmaydi. Sinxron mashina motor sifatida ishlashi uchun uning stator choʻlgami uch fazali elektr tarmogʻiga, qoʻzgatish choʻlgami esa oʻzgarmas tok manbaiga, ya’ni qoʻzgatgichga ulanishi lozim.

• Sinxron motor tuzilishi jixatdan sinxron generatordan farq qilmaydi. Sinxron mashina motor sifatida ishlashi uchun uning stator choʻlgami uch fazali elektr tarmogʻiga, qoʻzgatish choʻlgami esa oʻzgarmas tok manbaiga, ya’ni qoʻzgatgichga ulanishi lozim.
• Elektr tarmoq bilan paralell ishlab turgan sinxron generatorning birlamchi motorining quvvati kamaytirilsa, θ burchagi kichiklashadi. Birlamchi motor quvvati sinxron mashinaning salt ishlashidagi quvvatigacha kamaytirilsa θ burchagi xam 0 ga teng boʻladi. U xolda mashinaning e.yu.k. tarmoq kuchlanishiga teng va yoʻnalishi qarama qarshi boʻladi. Endi mashina oʻqiga biror tormozlovchi moment ta’sir etsa e.yu.k. Ye0 vektori tarmoq kuchlanishini Ut vektoridan keyinda qoladi. U xolda θ burchagi manfiy boʻladi.
• Bu sharoitda stator choʻlgamlari elektr tarmogʻidan tok qabul qiladi. Stator choʻlgamidan uch fazali tok oʻtganda unda aylanma magnit maydoni xosil boʻladi. Bu maydon fazoda n=60f/p tezlik bilan aylanadi. Bu ifoda asinxron mashinaning statorida xosil boʻlgan aylanma magnit maydon aylanish tezligini aniqlashda xam qoʻllaniladi. Sinxron motorning ishlash prinsipi statorda xosil boʻlgan aylanma magnit maydon bilan rotor magnit qutblari xosil qilgan magnit maydonning oʻzaro ta’siriga asoslangan.

Sinxron mashina motor sifatida ishlaganda xam elektromagnit momentning θ burchak bilan boglanishi ya’ni M=f (θ) uning burchak xarakteristikasi deyiladi. Motorning burchak xarakteristikasi koordinata sistemasining uchinchi kvadratida chiziladi.

• Sinxron mashina motor sifatida ishlaganda xam elektromagnit momentning θ burchak bilan boglanishi ya’ni M=f (θ) uning burchak xarakteristikasi deyiladi. Motorning burchak xarakteristikasi koordinata sistemasining uchinchi kvadratida chiziladi.
• Umuman sinxron mashina uchun chizilgan burchak xarakteristikasining musbat qismi generatorga tegishli boʻlsa, manfiy qismi sinxron motorga tegishli boʻladi.
• Generator sifatida ishlagan mashina uchun aniqlangan oʻta yuklanish imkoniyatini, sinxronlovchi quvvat va moment tushunchalari xamda formulalari sinxron motorga xam tegishli boʻladi.
• Sinxron motor nominal yuk bilan ishlaganda θ burchak 20-30 orasida oʻzgaradi. Sinxron motorning oʻta yuklanish qobiliyati ya’ni M/M=1/sinф=2,0/2,5 teng boʻladi. Motorda xosil boʻlgan aylantiruvchi moment tarmoq kuchlanishiga toʻgʻri proporsional boʻladi. Motorning yuki oʻzgarsa, θ burchak oʻzgaradi lekin mashinaning rotori agregat inersiyasi tufayli yukning yangi qiymatiga mos vaziyatni tezda ololmaydi va ma’lum vaqt yangi vaziyat atrofida tebranadi. Bu tebranish tezda soʻnadi va u yana barqaror ishlab ketadi.